ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΣΑΡΔΑΝΗΣ: ΠΩΣ ΘΑ ΕΞΗΓΟΥΣΑΤΕ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΠΟΥ ΔΕ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ; 3
- Ημερομηνία: Τρίτη, 16/01/2018 14:10
Το θέατρο, αυτή η αλήτισσα, αλλά και δομημένη τέχνη, μας δίνει ωραία ευκαιρία, σκεφτόμενοι πάνω στη φύση και στα χαρακτηριστικά του, να μιλήσουμε και για τη ζωή μας.
Το replay της ζωής" (Γρηγόρης Βαλλιανάτος, δημοσιογράφος)
Στο θέατρο ξαναπαίζουμε τη ζωή. Αυτόν τον επαναπροσδιορισμό της ζωής πρέπει να πετύχουν ο συγγραφέας και ο ηθοποιός, που, ούτως ή άλλως, είναι οι κυριότεροι συμμέτοχοι στο θεατρικό γεγονός!!
' Ενας συγγραφέας ξέρει τον τρόπο να γράφει μια ιστορία έτσι που να μας αφορά!! Να μας πείθει ότι θα μπορούσε να συμβεί στην "αληθινή" ζωή. Αλλά για να το πετύχει αυτό,κάθε άλλο παρα να μεταφέρει αυτούσια τη ζωή στη σκηνή πρέπει.Πρέπει να βρει έναν τρόπο,χωρίς να πλατειάσει, να μας δώσει όσες πληροφορίες χρειαζόμαστε για να παρακολουθήσουμε απρόσκοπτα την εξέλιξη της πλοκής ενός έργου και ταυτόχρονα να φτιάξει με πειστικό τρόπο το "ήθος" των θεατρικών προσώπων.Τα βασικά γνωρίσματα του χαρακτήρα τους. Να μας πείσει ότι η αλληλουχία των γεγονότων είναι σωστή και ότι αφού συμβαίνει το α στην αρχή του έργου δε θα μπορούσε παρα να συμβεί το β στη συνέχεια και το γ λίγο παρακάτω...Αψεγάδιαστοι μάστορες όσων περιέγραψα παραπάνω είναι , μεταξύ άλλων βεβαίως, οι Χένρικ ' Ιψεν και' Αρθουρ Μίλλερ!!
Από την πλευρά του ο ηθοποιός, με όχημα τον ήρωα που υποδύεται,ξαναπαίζει τη ζωή (του;) . Βρίσκει ευκαιρία να μιλήσει για τον εαυτό του , ακολουθώντας τους περιορισμούς που τίθενται από το έργο κι από το ρόλο, γιατί αλλιώς δε μιλάμε για υποκριτική αλλά για ψυχοθεραπεία!! Βρίσκει ευκαιρία να πει ή να κάνει πράγματα που δε θα έκανε στη ζωή του. Να έρθει σε επαφή επι σκηνής με έναν διαφορετικό τρόπο απ' αυτόν της ζωής του. Καμιά φορά βέβαια και το ακριβώς αντίθετο: Χρησιμοποιώντας συμπεριφορές οικείες προς αυτόν , μπολιάζει το θεατρικό πρόσωπο, δημιουργώντας τη σωστή ψευδαίσθηση της πραγματικότητας στο θεατή.
"Σα να πηγαίνεις διακοπές" (Χρήστος Στέργιογλου, ηθοποιός)
Μια μεγάλη φράση!! Δεν υπερβάλλω. Πόσο δύσκολο να εφαρμοστεί. ' Ολη η "φιλοσοφία" της εργασίας σχετίζεται, ως επι το πλείστον, με το "πρέπει". Πρέπει να είσαι συγκεκριμένη ώρα στη δουλειά σου (η λέξη μαρτυρά ξεκάθαρα τη σχέση της με τη δουλεία) και να φέρεις εις πέρας όσα σου έχουν ανατεθεί. Ο ηθοποιός , όμως, για να πετύχει όσα του έχουν ανατεθεί, πρέπει , κατά κάποιον τρόπο, να λειτουργήσει αντίστροφα προς τη "φιλοσοφία" της εργασίας.Λέμε "παίζω θέατρο" . ' Αρα η δουλειά μας είναι ένα παιχνίδι.Το παιχνίδι έχει βεβαίως κανόνες, δεν πρόκειται για αλαλούμ, αλλά εξ' ορισμού αντιτίθεται στο βαρύ,στο επιβεβλημένο. Ευνοεί το απρόβλεπτο, την πρωτοβουλία, την παρόρμηση.Λέμε καμιά φορά ότι οι καλύτερες ιδέες και λύσεις σε θέματα που μας απασχολούν έρχονται όταν δε ζοριζόμαστε να τις βρούμε. Ε αυτή κάπως είναι η αίσθηση των "διακοπών που πάει" ο ηθοποιός. Ιδανικά, βρίσκει πώς θα παίξει απαλλασσόμενος από το άγχος της επίδοσης.Για να λέμε αλήθειες βεβαίως, κανείς ηθοποιός δεν απαλλάσσεται πλήρως απ' αυτό το άγχος αλλά και μόνο επεξεργαζόμενος την αντίστροφη προς τη λογική της εργασίας διαδικασία βρίσκει το δρόμο...
