ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ - ΚΡΙΤΙΚΗ
- Ημερομηνία: Δευτέρα, 18/01/2016 13:25
Τη νέα δουλειά της ομάδας ΙΔΕΑ με τίτλο ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ, σκηνοθετεί ο Κώστας Γάκης στο Θέατρο Θησείον. Πρόκειται για μια σκηνική σύνθεση που βασίζεται στον κεντρικό άξονα των τεσσάρων τραγωδιών, που αναφέρονται στην καταραμένη γενιά του Οιδίποδα, τους προγόνους και τους επιγόνους του. Ξεκινώντας από την εποχή του Κάδμου και την ίδρυση της Θήβας, γενιά τη γενιά ταξιδεύει σε όλο το μύθο της γενιάς των Λαβδακιδών σε μια μυσταγωγική ατμόσφαιρα, όπου οι ήρωες (έξι ηθοποιοί και ο σκηνοθέτης ως μουσικός), σκαρφαλώνουν στο δέντρο του Οιδίποδα και από κλαδί σε κλαδί εμβαθύνουν στο τραγικό φορτίο των ηρώων και την πορεία τους μέσα στο χρόνο. Άλλωστε η τραγική φύση του ανθρώπου είναι και ο βαθύτερος συμβολισμός του επί σκηνής δέντρου.
Ο Οιδίποδας είναι θαρρείς ο κορυφαίος του χορού και γύρω του η τραγικότητα επεκτείνεται σε προηγούμενες και επόμενες γενεές. Οι μύθοι διατηρούνται ατόφιοι, χωρίς να αναπτύσσονται σε πλήρη έκταση και βάθος (άλλωστε κάτι τέτοιο χρονικά δε θα ήταν δυνατό σε μια παράσταση) και θίγουν κοινωνικές συμβάσεις, μέσα από εικόνες, κίνηση και συμβολισμούς.
Ο Κώστας Γάκης σκηνοθετεί το όλο εγχείρημα στηριζόμενος στα αρχικά κείμενα και επιχειρώντας να τα πάει ένα βήμα παρακάτω, απεκδύοντάς τα από το αρχικό τους περιτύλιγμα και ερευνώντας βαθύτερα μέσα στους μύθους.Οι ήρωες σκάβουν στο παρελθόν τους για να καθορίσουν το παρόν και το μέλλον τους, διερευνώντας τα αίτια για να καταλάβουν τα αιτιατά.
Τα συναισθήματα και τις καταστάσεις που ερευνά και θίγει ο σκηνοθέτης τα παρουσιάζει στο κοινό του μέσα από τη δημιουργία ανθρώπινων διπόλων, χαρακτήρων άλλοτε διαφορετικών και άλλοτε ίδιων, στην αλληλεπίδραση των οποίων βασίζεται η ανάπτυξη των παραπάνω. Η οικογένεια και οι μικρές κοινωνικές ομάδες είναι άλλωστε οι εστίες, στις οποίες καταλύονται ή διατηρούνται οι καθεστηκυίες κοινωνικές συμβάσεις.
Οιδίποδας-Λάιος, Αντιγόνη-Κρέοντας, Ετεοκλής-Πολυνίκης και οι μεταξύ τους σχέσεις, δημιουργούν τα ερωτήματα και ταυτόχρονα δίνουν και τις απαντήσεις. Η διαδοχή των γενεών, η αντικατάσταση του παλιού από το καινούργιο, η σύγκρουση του πρέπει με την αδερφική αγάπη και η προαιώνια ζήλια και κόντρα μεταξύ αδερφών είναι θέματα που απασχολούν διαχρονικά το άνθρωπο και στη συγκεκριμένη παράσταση δίνουν τροφή για σκέψη. Ο σκηνοθέτης επέλεξε έναν καθαρά εικονοπλαστικό τρόπο για να αποδώσει τους συμβολισμούς του με διαρκή κίνηση του θιάσου, παράλληλα με την εκφορά του λόγου από τον εκάστοτε χαρακτήρα. Η αναρρίχηση στο δέντρο απαιτούσε συχνά ακροβατικές ικανότητες, θυμίζοντας σε κάποιες σκηνές καλλιτέχνες τσίρκου. Δεν μπορώ όμως να μην παρατηρήσω ότι η οπτικοποίηση αυτή σε κάποιες στιγμές με έκανε να μην παρακολουθώ τη λεκτική ροή του έργου. Η ισορροπία της προσοχής του θεατή είναι ένα πολύ λεπτό ζήτημα και αρκετές στιγμές στην παράσταση αυτή, ένιωθα ότι χανόταν ή διχοτομείτο. Το τέμπο διατηρήθηκε υψηλό καθ' όλη τη διάρκεια του έργου και ήταν γρήγορο, ενίοτε καταιγιστικό. Ένιωσα βέβαια ότι χρειαζόμουν λίγο περισσότερες "ευφρόσυνες" ανάσες για να επιβιώσω στο τέλμα της τραγικότητας των ηρώων. Το παιχνίδι με τις σκιές στους τοίχους πρόσθεσε πόντους στην αισθητική της παράστασης και ήταν αρμονικά δεμένο με το λόγο. Συνολικά είδα μια δεμένη δουλειά, που κυλούσε σχεδόν αβίαστα και φαινόταν προσπάθεια ομαδική και δουλεμένη.
