Η ΖΩΗ ΛΑΣΚΑΡΗ ΣΤΟ ONLYTHEATER
- Ημερομηνία: Παρασκευή, 15/04/2016 16:18
Συνάντηση στο θεατρικό της σπίτι, τη Θεατρική Σκηνή ΖΩΗ ΛΑΣΚΑΡΗ στον Πολυχώρο ΑΘΗΝΑΪΣ.
Τη φωτογραφίζω, μπροστά στον καθρέφτη της. Ετοιμάζεται για την παράσταση ΝΥΦΗ ΚΟΥΡΑΓΙΟ, περιεργάζεται ένα δωράκι κι ακούει παλιά λαϊκά.
Γνωριζόμαστε χρόνια. Έχουμε συζητήσει ατέλειωτες ώρες, έχουμε πάει διακοπές μαζί, έχουμε γελάσει πολύ, τη σέβομαι, την αγαπάω και την θαυμάζω. Είναι σπάνια φίλη, ειλικρινής
και γενναιόδωρη. Μια μεγάλη αγκαλιά για όλους, με υπέροχη αύρα και απίθανο χιούμορ. Σε τέτοια στιγμή, την ξαναφωτογραφίζω.
Την απολαμβάνω όταν τρέμει από τρακ, πριν βγει στη σκηνή. Σαν κοριτσάκι που δίνει εξετάσεις. Στεγνώνει ο λαιμός της και η καρδιά ταμπούρλο. Η ντίβα αγωνιά ... Εδώ στη γενική πρόβα, κάνει την άνετη, για τις ανάγκες του κλικ!
Κάποια βράδυα, μετά από την παράσταση, πάμε για φαγητό. Εμπειρία!
Τόμοι θα μπορούσαν να γραφτούν απ αυτές τις στιγμές. Ένα αστραφτερό μυαλό, που δουλεύει τέλεια σε συναρπαστικά ρεσιτάλ.
Ας ξεκινήσουμε όμως.
- Φέτος αποφάσισες να κάνεις κωμωδία και φαίνεται ότι βγήκε σε καλό, αυτή η ανάγκη σου. Εσύ λάμπεις στην παράσταση και το θέατρο είναι γεμάτο. Πιστεύεις πως, ιδιαίτερα, αυτήν την εποχή, το γέλιο είναι θεραπευτικό;
Φυσικά και είναι θεραπευτικό. Διανύουμε μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο και για πολλούς λόγους ιδιαίτερα επικίνδυνη. Την θεραπεία όμως του γέλιου την είχα πρωτίστως ανάγκη εγώ. Ήταν δική μου επιθυμία μετά από πολλά χρόνια, πάνω από τριάντα, να επιστρέψω στην κωμωδία. Να διασκεδάσω και γω μαζί με το κοινό. Η υποδοχή του κόσμου, ο τρόπος που ξεσπάει στα γέλια κατά την διάρκεια του έργου, μου προσφέρει διπλή χαρά. Χαίρομαι πολύ που χαίρεται ο κόσμος.
- Ερμηνεύεις μια πεθερά που δεν αποδέχεται και βασανίζει τη νύφη της. Ο γιος τελικά...δεν μοιράζεται στην Ελλάδα;
Όντως είναι, κατά κύριο λόγο, ελληνικό φαινόμενο. Έξω, στην Αμερική για παράδειγμα, το παιδί ακολουθεί από πολύ μικρό την δική του πορεία. Εγκαταλείπει την λεγόμενη «οικογενειακή ασφάλεια» και βγαίνει έξω στον κόσμο, στην σκληρότητα της καθημερινής ζωής, των αγώνων. Παλεύει μόνο του και εντέλει κάνει αυτό που επιθυμεί. Ο ελληνικός ανταγωνισμός πεθεράς-νύφης, προκύπτει από μια παραδοσιακή, σχεδόν αρχετυπική σχέση πάθους της μητέρας με τον γιό της. «Δεν θα μου τον πάρει τον γιό μου αυτή…», ακούμε συνήθως. Είναι μια βασανιστική συμπλεγματική σχέση, γιατί αυτό που βλέπει στη νύφη η πεθερά, είναι την απειλή μιας διαδοχής. Πως δηλαδή θα καταλάβει την πρωταγωνιστική θέση στην ζωή του γιού της. Που έχει γίνει πρωταγωνιστική σε ένα βάθος χρόνου, όπως μεγαλώνει ο γιός: θα φορέσεις αυτό, θα φας εκείνο, θα σπουδάσεις το άλλο.
