«ΈΝΑ ΣΠΙΤΙ ΦΩΤΕΙΝΟ ΣΑΝ ΜΕΡΑ» | ΚΡΙΤΙΚΗ
- Ημερομηνία: Τετάρτη, 19/04/2023 20:57
Διαχρονικό, αλληγορικό, βαθιά ανησυχητικό και συχνά διασκεδαστικό, το «ΈΝΑ ΣΠΙΤΙ ΦΩΤΕΙΝΟ ΣΑΝ ΜΕΡΑ», του Τόνυ Κούσνερ, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για όσα δεν αντιλαμβανόμαστε σχετικά με τον παρεμβατικό μας ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορίας, σε κάθε εποχή φόβου.
Συγκεκριμένα, ο συγγραφέας φωτογραφίζει, μέσα από 26 σκηνές – καρτ ποστάλ, τη σταδιακή αλλαγή των ανθρώπινων συμπεριφορών και σχέσεων κάτω από ακραίες και βίαιες πολιτικές συνθήκες. Το έργο διαδραματίζεται στο σπαρασσόμενο Βερολίνο, από την Πρωτοχρονιά του 1932 έως τον Ιούλιο του 1933. Είναι η χρονική περίοδος από την κατάρρευση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης μέχρι την ολοκληρωτική κυριαρχία του Χίτλερ. Κι ενώ λειτουργεί θεατρικά με τις ιστορικές πληροφορίες που διαθέτει, είναι πραγματικό σοκ να βλέπεις την ευθραυστότητα του δημοκρατικού πολιτεύματος και την τόσο ραγδαία άνοδο του ναζισμού. Το έργο δραπετεύει από το 1930 και φτάνει στο σήμερα με μια αίσθηση έκτακτου συναγερμού και αναγκαίας επαγρύπνισης για το κακό που καιροφυλακτεί.
Μια παρέα αριστερών καλλιτεχνών και διανοουμένων μαζεύεται στο σπίτι της ηθοποιού Άγκνες Έγκλινγκ για να γιορτάσουν την Πρωτοχρονιά με προπόσεις και ευχές για το μέλλον. Σύντομα, ωστόσο, ο Χίτλερ θα κυριαρχήσει ολοκληρωτικά στη χώρα. Κι όσο τα σύννεφα του ναζισμού κατακλύζουν τη Γερμανία, τόσο οι δυναμικές μεταβάλλονται, οι ισορροπίες ανατρέπονται, οι σχέσεις επαναπροσδιορίζονται και τα διλήμματα μεγαλώνουν.
Ο Κούσνερ διασταυρώνει την ατομική με τη συλλογική ευθύνη. Εξερευνά πως οι πολιτικές αναταραχές επηρεάζουν τις ζωές των ανθρώπων, πως διαχειρίζεται ο καθένας τη στάση του απέναντι στις καταιγιστικές εξελίξεις της εποχής του, πως διαμορφώνουμε την ιστορία και πόσο μας διαμορφώνει αυτή. Πόσοι αντέχουν στη μανία μιας κατάμαυρης καταιγίδας; Πόσοι διαθέτουν βούληση και θάρρος να εναντιωθούν στον επερχόμενο σκοταδισμό; Και πόσοι, τελικά, δεν αντέχουν και ενσωματώνονται στην τραγωδία του καιρού τους;
Το έργο παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα από το Εθνικό Θέατρο. Η παράσταση του Γιάννη Μόσχου, σε μετάφραση Χριστίνας Μπάμπου - Παγκουρέλη, είναι καλαίσθητη, ρυθμική και απλή στην περιπλοκότητά της. Αν και σε ορισμένα σημεία γίνεται ευθέως διδακτική, βρίσκει τελικά την καρδιά του στόχου. Το περιποιημένο σκηνικό, της Τίνας Τζόκα, τα ενδεικτικά κοστούμια εποχής, της Βάνας Γιαννούλα, η μουσική/ήχοι, του Θοδωρή Οικονόμου, η κίνηση, της Ανθής Θεοφυλλίδη, και οι φωτισμοί, του Λευτέρη Παυλόπουλου, συγκλίνουν στην ίδια κατεύθυνση.
Οι ερμηνείες των καλών ηθοποιών, Αγορίτσας Οικονόμου, ως «Άγκνες Έγκλινκ», Λαέρτη Μαλκότση, ως « Βέαλτινκ Χατζ», Μαρίας Τσιμά, ως «Αναμπέλα Γκόστλινγκ», Ανατολής Αθανασιάδου, ως «Πολίνκα Έρντνους», Υψιπύλης Σοφιά, ως «Ρόζα Μάλεκ», Παναγιώτη Παναγόπουλου, ως «Γκρέγκορ Μπάζβαλντ», Γιλμάζ Χουσμέν, ως «Εμίλ Τράουμ», είναι σωστές και υποκριτικά πειθαρχημένες, δίχως εξάρσεις και εντυπωσιασμούς. Ξεχωρίζουν, όμως, ο χαρισματικός Θανάσης Ραφτόπουλος, στον ρόλο του «Γκότφριντ Σβετς», και η αινιγματική Σοφία Σεϊρλή, ως «Die Alte», για το γκροτέσκο ύφος τους, που «σπάει» τα αυστηρά στεγανά του κειμένου.
«ΕΝΑ ΣΠΙΤΙ ΦΩΤΕΙΝΟ ΣΑΝ ΜΕΡΑ», δεν είναι απλώς μια φανταστική ιστορία είναι, δυστυχώς, η Ιστορία που επαναλαμβάνεται.