«ΦΑΙΔΡΑ» | ΚΡΙΤΙΚΗ
- Ημερομηνία: Δευτέρα, 10/01/2022 21:09
Η «ΦΑΙΔΡΑ», της Μαρίνα Τσβετάγιεβα, ενεργοποιεί όλες τις αισθήσεις, μέσα από έναν ποιητικό χείμαρρο σε αμιγώς θεατρική γλώσσα. Το μοτίβο της ερωτικής ένωσης, σαν ζωοδόχος μήτρα, εξυψώνεται και αποθεώνεται πέρα από όρια και ηθικούς φραγμούς. Η ζωή και ο θάνατος συνυπάρχουν και συγκρούονται ισάξια. Η απωθημένη ζωώδης επιθυμία, το γυναικείο πάθος, ο μοιραίος ανεκπλήρωτος έρωτας, η μητρότητα, η εξουσία, το δίπολο αρσενικού – θηλυκού, η χαμένη σύνδεση με τη φύση, κυριαρχούν ως βασικές συνιστώσες, εκτός κοινωνικής νόρμας.
Στην απόδοση της Ρωσίδας ποιήτριας, η κόρη του Μίνωα και της Πασιφάης, αδελφή της Αριάδνης και δεύτερη σύζυγος του βασιλιά Θησέα, ερωτεύεται παράφορα τον πρόγονό της, Ιππόλυτο, ξακουστό για την ομορφιά του και πιστό στη θεά του κυνηγιού, Άρτεμη. Με παρότρυνση της πιστής της τροφού, αποφασίζει να του εξομολογηθεί τα συναισθήματά της, ο οποίος τελικά θα την απορρίψει -μια στάση που θα την οδηγήσει μετέπειτα στην αυτοχειρία δι' απαγχονισμού στη μυρτιά.
Παρατηρούμε, λοιπόν, τη δημιουργία δύο ισχυρών διπόλων, που όσο έλκονται από την ηδονή της ένωσης, άλλο τόσο απωθούνται από αυτήν. Ο Ιππόλυτος παρουσιάζεται εντελώς αποκομμένος από τα ερωτικά του ένστικτα, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες του συντρόφου του να τον ενεργοποιήσει. Την ίδια ώρα, η Φαίδρα βρίσκεται τόσο απομακρυσμένη από το στοιχείο του έρωτα που της είναι αδιανόητο να αρθρώσει την επιθυμία της για τον Ιππόλυτο. Το πράττει μόνο μέσα από τη δραστική παρέμβαση της τροφού της.
Οι ήρωες, πύρινοι χαρακτήρες, όσο κυνηγούν τη ζωή τους με μανία, τόσο κατευθύνονται ολοταχώς προς τον θάνατο. Κι εκεί, παύουν να υπάρχουν κανόνες μπροστά στο χάος της ζωώδους επιθυμίας τους.
Ένα μικρό, εικαστικό «θαύμα» συντελείται στην άδεια σκηνή του θεάτρου. Ο Δημήτρης Καραντζάς επεξεργάζεται το υλικό με ενδελεχή ακρίβεια, χάρη στη μετάφραση του Χρήστου Χρυσόπουλου και τη διασκευή της Θεοδώρας Καπράλου. Ενώνει αριστοτεχνικά τον εύφλεκτο ποιητικό λόγο με τη στυλιζαρισμένη σωματικότητα, και πλάθει μία αντισυμβατική παράσταση-πρόκληση με αισθητική οξύτητα, έμπνευση και ρηξικέλευθη ματιά.
Πέντε ηθοποιοί, αδιάσπαστοι κρίκοι της ομάδας, με οδηγό το σώμα και τη φωνή τους, είναι αρωγοί της σκηνικής σύλληψης και ακροβατούν, στο ποιητικό κείμενο της Τσβετάγιεβα, χωρίς να χάσουν μια κίνηση, μια λέξη… Πέντε σολίστες με μαέστρο τον Καραντζά, δημιουργούν πάνω σε έναν υποκριτικό καμβά και είναι συγκλονιστικοί. Η Αλεξία Καλτσίκη και η Στεφανία Γουλιώτη σείονται ολόκληρες από πόθο και πάθος, ενώ ο Μιχάλης Σαράντης και ο Νίκος Μάνεσης καταδύονται στα πιο αρχέγονα ένστικτα. Ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης έρχεται, στο τέλος, να κατευνάσει με ηρεμία και σοφία την τρικυμία που έχει ήδη ξεσπάσει.
Η εντυπωσιακή στην απλότητά της σκηνογραφία, της Μαρίας Πανουργιά, εγκιβωτίζει όλη τη σκηνική δράση του έργου. Το ευμεγέθες ορθογώνιο παράθυρο προσδίδει την αίσθηση της αβύσσου, καθώς οι ήρωες βυθίζονται στον ποιητικό οίστρο και οι θεατές παρακολουθούν το «οδυνηρά» όμορφο θέαμα μέσα από την κλειδαρότρυπα. Οι ηθοποιοί φορώντας τα ολόμαυρα, εφαρμοστά κοστούμια, της ενδυματολόγου Ιωάννας Τσάμη, κινούνται σα σκιές στο λευκό σκηνικό και συνθέτουν σχεδόν τελετουργικά ένα δέντρο με την ιαπωνική ανθοδετική τέχνη «Ικεμπάνα». Δημιουργείται, αρχικά, μία γόνιμη εικόνα με λουλούδια, κλαδιά δέντρων και καρπούς, η οποία σταδιακά αποδομείται σε λόφο από ξερόχορτα και κουφάρια ζώων, σχολιάζοντας, έτσι, τη στρεβλή σχέση του ανθρώπου με τη φύση.
Το ηχητικό περιβάλλον, του Γιώργου Πούλιου, υπογραμμίζει κάθε παραληρηματικό λόγο που εκστομίζεται άναρχα στον αέρα και ο Τάσος Καραχάλιος τελειοποιεί κάθε κίνηση που παραπέμπει σε ζωικό μοτίβο επίθεσης ή αναγνώρισης.
Οι φωτιστικές δημιουργίες, του Λευτέρη Παπαδόπουλου, ευεργετικές, «συνομιλούν» διαρκώς με τις σκηνοθετικές επιταγές.
Μεγάλη η νίκη, λοιπόν, για την παράσταση «ΦΑΙΔΡΑ», του Δημήτρη Καραντζά, στο θέατρο «ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ». Ένα παλλόμενο έργο τέχνης. Μία μεθυστική σκηνική σύλληψη που ξεχωρίζει για την άψογη αισθητική και τις σημαντικές ερμηνείες.