"To θέατρο...' Ένα ωραίο παραμύθι γραμμένο πότε για μεγάλους, πότε για παιδιά! ' Όπως όλες οι φανταστικές ιστορίες είναι εμπνευσμένο από την ίδια τη ζωή αυτού που το γράφει.Εργάζονται διάφοροι άνθρωποι για να μας πουν αυτήν την ιστορία. ' Όταν σκηνοθέτης, μουσικοί,τεχνικοί,ηθοποιοί,θεα τές φύγουν απ' το θέατρο λίγο διαφορετικοί-αλλαγμένοι τότε αυτό το παραμύθι έχει πετύχει το στόχο του. Μαγεία το θέατρο παιδιά!!" (Γιάννης Καΐκης, μουσικός)
Αν το καλοσκεφτούμε , το παραμύθι που μας αφηγείται ο θεατρικός συγγραφέας σπανίως είναι "ωραίο", τουλάχιστον με την προφανή έννοια της λέξης! Η Μήδεια σκοτώνει τα ίδια της τα παιδιά, ο ' Αμλετ δηλητηριάζεται, ο ' Οσβαλντ τρελένεται, η Ηλέκτρα σχεδιάζει το φόνο της ίδια της τής μάνας και ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό!! Κι όμως το παραμύθι είναι ωραίο!! Η εξήγηση δεν είναι εύκολη...Μεταφέρω την εμπειρία μου: Ακούμε ένα λυπητερό μουσικό κομμάτι.Δεν νοιώθουμε ένα είδος απόλαυσης μαζί με τη λύπη που μπορεί να αισθανθούμε;; Βλέπουμε έναν ζωγραφικό πίνακα που απεικονίζει μια κηδεία. Δεν αισθανόμαστε μιαν αισθητικη- αν μη τι άλλο- συγκίνηση;;Δε θαυμάζουμε τους καταπληκτικούς συνδυασμούς των χρωμάτων, ή τις φωτοσκιάσεις, ή τις λεπτομέρειες στη φυσιογνωμία των ανθρώπων που απεικονίζονται;; Δε θυμόμαστε ίσως μια λεπτομέρεια ή ένα περιστατικό της δικής μας ζωής;;Διαβάζοντας ένα μυθιστόρημα στο οποίο μπορεί να συμβαίνουν τα πιο σκληρά γεγονότα , δε θέλουμε παρολ' αυτά να δούμε τι θα γίνει παρακάτω; Ε, κάπως έτσι συμβαίνει , νομίζω και με το θέατρο. Ταυτιζόμενοι με τα τεκταινόμενα ανακουφίζουμε δικούς μας πόνους.
Σε αντίθεση όμως με τη ζωγραφική , ή τη λογοτεχνία, στο θέατρο για να ανέβει μια παράσταση απαιτείται η συνεργασία πολλών ανθρώπων. Κι εδώ ερχόμαστε στο δεύτερο πολύ σημαντικό σημείο της απάντησης. ' Ανθρωποι διαφορετικών χαρακτήρων, κοινωνικής προέλευσης, μορφωτικού επιπέδου πρέπει να βρουν έναν τρόπο να συνεργαστούν. Συχνότατα προκύπτουν διαφωνίες, συγκρούσεις, ακόμα και αποχωρήσεις... Ο ηθοποιός διαφωνεί με τον σκηνοθέτη, ο σκηνοθέτης διαφωνεί με τον ηθοποιό,ένας άλλος ηθοποιός "δεν αντέχει" κάποιον συνάδελφό του, ο συγγραφέας δε συμφωνεί με τη ματιά του σκηνοθέτη στο έργο του, ένας τεχνικός έχει την κακή συνήθεια να κάνει φασαρία στο ηλεκτρολογείο την ώρα της παράστασης ή να δίνει υποκριτικές συμβουλές προς τα νεώτερα μέλη του θιάσου...Μέσα σ΄ αυτό λοιπόν το Καφκικό τοπίο πρέπει όλοι να βρουν τις ισορροπίες τους... ΄Οσο κι αν μας ταλαιπωρεί όμως αυτή η συνθήκη, ανακαλύπτουμε σιγα-σιγά(εφόσον δεν ξεπεραστούν κάποια όρια), όχι μόνο ότι μας κρατάει σε εγρήγορση, σε ζωντάνια, απομακρύνοντάς μας από τη ρουτίνα της καθημερινότητας, αλλά και ότι κατά κάποιον τρόπο, αποτελεί μέρος όσων συμβαίνουν επι σκηνής.