- Αυτή η πρωτοκαθεδρία αμφισβητείται με την εμφάνιση μιας γυναίκας στη ζωή του γιού.
Βέβαια και φαίνεται να είναι πολύ οδυνηρό για την γυναικεία μητριαρχική ψυχοσύνθεση. Νομίζω πως εντέλει, έχει να κάνει με την διάθεση επιβολής της γυναίκας, ειδικά της μητέρας, στον πατριαρχικό κόσμο.
- Από τις συνεργασίες σου με τους σπουδαίους σκηνοθέτες του παρελθόντος, ποιους εκτίμησες και ποιους αγάπησες περισσότερο; Με ποιον από αυτούς που έφυγαν, θα νοσταλγούσες σήμερα να πάς μια βόλτα και να μιλήσετε;
Τους εκτίμησα όλους, γιατί από όλους διδάχτηκα πράγματα, που μου είναι χρήσιμα μέχρι σήμερα. Με τον Αντρέα Βουτσινά είχα μια ιδιαίτερη σχέση, μας συνέδεαν πολλά πράγματα έξω από το θέατρο, ήμασταν φίλοι. Μου λείπουν όλοι. Ξέρεις, η συνεργασία και η σχέση μου μαζί τους, ήταν η καθεμιά ξεχωριστά μια μικρή ψηφίδα, σε αυτό το ψηφιδωτό, που λέγεται υποκριτική. Συλλογίζομαι ώρες ώρες, πως με έναν μεταφυσικό τρόπο, ο ένας σκηνοθέτης ήταν συνέχεια του άλλου. Προσέθετε δηλαδή ο κάθε επόμενος στις γνώσεις μου αυτό που είχε ξεκινήσει ο προηγούμενος.
- Έχεις μεγάλη και σημαντική πορεία στο θέατρο, έζησες πολλά, σήμερα τι σημαίνει να είσαι ηθοποιός;
Θα σου πω και το τι σημαίνει να είσαι ηθοποιός και το τι σε παρακινεί να γίνεις ηθοποιός, έξω από το αυτονόητο (θέλω να πιστεύω) ταλέντο; Υπάρχει ένας στρατός ανθρώπων που «ψάχνει θέση στο κάδρο». Που θέλει να είναι αναγνωρίσιμος, δηλαδή. Αυτό δεν είναι υποκριτική. Επιπλέον, στον χώρο της υποκριτικής, αλλά και της θεατρικής επιχειρηματικότητας, έχουν παρεισφρήσει άνθρωποι που δεν έχουν πάρει μυρωδιά του τι είναι το θέατρο. Αυτά είναι σοβαρά ζητήματα. Γιατί επιτράπηκε και από ποιους, η κατάληψη του θεατρικού χώρου, από ανθρώπους που δεν ξέρουν καν τι θα πει θέατρο; Ο ηθοποιός, για να επανέλθω, είναι εξ ορισμού, ελπίδα. Γιατί καθήκον του, μεταξύ άλλων, είναι να επαναδιατυπώνει την πραγματικότητα. Να επανευρίσκει μέσω της θεατρικής μαγείας, μια άλλη πραγματικότητα και μέσω αυτής, να παρασύρει και το κοινό σε αυτήν. Το θέατρο χρειάζεται περιφρούρηση. Δεν είναι τρείς το λάδι τρεις το ξίδι έξι το λαδόξιδο. Δεν είναι λογιστικά το θέατρο. Αυτό μας λείπει, λοιπόν. Η περιφρούρηση του από ανθρώπους που διαθέτουν ταλέντο, όραμα, από ανθρώπους που ηδονίζονται να κάνουν θέατρο.
