«ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ» (ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ) | ΚΡΙΤΙΚΗ
- Ημερομηνία: Παρασκευή, 10/10/2025 11:36
Δέκα χρόνια πολέμου στην Τροία. Αίμα, συμφέροντα και ματαιοδοξία, λάφυρα, τίτλοι, όπλα, ασπίδες. Σφάλματα και αδειανά πουκάμισα σε δέντρα κρεμασμένα. Πληγές και κληροδοτήματα του παρελθόντος. Ο παλιός και ο νέος πολεμιστής, δέσμιοι της φονικής μηχανής. Η λεηλασία της θρυμματισμένης ανθρώπινης μοίρας. Μα, η σκυτάλη θα πρέπει να παραδοθεί, με όποιο κόστος.
Ο Ρίτσος, με την πρόφαση του μύθου του "Φιλοκτήτη" του Σοφοκλή, ξεδιπλώνει καίρια ζητήματα και θέματα που μας αφορούν, μας αγγίζουν, μας προβληματίζουν. Είναι το παράδειγμα για το πως η εξουσία χρησιμοποιεί τον πολίτη. Μιλάει για την προδοσία, την εγκατάλειψη, την μοναξιά, την εκμετάλλευση, την απάτη. Για το διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα και τα παιχνίδια εξουσίας, τον πόλεμο σε κάθε του εκδοχή, την παιδική ηλικία, τη μνήμη και το τραύμα.
Ο ποιητής θέλει μοναδικό ομιλητή τον νεαρό Νεοπτόλεμο και τον ώριμο, γεμάτο κατανόηση Φιλοκτήτη, βουβό ακροατή. Αλλά η σιωπή είναι το εσωτερικό όριο της συζήτησης. Αν ο «Φιλοκτήτης» του Σοφοκλή είναι μια ιστορία πόνου και απάτης, τότε ο μονόλογος του Ρίτσου προσθέτει μια νέα διάσταση στη σύγχρονη πρόσληψη του μύθου, ως προς το ποιος είναι ο πραγματικός ήρωας της τραγωδίας, εκφράζοντας την επιθυμία για κατανόηση και αποπνέοντας έναν λανθάνοντα ερωτισμό. Αιωρείται μεταξύ ιστορικής πληγής και ψυχικού τραύματος, ιδεολογικού καθήκοντος και ιδιωτικής ενδοσκόπησης, πράξης και προσωπείου, πολέμου και φιλίας.
Ο Ένκε Φεζολλάρι αναμετριέται με τον απέραντο λόγο του Ρίτσου σε έναν καταιγιστικό μονόλογο, μόλις τριάντα λεπτών, αλλά με ψυχή και ουσία. Η ερμηνεία - σκηνοθεσία του, στον πόντο, συνδυάζει τη νηφαλιότητα με το πάθος. Η σκηνογραφία και το κοστούμι του Γιώργου Λυντζέρη αποδεικνύονται οργανικά στοιχεία και η μουσική του Δάνη Κουμαρτζή «κλείνει το μάτι λοξά».
Υπάρχει πολύ πόνος και μνήμη στον «Φιλοκτήτη» του Ρίτσου, που, ευτυχώς, καθρεφτίζονται με ειλικρίνεια και ασκημένη ωριμότητα από τον Φεζολλάρι. Μια παράσταση που φτάνει στον προορισμό της!