ΕΙΔΑ ΤΗ ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ 'CYPRUS AVENUE' ΤΟΥ DAVID IRELAND
- Ημερομηνία: Τρίτη, 28/08/2018 16:22
Cyprus Avenue (Ireland /UK)
του David Ireland
by Vicky Featherstone
Public Theater, LuEsther Hall
Ο Εric δεν είναι Ιρλανδός. Έχει παλέψει όλη του την ζωή για το δικαίωμα του να είναι Βρετανός. Ενωτικός, νομιμόφρων και προτεστάντης, επιθυμεί η Βόρεια Ιρλανδία, όπου ζει, να παραμείνει μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου.
Το Cyprus Avenue του David Ireland είναι ένα ψυχογράφημα ενός ανθρώπου που η ιστορία τον έχει ξεπεράσει. Ο ίδιος χαρακτηρίζεται απολύτως από τους πολιτικούς αγώνες και τα ιδανικά του, συνεχίζοντας να μάχεται σε ένα πόλεμο 20 χρόνια μετά την υπογραφή της συνθήκης ειρήνης. Την πρώτη φορά που εμφανίζεται στην σκηνή φαίνεται προσεκτικός στο περπάτημά του, φοβισμένος, ίσως νικημένος. Ο Stephen Rea χτίζει έναν χαρακτήρα από ανασφάλειες και πίκρες, που εύκολα σε ξεγελά. Έτσι, κανείς δεν περιμένει το ρατσιστικό παραλήρημα που ακολουθεί υπερασπιζόμενος την καθαρότητα της λευκής προτεσταντικής Βρετανίας.
Σας θυμίζει κάποιον; Ίσως, τον κύριο ή την κυρία που μονολογούν αθώα για τους παλιούς καλούς καιρούς. (Ναι, εκείνους τους καλούς καιρούς που οι “γυναίκες δεν δούλευαν”, “δεν υπήρχαν gay”, οι “μετανάστες ήταν μόνο Αλβανοί”...). Οι ηλικία τους “επιβάλλει” τον σεβασμό μας, αλλά όταν έρχεται η ώρα να χτίσουμε όλοι μαζί το μέλλον αυτού του κόσμου προκύπτει ένα πρόβλημα.
Η σύνθεση του πρωταγωνιστικού χαρακτήρα είναι η μεγάλη επιτυχία του Cyprus Avenue. Ενώ έβλεπα την παράσταση, είχα την αίσθηση ότι έχω για πρώτη φορά πρόσβαση στο μυαλό αυτού του ανθρώπου. Η ακρίβεια με την οποία ο συγγραφέας έχει αποτυπώσει τον κεντρικό του ήρωα, είναι αποκαλυπτική. Τα κίνητρα του Eric δεν είναι πλέον η ιδεολογία, αλλά ο φόβος του, που πηγάζει από το γεγονός ότι όσο κι αν φωνάζει, δεν αποτελεί πλέον παράγοντα κοινωνικής αλλαγής. Και όπως πολύ συχνά συμβαίνει, η συνειδητοποίηση αυτής της αδυναμίας γεννά βία.
Πεπεισμένος ότι η νεογέννητη εγγονή του, Mary-May, είναι ο Gerry Adams, πολιτικός ηγέτης των Ιρλανδών της Βόρειας Ιρλανδίας και αρχιτέκτονας της ειρήνης στην περιοχή, ο Eric επιχειρεί διάφορα τεστ για να εξακριβώσει την θεωρία του. Όταν είναι πλέον σίγουρος, πείθει έναν φιλόδοξο τρομοκράτη να την σκοτώσει. Μέσα στο -κατά τ’ άλλα ρεαλιστικό- περιβάλλον του έργου, γεννιέται ένας ποιητικός συμβολισμός. Ο μόνος τρόπος να επιβληθεί ο Eric πάνω στο παρόν του, είναι σκοτώνοντας το μέλλον του. Μα όταν ο αφελής κουκουλοφόρος Slim (Chris Corrigan) αντικρίζει την εγγονή του Eric, αρνείται να διαπράξει το έγκλημα. Τα λόγια του ενισχύουν την λυρικότητα της σκηνής: “Δεν μοιάζει με τον Gerry Adams, το μωρό που θέλεις να σκοτώσεις μοιάζει σ’ εσένα.”