- Παράλληλα, είσαι και παραγωγός, (και μάλιστα με ιδιαίτερη ευαισθησία και προστατευτικότητα στους εργαζομένους), έχεις ένα θέατρο. Ποιος είναι ο Γολγοθάς του σύγχρονου θεατρικού επιχειρείν;
Αντιμετωπίζω τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όλοι οι παραγωγοί. Υπάρχει η αγωνία να φτιαχτεί ένα μπάτζετ, που να βοηθάει στην ομαλή λειτουργία του θεάτρου, δίχως αυτό να γίνεται εις βάρος της ποιότητας της παραγωγής και των αμοιβών των εργαζομένων. Ο κόσμος πηγαίνει περισσότερο στο θέατρο, αλλά η κρίση μας υποχρεώνει (και έτσι πρέπει) να είμαστε περισσότερο ελαστικοί με τις τιμές των εισιτηρίων και με τις προσφορές. Έχουμε δηλαδή να συνδυάσουμε τρία διαφορετικά μεταξύ τους πράγματα: να γίνουν οι τιμές των εισιτηρίων προσιτές, να μην αλλοιωθεί ο χαρακτήρας της παραγωγής και να μην απειληθούν οι αμοιβές των εργαζομένων. Δεν είναι εύκολο πράγμα. Αλλά με μια συνετή διαχείριση, το πρόβλημα περιορίζεται. Δεν λύνονται τα προβλήματα, περιορίζονται. Αλλά ακόμα και στις δύσκολες στιγμές, πρωτίστως με ενδιαφέρουν οι άνθρωποι που εργάζονται. Είναι πρώτη προτεραιότητα πάντα. Δίχως τους ανθρώπους μας, θέατρο δεν μπορεί να γίνει.
- Πώς σχολιάζεις, τα σχεδόν καθημερινά κρούσματα αποπομπών, καρατομήσεων, λογοκρισίας κλπ, στο χώρο της τέχνης;
Να σου πω καταρχάς, πως ανέκαθεν το Υπουργείο Πολιτισμού, ήταν ένα απαξιωμένο από τις κυβερνήσεις, υπουργείο. Βλέπεις, δεν φέρνει ψηφοφόρους. Δεν θεωρείται πρώτης γραμμής υπουργείο. Κανένας υπουργός πολιτισμού, δεν έκανε ποτέ πολιτική εφάμιλλη της ιστορίας αυτής της χώρας. Δεν αξιοποίησε τις πολιτισμικές δυνάμεις αυτού του τόπου. Την ιστορία του, το παρελθόν του, αλλά και το πολύ δημιουργικό παρόν του. Αστείο ε; Σε μια χώρα που ο πολιτισμός θα έπρεπε να είναι ζήτημα πρώτης γραμμής. Τι γίνεται λοιπόν; Ανακατανέμουν την τράπουλα, με πρόσωπα στα οποία χρωστούν κάτι, που τους έχουν κάποια υποχρέωση. Λες και το πρόβλημα της χώρας αυτής, είναι τα πρόσωπα και όχι οι πολιτικές. Πώς θα ασκηθεί μια εθνική πολιτιστική πολιτική; Με πρόσωπα κύρους, έξω, πέρα και πολύ μακριά από κόμματα. Πρόσωπα έξω από παρέες και φράξιες. Πρόσωπα που έχουν προσφέρει σε βάθος χρόνου, τεράστια πράγματα στον πολιτισμό της χώρας. Έχουμε πολλά τέτοια πρόσωπα. Μια τέτοια ομάδα θα μπορούσε να αναλάβει μια εθνική πολιτική πολιτισμού, μια πολιτική που δεν θα πατρονάρεται από τις μεθοδεύσεις των κυβερνήσεων. Που δεν θα λογοδοτεί σε κανένα υπουργό, γιατί δεν θα είναι υποχρεωμένη σε κανένα υπουργό. Αντ αυτού λοιπόν, έχουμε πολιτισμό υπό κυβερνητική κηδεμονία. Το κόμμα χαράζει τα μέτρα και τα σταθμά, διορίζει τα αρεστά πρόσωπα, εκδικείται κιόλας, αν βρισκόταν χρόνια στο περιθώριο. Και όλα αυτά υπό το πλαίσιο μιας δήθεν «κάθαρσης». Δεν είναι πολιτισμός αυτό που ζούμε. Είναι ένας θλιβερός μικρόκοσμος ανθρώπων που αναδύεται και υπάρχει μέσα από κανόνες φτηνής μεξικάνικης σαπουνόπερας.