"Αυτό που όταν τελειώνει λες 'αυτό είναι θέατρο' . Πώς όμως να χωρέσεις τόσες λέξεις που αντιστοιχούν σε συναισθήματα σε μια σύντομη περιγραφή; Πώς να περιγράψεις τη μέθεξη και τη λύτρωση που σου προσφέρει;Για μένα είναι αυτό που σε ανεβάζει στη σκηνή (και πιο πάνω) παραμένοντας καθισμένος στη θέση σου. (Σιδερής Πρίντεζης, ραδιοφωνικός παραγωγός)
΄Όταν πρωτοείδα θέατρο τρομοκρατήθηκα. 'Ημουν πέντε ετών και ζήτησα από τη μάνα μου να φύγουμε άρον-άρον από την αίθουσα. Γιατί αυτό που είχα δει ήταν ανοίκειο. Δεν έχει τόση σημασία αν ήταν καλή ή όχι η παράσταση , είχε όμως νομίζω δημιουργήσει μέσα μου την αίσθηση ενός περίεργου μυστηρίου, μιας τελετουργίας. Ενός συναισθήματος που δεν χωράει σε μια "σύντομη περιγραφή". Σίγουρα δε με είχε αφήσει αδιάφορο.Η αίσθηση ότι αυτοί εκεί πάνω παριστάνουν ότι είναι κάποιοι άλλοι, μεταμφιέζονται, χάνουν κατά κάποιον τρόπο ένα κομμάτι της λογικής τους, ήταν συναρπαστική και τρομακτική ταυτοχρόνως.Νομίζω πως έχει μια σχέση με κάτι βακχικό αυτό που αντιλαμβάνεται ένα εντελώς παρθένο παιδικό μυαλό.Μια παιδική ψυχή. Μια αλλόκοτη ερωτική διάσταση , ένα σύμπαν πλάι στο γνωστό καθησυχαστικό.
"Είναι το παράπονο της ζωής" (Αντρέας Μαντάς, ηθοποιός)
Ο Σάυλωκ εξανίσταται κατά της άδικης αντιμετώπισής του επειδή είναι Εβραίος. Ο Οιδίπους ανακαλύπτει ότι έχει κοιμηθεί με τη μάνα του και ότι όταν ήταν βρέφος, αυτή τον είχε δώσει να τον σκοτώσουν. Η Ουινι αγωνίζεται απεγνωσμένα να βρει ένα νόημα στη ζωή της.Ο Οθέλλος σκοτώνει τη γυναίκα του από παθιασμένη ερωτική ζήλεια.Η Νόρα συνειδητοποιεί ότι αν θέλει να βρει τον εαυτό της πρέπει να αφήσει τον άντρα της και τα παιδιά της .Η ' Εντα Γκάμπλερ αυτοκτονεί διότι δεν αντέχει την τεράστια παγίδα στην οποία βλέπει ότι έχει πέσει.Η Κλαίρη Τσαχανασιάν γυρίζει στη γενέτειρά της για να πάρει εκδίκηση για την αδικία που υπέστη όταν ήταν κοπελίτσα... Ο Τομ αναμοχλεύει το τραυματικό του παρελθόν. Ο Τρέπλιεφ αυτοκτονεί ανίκανος να βρει έστω και μια ισορροπία τρόμου στη ζωή του. Η Σόνια βρίσκει μοναδικό καταφύγιο στην εργασία. Οι ήρωες του Τσέχωφ αναρωτιούνται αν θα τους θυμάται κανείς ύστερα από εκατό χρόνια...
ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΣΑΡΔΑΝΗΣ
Διαβάστε επίσης:
ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΣΑΡΔΑΝΗΣ: ΠΩΣ ΘΑ ΕΞΗΓΟΥΣΑΤΕ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΠΟΥ ΔΕ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ; (2o ΜΕΡΟΣ)
ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΣΑΡΔΑΝΗΣ: ΠΩΣ ΘΑ ΕΞΗΓΟΥΣΑΤΕ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΠΟΥ ΔΕ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ; (1ο ΜΕΡΟΣ)