ΚΑΤΙΝΑ ΠΑΞΙΝΟΥ: Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ
- Ημερομηνία: Παρασκευή, 23/02/2018 10:21
Η Κατίνα Κωνσταντοπούλου, όπως ήταν το πατρικό της όνομα, γεννήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 1900 στον Πειραιά. Κόρη μεγαλοαστικής οικογένειας και συγκεκριμένα του αλευροβιομήχανου Βασίλη Κωνσταντόπουλου, η μικρή Κατίνα θα φοιτήσει στα καλύτερα σχολεία. Αρχικά στη Χιλλ κι αργότερα στη Σχολή Καλογραιών της Τήνου. Εξαιτίας όμως του ζωηρού της χαρακτήρα, η οικογένειά της θα τη στείλει εσώκλειστη σε σχολείο της Ελβετίας. Γι’ αυτό τα γαλλικά ήταν η πρώτη της γλώσσα. Αργότερα όταν επέστρεψε στην Ελλάδα κι άρχισε να δουλεύει στο θέατρο, έμαθε καλύτερα τα ελληνικά. Ο Μινωτής συνήθιζε να μιλάει με θαυμασμό για την χαρακτηριστική της προφορά, που είχε αφομοιώσει τον ρυθμό της δημοτικής, αλλά διατηρούσε το προσωπικό της στίγμα, αποδίδοντας μοναδικά τον ποιητικό λόγο.
Σπούδασε μουσική και τραγούδι στο Ωδείο της Γενεύης, καθώς και σε άλλες αντίστοιχες σχολές στη Βιέννη και στο Βερολίνο. Μετά την επιστροφή της στην Ελλάδα, σε ηλικία 17 ετών παντρεύεται τον βιομήχανο Ιωάννη Παξινό, και αποκτά μαζί του δύο κόρες, την Εθέλ και την Ιλεάνα. Τρία χρόνια αργότερα θα ζητήσει διαζύγιο από τον σύζυγό της, ενώ σε ηλικία 34 ετών θα χάσει την πρωτότοκη κόρη της, Εθέλ. «Είμαι ένας άνθρωπος, όπως όλοι. Έζησα. Έκανα παιδιά. Έθαψα παιδιά. Και πόνεσα θάβοντας αυτά τα παιδιά», είχε πει η ίδια σε ένα ντοκιμαντέρ του NBC για τη ζωή της.
Με τον Αλέξη Μινωτή συναντήθηκαν το 1928, στο καμαρίνι της Μαρίκας Κοτοπούλη. Εκείνος παίζει στην παράσταση κι εκείνη πηγαίνει για να τον συγχαρεί. Ο έρωτάς τους είναι κεραυνοβόλος. Ο ίδιος ο Μινωτής είχε πει για εκείνη τη συνάντηση χρόνια αργότερα: «Μου έκανε εντύπωση η έντονη προσωπικότητα της και γι' αυτό επεδίωξα να την ξαναδώ. Αυτή η πρώτη συνάντηση, έπαιξε τεράστιο ρόλο, γιατί από τυχαία και πρόχειρη έγινε σε λίγο καιρό δεσμός ερωτικός που επηρέασε όλα τα πράγματα και όλες τις αποφάσεις. Η Κατίνα είχε πάει στο Βερολίνο για να γίνει βαγκνερική τραγουδίστρια. Στις συζητήσεις που είχαμε προσπαθούσα να της εξηγήσω ότι η ελληνική μυθολογία είναι πολύ ανώτερη από τους τευτονικούς μύθους των Νιμπελούγκεν, θέλοντας να την πείσω να εγκαταλείψει το τραγούδι και να στραφεί στο κλασικό αρχαίο δράμα». Και τα κατάφερε. Το 1940 παντρεύονται και μένουν μαζί μέχρι το τέλος της ζωής της, το 1973.
Συνεργαζόμενη στενά με τον Μινωτή, η Παξινού θα γίνει η μεγάλη κυρία του ελληνικού θεάτρου. Ο πρώτος της σημαντικός ρόλος της Βεατρίκης, στην ομώνυμη όπερα «Αδελφή Βεατρίκη», γράφτηκε ειδικά γι' αυτήν από τον Μητρόπουλο και ανέβηκε το 1920 στο Δημοτικό θέατρο Πειραιά. Ο πρώτος θεατρικός ρόλος της ήταν το 1929, στο θέατρο Κοτοπούλη, στο «Γυμνή Γυναίκα» του Μπατάιγ, που την καθιέρωσε και ως πρωταγωνίστρια δραματικών ρόλων.
Το 1931 συνεργάστηκε με τον Αιμίλιο Βεάκη, με τον οποίο εισχωρεί στον συνεταιρικό θίασο του Αλέξη Μινωτή. Το 1940 έγινε μόνιμο μέλος του Εθνικού Θεάτρου. Με την Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου εμφανίστηκε στο Λονδίνο, στη Φρανκφούρτη και το Βερολίνο.
