ΕΙΔΑ ΤΟ 'TÚ AMARÁS'
- Ημερομηνία: Σάββατο, 29/02/2020 15:31
Είδα το «TÚ AMARÁS»
Του Pablo Manzi
Σε σκηνοθεσία των Andreina Olivari και Pablo Manzi
Baryshnikov Arts Center
Οι Bonobo ήρθαν από τη Χιλή και παρουσίασαν την παράσταση «TÚ AMARÁS» («Θα αγαπήσεις») στο Baryshnikov Arts Center.
Με σκηνικό έναν συνεδριακό χώρο, 5 γιατροί ετοιμάζουν μια παρουσίαση με θέμα τις προκαταλήψεις και τις διακρίσεις στη σχέση γιατρού και ασθενή, εστιάζοντας στην ανθρωπιστική προσέγγιση μιας κοινωνικής ομάδας που το έργο ονομάζει Amenitas. Οι τελευταίες μέρες πριν από την παρουσίαση είναι γεμάτες εντάσεις και αποκαλύψεις, με τους χαρακτήρες του έργου να προσπαθούν να αποδείξουν ότι είναι υπεράνω της διάλεξης που πρόκειται να δώσουν, ενώ παράλληλα εξετάζουν τα κίνητρα και τα πιστεύω των συναδέλφων τους.
Οι Amenitas είναι εξωγήινοι. Η εξωκοσμική ταυτότητα της ομάδας των Αmenitas δεν είναι ξεκάθαρη από την αρχή του έργου. Ο ρατσισμός όμως που βιώνει η ομάδα ταυτίζεται με πλήθος αληθινά παραδείγματά, αποδεικνύοντας περίτρανα ότι η γλώσσα της φοβίας και της διάκρισης είναι κοινή, ανεξάρτητα από την αφετηρία της. Και πραγματικά, η παράσταση καταφέρνει να μιλήσει με ακρίβεια για κάθε ρατσιστική έκφραση χωρίς να την ονομάσει. Το έργο είναι ένα υφαντό από μικρο-επιθετικότητες (microaggressions) και αθώες λεκτικές παρανοήσεις, που κλιμακώνονται στον «καλοπροαίρετο» ξεκάθαρα ρατσιστικό λόγο «του μεταξύ μας». Γιατί πολύ εύστοχα, η παράσταση σχολιάζει την απόκλιση του να μιλάς για το διαφορετικό, όταν απευθύνεσαι σε αυτό, κι όταν μιλάς στον όμοιο σου.
To «TÚ AMARÁS» μου θύμισε την δύναμη που έχει ένα καλογραμμένο έργο. Ο κάθε χαρακτήρας εκπροσωπεί μια διαφορετική πλευρά του προβλήματος. Ο αγαπημένος μου χαρακτήρας είναι η γιατρός που ηγείται της ομάδας και προσλαμβάνει έναν γιατρό που μόλις βγήκε από την φυλακή -όπου ήταν έγκλειστος για τον θάνατο ενός Αmenitas. Προκειμένου να είναι πολιτικά ορθή, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης δεν τον ρώτησε για το έγκλημα που είχε διαπράξει. Όταν οι συνάδελφοί του ανακαλύπτουν το έγκλημα του, αρχίζουν να υποθέτουν ότι πρόκειται για ένα έγκλημα μίσους. Είναι ρατσιστής απέναντι στους Αmenitas; Είναι ομοφοβικός; Ενώ το συνέδριο αρχίζει, αποφασίζουν να τον απολύσουν για να τον κρύψουν από τους υπόλοιπους συμμετέχοντες. Κι όμως είναι αυτός που έχει γράψει τα περισσότερα κείμενα για την επικείμενη παρουσίαση τους...