- Από τις πρεμιέρες σου, όλα αυτά τα χρόνια, έχει περάσει και σε έχει τιμήσει, σύσσωμη η πολιτική ηγεσία. Πρόσφατα σας καταχειροκρότησε και ο γ.γ του ΚΚΕ ο κ. Κουτσούμπας. Παρ όλα αυτά, σε πρόσφατη δήλωσή σου, ξεκαθάρισες ότι δεν ανήκεις πουθενά, παρά μόνο όπου σου υπαγορεύει η συνείδησή σου. Κάποιους όμως, δεν τους συμπαθείς κάπως περισσότερο;
Σίγουρα, δεν ήταν ο κύριος Κουτσούμπας η αιτία της δήλωσης μου. Και σε καμία περίπτωση, δεν με εκνεύρισε κανείς και τίποτα από όσα εγράφησαν.
Έχω ξαναπεί – και το εννοώ – πως διασκεδάζω με κάποια δημοσιεύματα. Κάνω θέατρο 50 χρόνια και από τις πρεμιέρες μου, έχουν παρελάσει προσωπικότητες της πολιτικής, από όλους τους χώρους. Από τον Ηλία Ηλιού και τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο μέχρι τον Κωστή Στεφανόπουλο και πρόσφατα τον αγαπητό Δημήτρη Κουτσούμπα.
Έχω φίλους από όλους τους πολιτικούς χώρους. Και για μένα, αυτό που μετράει είναι η φιλία, όχι οι πολιτικές ιδέες ή οι κομματικές τοποθετήσεις. Κάθε φορά λοιπόν, ανάλογα την κομματική τοποθέτηση του συντάκτη και φυσικά ανάλογα των συμφερόντων που εξυπηρετεί, γίνομαι πότε Δεξιά, πότε Αριστερή, πότε κεφαλαιοκράτισσα, πότε βασιλική και πότε Εβραία. Μερικές φορές γράφουν ψέματα και ανακρίβειες, δεν μπαίνουν καν στον κόπο να διαβάσουν, να μάθουν πέντε πράγματα, να διασταυρώσουν. Η μάνα μου, λέει, δολοφονήθηκε από τους κομμουνιστές. Ουδέποτε συνέβη αυτό. Η μάνα μου πέθανε φυσιολογικά. Ο πατέρας μου ήταν που δολοφονήθηκε. Τον θρηνώ ακόμα. Αλλά από την άλλη, οι μετεμφυλιακοί διαχωρισμοί των ανθρώπων, έχουν τελειώσει μέσα μου. Πάνε τα Αριστερά και Δεξιά, τελείωσαν. Έκανα τις υπερβάσεις μου γιατί αυτό μου υπαγόρευε η συνείδηση μου. Με δυσκολία, αλλά τις έκανα. Ο κόσμος άλλαξε, δεν θα ζω με τα φαντάσματα που θέλουν να διατηρούν στις ζωές μας, συγκεκριμένοι κύκλοι, ούτε θα ξεπουλήσω τις προσωπικές μου τραγωδίες, για να παίξουν πολιτικά παιχνίδια τα αρρωστημένα μυαλά ενός πολιτικού και κοινωνικού περιθωρίου. Θα ήμουν τουλάχιστον γελοία, αν δεν υποδεχόμουν με ευγένεια, αγάπη και χαρά τους ανθρώπους που με τιμούν στο θέατρο, που έρχονται να δουν μια παράσταση. Και το κάνω με όλους, γιατί εγώ τους βλέπω σαν φίλους και σαν θεατές, όχι σαν κομματικούς εκπροσώπους. Δεν είχα ποτέ σχέσεις με κόμματα. Όταν ένα πρόσωπο βάζει την πατρίδα και τον λαό πάνω απ’ όλα, μου είναι συμπαθές, πάει και τελείωσε. Και η συμπάθεια μου, που αναφέρθηκες, πράγματι υπάρχει αλλά έχει να κάνει με τον άνθρωπο. Μου είναι συμπαθείς και άνθρωποι, με τους οποίους διαφωνώ κάθετα σε πολλά θέματα, που μας χωρίζει ένα ιδεολογικό χάος. Και λοιπόν; Δεν ήξερα πως στη χώρα αυτή για να κάνεις φίλους πρέπει να ζητάς πιστοποιητικό πολιτικών φρονημάτων.