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος τη βρίσκει στο Λονδίνο να ερμηνεύει τους «Βρικόλακες» του Ίψεν, απολαμβάνοντας το σεβασμό του αγγλοσαξονικού τύπου. Με τους βομβαρδισμούς να μαίνονται, εκείνη είναι μόνη και αποκλεισμένη από τους ανθρώπους της στη βρετανική πρωτεύουσα. Η Μαρίνα, δούκισσα του Κεντ, τη φυγαδεύει με ένα στρατιωτικό πλοίο για την Αμερική. Όμως ο πλοίο τορπιλίζεται. Ναυαγός για τρεις ημέρες η Παξινού περισυλλέγεται από ένα άλλο αντιτορπιλικό και έτσι καταφέρνει να φτάσει σε αμερικανικό έδαφος.
Το 1944 της πρότειναν το ρόλο της Πιλάρ , της φλογερής Ισπανίδας πατριώτισσας στην ταινία «Για ποιον χτυπά η καμπάνα». Εκείνη είπε στους υπεύθυνους της παραγωγής: «Είμαι ίδια. Αλλά δοκιμαστικό δεν κάνω». Αργότερα σε συνέντευξή της είχε δηλώσει: «Κατάγομαι από γενιές ανταρτών. Η γιαγιά μου έμαθε το αλφάβητο από έναν οπλαρχηγό των ανταρτών σε μια σπηλιά. Την ξέρω την Πιλάρ. Την ξέρω καλά». Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων , αναγκάζει το συνεργείο να χρησιμοποιήσει τρεις κάμερες ταυτόχρονα για να κινηματογραφήσουν την ερμηνεία της ολοκληρωμένη, χωρίς διακοπές. «Είμαι ηθοποιός του θεάτρου, παίζω το ρόλο εξελικτικά και σε συνέχεια χρόνου. Το σπάσιμο σε μικρά, ανεξάρτητα κινηματογραφικά πλάνα με αποδιοργανώνει», έλεγε εξηγώντας την επιλογή της. Για την ερμηνεία της θα τιμηθεί με το Όσκαρ β γυναικείου και θα γίνει η πρώτη μη Αμερικανίδα ηθοποιός που λαμβάνει αυτή τη διάκριση. Η ίδια αφιέρωσε το βραβείο της σε όλους τους ηθοποιούς του Εθνικού, ζώντες και νεκρούς, ενώ μίλησε για την κατάσταση της χώρας μας, που τότε βρισκόταν υπό κατοχή.
Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1952, όπου και άρχισε ξανά τις εμφανίσεις της στο Εθνικό Θέατρο με τον Αλέξη Μινωτή . Θριαμβεύει σε έργα του Ίψεν και του Λόρκα, αλλά κυρίως ασχολείται με την αρχαία τραγωδία. Ο τίτλος της μεγάλης τραγωδού της ανήκει δικαιωματικά. Παράλληλα εμφανίστηκε και στις ταινίες «Ο κύριος Αρκάντιν»του Όρσον Γουέλς και «Ο Ρόκο και τ΄ αδέλφια του» του Λουκίνο Βισκόντι (1960). Ο Γουέλς μάλιστα έλεγε για εκείνη: «H Kατίνα Παξινού δεν είναι μόνο μεγάλη, είναι μοναδική».
Πέρα από τη υποκριτική, ασχολήθηκε με τη μετάφραση θεατρικών έργων , ενώ είχε συνθέσει η ίδια τη μουσική για την παράσταση του «Οιδίποδα Τύραννου» του Σοφοκλή , που ανέβηκε στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου το 1965,.
Τα χρόνια της δικτατορίας, η Παξινού και ο Μινωτής αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το Εθνικό Θέατρο και να συγκροτήσουν δικό τους θίασο , όπου και ανέβασαν μεταξύ άλλων τα έργα: «Ο ματωμένος γάμος» του Λόρκα, «Η Ήρα και το παγώνι» του Ο΄ Κέισι, «Οι παλαιστές» του Στρατή Καρρά.
Η τελευταία της παράσταση στο θέατρο ήταν στο ρόλο της Μάνας στο έργο του Μπρεχτ «Μάνα κουράγιο» το 1971 και στον κινηματογράφο «Το νησί της Αφροδίτης» το 1969. Χτυπημένη ήδη από τον καρκίνο, αναμετρήθηκε με τις δυνάμεις της , αφού έπαιζε με αφόρητους πόνους.
Ήταν ένας άνθρωπος απλός και γενναιόδωρος: ασχολούνταν με τη μαγειρική και την κηπουρική, χάριζε τα φορέματα της σε συναδέλφους της και στεκόταν στο πλευρό των μαθητών της στο Εθνικό. Χαρακτηριστικό είναι ένα περιστατικό που έχει αφηγηθεί ο Μινωτής για την ίδια; Τις τελευταίες μέρες της στο νοσοκομείο κι ενώ δεν δεχόταν επισκέψεις, τρεις σπουδαστές του Εθνικού ζήτησαν να τη δουν. Όταν ο Μινωτής τους εξήγησε ότι δεν γίνεται, έμαθε ότι εκείνα τα τρία παιδιά ζούσαν από το μισθό της, τον οποίο τους είχε παραχωρήσει, επειδή γνώριζε πως είχαν οικονομικές δυσκολίες.
Το καλοκαίρι του 1972, η Kατίνα Παξινού εμφανίζεται για τελευταία φορά, στο θέατρο της Επιδαύρου, όχι όμως ως ηθοποιός. Το κοινό την αποθεώνει κι εκείνη υποκλίνεται για τελευταία φορά.
Έφυγε στις 22 Φεβρουαρίου του 1973.