Με τέτοιους χιουμοριστικούς δραματολογικούς ελιγμούς, το «TÚ AMARÁS» παίζει με όλα όσα παραμένουν κρυφά και ανέκφραστα όταν απευθυνόμαστε στο διαφορετικό. Οι δημιουργοί της παράστασης καταφέρνουν να συμπεριλάβουν όλες τις λεπτομέρειες που συνθέτουν το σημερινό κλίμα στα ζητήματα διάκρισης και να ξεσκεπάσουν την υποκρισία με την οποία πορευόμαστε όταν τα διαπραγματευόμαστε. Η μεγάλη όμως επιτυχία της παράστασης είναι ότι δεν εκθέτει, ή εξετάζει, ή διερευνά, ή επικρίνει την ανθρώπινη φύση και την σχέση της με το ξένο. Αντίθετα, την γιορτάζει, με τον πιο απελευθερωτικό τρόπο. Κι εκεί βρίσκεται η μεγάλη διαφορά αυτής της παράστασης, απέναντι στην τάση της αντι-θεατρικότητας και των διαλεκτικών παραστάσεων που κυκλοφορούν τελευταία, με ανάλογους ανθρωπιστικούς προβληματισμούς. Το θέατρο των Bonobo είναι θέατρο με κάθε κλασικό ορισμό, που λειτουργεί ως εργαλείο αποδοχής της ανθρώπινης φύσης. Οι δημιουργοί του «TÚ AMARÁS», καταφέρνουν να αποφύγουν την ενοχοποίηση των χαρακτήρων τους και την στοχοποίηση του κοινού τους. Ενώ παράλληλα προτείνουν έναν εναλλακτικό ορισμό του ρατσισμού ως μια ανθρώπινη συμπεριφορά που προκύπτει απέναντι σε έναν κατασκευασμένο (εξωγήινο) εχθρό, που απλά δεν υπάρχει.
Καθ' όλη την διάρκεια της παράστασης είχα ξανά και ξανά αυτήν την εγρήγορση, όταν οι χαρακτήρες έλεγαν κάτι που «δεν πρέπει να λέμε». Εκπαιδευμένη στην πολιτικά αποδεκτή γλώσσα, κάθε «κόκκινη» φράση, χτυπούσε ένα νοητικό καμπανάκι στο μυαλό μου. Στην κατασκευασμένη συνθήκη της παράστασης, ήταν η ίδια η γλώσσα που με έκανε να νιώθω άβολα, ακόμα κι αν δεν είχε άμεσα ανθρώπινο (ή εξωγήινο) αποδέκτη. Έτσι, μέσα από την εμπειρία της παράστασης συνειδητοποίησα, ότι η σιωπή με εξυπηρετεί. Όσο αναγκαίος κι αν είναι ο κώδικας συμπεριφοράς γύρω από ζητήματα ρατσισμού, προφανώς λειτουργεί ανασταλτικά στην εξάλειψη του. Ας μην κρυβόμαστε. Η χρήση του πολιτικά ορθού λόγου γίνεται, επίσης, ώστε η κυρίαρχη κουλτούρα να μην νιώθει άβολα όταν συνομιλεί με το διαφορετικό. Μήπως μας απασχολεί περισσότερο η δική μας άνεση, από τα συναισθήματα του αποδέκτη της συμπεριφοράς μας; Ίσως οι καλές μας προθέσεις, μας έχουν επιβάλει έναν καινούριο φόβο και πίσω από την αμήχανη ευγένεια μας και την αγωνία μας να εκφραστούμε σωστά, αποφεύγουμε την πιο καίρια ερώτηση: είμαι ρατσιστής;
Σε μια χώρα όπως οι ΗΠΑ, χτισμένες πάνω σε θεμέλια φυλετικού ρατσισμού, η επίκληση της παράστασης για μια ανοιχτή συζήτηση σε ζητήματα διάκρισης είναι πάντα επίκαιρη. Περιττό να αναφέρω, ότι ακόμα πιο πολύτιμη θα ήταν η παράσταση για ένα κοινό με λιγότερο ανεπτυγμένο λεξιλόγιο σε ανάλογα θέματα. Ονόματα να μην λέμε και υπολήψεις να μην θίγουμε. Υποθέτω ότι ξέρετε σε πιο κοινό αναφέρομαι...
Έτσι, πέφτει η νύχτα στο Santiago και ψάχνουμε τον ρατσιστή. Με την μικρή εξαίρεση, ότι σε αυτό το παιχνίδι, τα αθώα θύματα/σιωπηλοί παρατηρητές είναι εξίσου ένοχοι.