- Τι σημαίνει υπηρετώ την Τέχνη, στην Ελλάδα σήμερα;
Σημαίνει απαγκιστρώνω τον κόσμο από την εθνική κατρακύλα. Τον αφυπνίζω. Ο καλλιτέχνης οφείλει να τον ζωντανέψει ξανά, με ένα όραμα στα πλαίσια μια εθνικής κουλτούρας και μερικών κοινά παραδεκτών αξιών. Οι άνθρωποι που θέλουν να κάνουν Τέχνη υπηρετούν την Τέχνη, Σεμίνα, όχι η Τέχνη τις εμμονές, τα καπρίτσια και τις ανοησίες των ανθρώπων, που δήθεν θέλουν να την υπηρετήσουν. Τα ζητήματα που οφείλει να θέτει η Τέχνη στο δημόσιο διάλογο, είναι ζητήματα ζωής και δημιουργίας, όχι θανάτου και καταστροφής. Ο καλλιτέχνης είναι αγγελιαφόρος μιας ελπίδας, μιας αναγέννησης. Και για να το καταφέρει αυτό, πρέπει να έχει πολύ γερές αξιακές βάσεις. Με τα «μπάτε σκύλοι αλέστε» και με τις αρπαχτές, δεν θα γλυτώσουμε από το κατακρήμνισμα.
- Έχεις τοποθετηθεί επί της ουσίας, στο προσφυγικό θέμα. Ποια λύση θα ήταν ρεαλιστική;
Το ξαναλέω, να σταματήσει ο πόλεμος. Αναρωτιέμαι, γιατί κάποιοι να μην το θεωρούν ρεαλιστικό αυτό; Έχουμε τρελαθεί εντελώς, έτσι; Θεωρούμε ρεαλισμό τον πόλεμο και εξωπραγματική την ειρήνη. Που έχουμε φτάσει, μου λες; Να έχουμε πάθει ανοσία στην εικόνα των πτωμάτων, να τα παρατηρούμε στα βίντεο και στις φωτογραφίες με μια «ευκολία» σαν να κοιτάζουμε φωτογραφίες από γάμους και βαφτίσια. Και ταυτόχρονα να βγαίνουν οι υπαίτιοι αυτής της θηριωδίας και να κάνουν ασκήσεις επί χάρτου ελπίζοντας πως με φιρμάνια θα κλείσουν την υπόθεση συνεχίζοντας να ασκούν την δολοφονική τους πολιτική. Ανάγουν τις δολοφονίες – γιατί εγώ έτσι βλέπω αυτούς τους θανάτους, ως δολοφονίες – σε ζήτημα συνοριακό. Να προστατευτούν, λέει, τα σύνορα της Ευρώπης από τις στρατιές των προσφύγων. Τι είναι οι πρόσφυγες; Ζόμπι; Ποιος τους ξεσπίτωσε; Ποιους τους εξαθλίωσε αυτούς τους νοικοκυραίους;
- Είσαι πάντα δραστήρια, κεφάτη, δυναμική, ενημερωμένη και με απίστευτη ενέργεια πάνω στη σκηνή. Από πού παίρνεις δύναμη ;
Από την βαθιά μου πίστη στον Θεό. Και δεν το λέω τυπολατρικά. Δεν με ενδιαφέρει η τυπολατρία και τα τελετουργικά. Πιστεύω στο Θεό και ο Θεός είναι μέσα μας. Αυτή η δύναμη με κρατάει ζωντανή. Αυτή η δύναμη με προστατεύει.
- Τι υπάρχει στο μυαλό σου για το μέλλον;
Αυτή την περίοδο έχω στο μυαλό μου μόνο την Βίβιαν, την ηρωίδα που υποδύομαι στο «Νύφη κουράγιο». Δεν έχω πλάνα και σχέδια, όπως άλλωστε δεν είχα ποτέ. Θα γίνουν όλα όπως πρέπει, την ώρα που πρέπει.