Το έργο υφαίνεται με ένα σκοτεινό χιούμορ. Οι χαρακτήρες του έργου είναι βαθιά κωμικοί: ο Eric με το παραλληρηματικό ρατσιστικό μουρμούρισμα του, οι δυναμικές γυναίκες -σύζυγος (Andrea Irvine) και κόρη (Amy Molloy) - που τον καθιστούν τελείως ανίσχυρο στο ίδιο του το σπίτι και ο περιορισμένης ευφυίας τραμπούκος Slim που θέλει να γίνει τρομοκράτης. Για εμένα, οι πιο διασκεδαστικές σκηνές του έργου ήταν μεταξύ του Eric και της μαύρης ψυχολόγου του (Ronke Adekoluejo), που από την μία του ζητάει να είναι απόλυτα ειλικρινής με τα αισθήματα του και από την άλλη προσπαθεί να του επιβάλει να εκφράζει τις σωβινιστικές του ιδέες μέσα στα όρια της πολιτικής ορθότητας. Ένα σχόλιο για την σύγχρονη εκτροπή του κινήματος της πολιτικής ορθότητας προς την κατεύθυνση του φονταμενταλισμού, καθώς και την παρανόηση ότι ο συναισθηματικός κόσμος μας μπορεί να αποτελέσει πολιτικό επιχείρημα.
Σε αυτό το κλίμα, ο Eric δεν φαίνεται επικίνδυνος. Αυτή η ελαφρότητα των χαρακτήρων και η κωμικότητα των σκηνών αφήνουν τελείως απροετοίμαστο τον θεατή για το τέλος του έργου. Το Cyprus Avenue δεν χαρακτηρίστηκε άδικα από την Guardian το πιο “συγκλονιστικό, ανατρεπτικό και βίαιο θεατρικό έργο”. Ο Eric αποφασισμένος ότι η εγγονή του θα φέρει το τέλος της βρετανικής κυριαρχίας στην Βόρεια Ιρλανδία, σκοτώνει με τα γυμνά του χέρια την κόρη του και την γυναίκα του, που προσπαθούν να υπερασπιστούν το πέντε εβδομάδων βρέφος. Ο Eric έχει πετάξει στα σκουπίδια το εν ζωή ακόμα μωρό και όταν δεν έχει μείνει κανείς να το υπερασπιστεί, δένει την σακούλα σκουπιδιών και αρχίζει να την χτυπάει ρυθμικά στο πάτωμα που σείεται από την φρικτή αυτή πράξη. Η λευκή μοκέτα γεμίζει κόκκινους λεκέδες, ενώ ο Eric διασχίζει την σκηνή πλέον με σιγουριά.
Η Mary-May δεν είναι το πρώτο βρέφος που δολοφονείται στις σκηνές του βρετανικού θεάτρου. Το Saved του Edward Bond ανέβηκε στο Royal Court Theatre το 1965, ενώ το Blasted της Sarah Kane στο Royal Court Theatre Upstairs το 1995. Σκέφτομαι για την σχέση των τριών θεατρικών έργων και τον τρόπο που συνομιλούν. Καθένας από τους τρεις θεατρικούς συγγραφείς καταγράφει τον τρόπο που η γενιά του επιτίθεται στο μέλλον της και μας εφιστά την προσοχή με μια τελετουργική παιδική θυσία. Ποια είναι, όμως, η απειλή κατά τον David Ireland; Ο φανατισμός; Ο λαϊκισμός;
Σε σκηνοθεσία της καλλιτεχνικής διευθύντριας του Royal Court, Vicky Featherstone, το Cyprus Avenue κέρδισε ένα Irish Times Theatre Award, ως το καλύτερο νέο θεατρικό έργο και το James Tait Black Prize for Drama (2017). Ίσως είναι η παράσταση που μου έμεινε περισσότερο αυτό το καλοκαίρι, όχι μόνο εξαιτίας του πλούσιου έργου του David Ireland, αλλά και των εξαιρετικών ερμηνειών από τους ηθοποιούς Stephen Rea, Chris Corrigan, Αmy Molloy, Ronkẹ Adékoluẹjo και Andrea Irvine.