Οι πιο παλιοί ηθοποιοί της ομάδας (Κωνσταντίνος Μπιμπής και Αθηνά Μουστάκα) είχαν λίγο μεγαλύτερο μερίδιο στους ρόλους του έργου. Για τον πρώτο έχω όμως να παρατηρήσω ότι υπήρξαν στιγμές όπου είχε μια ακκιστική ερμηνεία και ένα σκηνικό στήσιμο, λίγο προκατασκευασμένο. Κατά τα άλλα επιβεβαίωσε για άλλη μία φορά ότι είναι ένας ερμηνευτής με ταλέντο και μεγάλες δυνατότητες. Και υπήρξαν πολλές σκηνές που το απέδειξε αυτό.
Η Αθηνά Μουστάκα, αν και λίγο υπερκινητική, ήταν εξαιρετική στην ερμηνεία της Αντιγόνης. Έχει ένα μέτρο, έναν εσωτερικό αυτοέλεγχο και μια γνησιότητα στο παίξιμό της που την κάνει να ξεχωρίζει και δείχνει ότι θέλει να εξελίξει και να διευρύνει τις δυνατότητές της.
Η Μαρίνα Αργυρίδου, ο Έκτορας Λιάτσος, ο Γιώργος Βουρδαμής-Μαυρογένης και η Νεφέλη Μαρκάκη είναι τα νέα ερμηνευτικά "εργαλεία" της ομάδας και εντάχθηκαν με αρμονικό τρόπο σε αυτή. Όλοι παίζουν με πάθος, ενθουσιασμό και δείχνουν απόλυτα συγκεντρωμένοι και δοσμένοι σε αυτό που κάνουν, πείθοντας ότι η επιλογή τους δεν ήταν ούτε τυχαία, ούτε άστοχη. Γενικότερα, η ομάδα δείχνει συμπαγής, συντονισμένη και αποπνέει ταλέντο, δουλειά και ομαδικότητα.
Ο Κώστας Γάκης με ελάχιστη ερμηνευτική συμμετοχή στην παράσταση, ήταν ο μουσικός που "έντυσε" μουσικά τις εικόνες, κάνοντας απόλυτα ενεργή τη συμμετοχή του σε αυτή.
Όπως προείπα, η μουσική που παίχτηκε ζωντανά στην παράσταση ανήκε στον Κώστα Γάκη και έδεσε εξαιρετικά αρμονικά με το λόγο και την επί σκηνής κίνηση.
Η υπέροχη εικαστική επιμέλεια είναι αποτέλεσμα της λεπτομερούς και εμπνευσμένης δουλειάς που έκανε η Βασιλική Σύρμα και αποτέλεσε από τα ατού της παράστασης.
Συμπερασματικά, η δουλειά της ομάδας ΙΔΕΑ στο θέατρο Θησείον αποτελεί μία σπουδή στην τραγικότητα της μοίρας των ανθρώπων μέσα από το μύθο του Οιδίποδα και της οικογένειάς του. Βασίζεται ίσως λίγο περισσότερο απ'όσο θα ήθελα στην εικόνα και το σωματικό θέατρο, αλλά αποτελεί μία φρέσκια πρόταση που ξεφεύγει από τις κλασσικές θεατρικές νόρμες. Με άλλα λόγια μοντέρνα προσέγγιση, αλλά διατηρώντας το μέτρο και τις ισορροπίες με τα κλασσικά κείμενα.