LEBENSRAUM - ΚΡΙΤΙΚΗ
- Ημερομηνία: Πέμπτη, 09/02/2017 23:43
Το κείμενο του Θανάση Τριαρίδη "Lebensraum", ανεβαίνει στη σκηνή του Faust, σκηνοθετημένο από την Πηγή Δημητρακοπούλου.
Πρόκειται για ένα έργο που έχει ως αφετηρία και έμπνευση τη θεωρία του Ζωτικού Χώρου (ελληνική μετάφραση της γερμανικής λέξης) της ναζιστικής Γερμανίας και είναι μια παράσταση-πείραμα που καταφεύγει σε παιχνίδια μυαλού (mindgames) μεταξύ ηθοποιών και κοινού και ακροβατεί επικίνδυνα ανάμεσα στην κωμωδία και το θρίλερ και τα στενά όρια μεταξύ αλήθειας και ψέματος. Δύο άντρες συναντιούνται στη σκηνή ενός θεάτρου για ένα πείραμα. Ο ένας είναι ο Χειριστής, αυτός δηλαδή που υποβάλλει τις ερωτήσεις και σημειώνει τις απρόβλεπτες ή αναμενόμενες απαντήσεις-αντιδράσεις του άλλου ατόμου, που αποτελεί τον Αποδέκτη-πειραματόζωο. Το βασικό κίνητρο του αποδέκτη είναι η υλική ανταμοιβή για τη συμμετοχή του στο πείραμα αυτό και η "διασκέδαση" της συμμετοχής σε ένα παρόμοιο τόλμημα. Γρήγορα όμως το αστείο της ιστορίας εξαντλείται και το πειραματόζωο καλείται να αναμετρηθεί με τα ηθικά του όρια. Η αθωότητα και η συνενοχή μοιάζουν να έχουν πολύ λεπτές διαχωριστικές γραμμές και οι θεατές προσπαθούν να ισορροπήσουν μεταξύ αλήθειας και θεατρικής σύμβασης. Ένα κείμενο σημερινό, επίκαιρο, με φιλοσοφικές και ψυχολογικές προεκτάσεις (αλλά και κάποιες μικρές αφέλειες) και με διαχρονικά ερωτήματα που χρειάζονται άμεση σκέψη και απάντηση.
Η Πηγή Δημητρακοπούλου σκηνοθετεί, δίνοντας έμφαση στα δίπολα αλήθεια-ψέμα, ηθική-ανηθικότητα, αθωότητα και συνενοχή, όνειρο και εφιάλτης. Η ισορροπία μεταξύ των αντιθετικών αυτών εννοιών ή συναισθημάτων είναι λεπτή και τα όριά τους συχνά εξαιρετικά δυσδιάκριτα. Οι επεκτατικές τάσεις ενός ατόμου, μιας κοινωνικής ομάδας ή ενός κράτους εις βάρος ενός άλλου ομοειδούς μεγέθους, μπορεί να σταθεί η αφορμή ενός τσακωμού, μιας κοινωνικής εξέγερσης ή ακόμα και ενός πολέμου. Η ψευδεπίγραφη αθωότητα, δίνει τη θέση της σε μια αδυσώπητη συνειδητοποίηση της αλήθειας. Το προβλέψιμο ή μη των αντιδράσεων του Αποδέκτη του πειράματος καθορίζει και τα όρια της επιτυχίας του Χειριστή. Η σκηνοθέτις είναι πάντα δίπλα στους ηθοποιούς της και με την καθοδήγησή της φροντίζει να μας θυμίζουν συνέχεια πόσο επίκαιρα είναι στις μέρες μας αυτά τα παιχνίδια του μυαλού, είτε σε ατομικό επίπεδο στην καθημερινότητά μας, είτε σε συλλογικό ή εθνικό επίπεδο σα μέλη μιας κοινωνικής ομάδας ή κάτοικοι ενός κράτους. Κάποιες σκηνές είχαν τη δυνατότητα να δοκιμάσουν τα όρια του θεατή-συμμέτοχου, αλλά δεν επιχειρήθηκε μια τέτοια προσέγγιση, πιθανότατα για να μη γίνει εξαιρετικά τολμηρό το έργο. Υπάρχουν κάποιες κωμικές στιγμές-ανάσες, που βοηθούν στην αποφόρτιση του κοινού από την έμμεση και άμεση ψυχολογική πίεση που του εξασκεί το έργο. Ο ρυθμός του έργου στη ροή του γίνεται όλο και πιο έντονος για να φτάσει στην κορύφωσή του με την τελική αυλαία.
Ο Πάνος Ζουρνατζίδης υποδύεται το Χειριστή του πειράματος και η ερμηνεία του είναι ένα συνεχές σκωτσέζικο ντους, αφού τόσο ο λόγος του όσο και το σκηνικό του στήσιμο αποτελεί μια διαρκή διαδρομή από την ένταση στη χαλαρότητα, από το αστείο στη σοβαρότητα, από το ψέμα στην αλήθεια. Χειρίζεται πολύ καλά το ηχόχρωμα της φωνής του και διαχειρίζεται τις ατάκες του με σαφήνεια και καθαρή άρθρωση. Καταφέρνει έτσι να προκαλεί στο θεατή μια συνεχή εναλλαγή μεταξύ συμπάθειας και αντιπάθειας για το χαρακτήρα που ερμηνεύει, αποδίδοντας σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό τις ψυχολογικές διακυμάνσεις του κοινού.
Ο Σήφης Πολυζωίδης αναλαμβάνει το ρόλο του αποδέκτη σε μια σύνθετη αναζήτηση της ισορροπίας μεταξύ θύτη και θύματος, μεταξύ συνενοχής και αθωότητας. Όσο το νοητικό παιχνίδι κρατά χαμηλά τις απαιτήσεις του, η συμμετοχή σε αυτό είναι εκούσια. Όταν οι απαιτήσεις αυξάνονται είναι πια πολύ αργά να βγει από αυτό και να αντιμετωπίσει τα αδιέξοδά του. Το πέρασμα από την αθωότητα στη συνειδητοποίηση είναι εμφανές από την αλλαγή στο μέταλλο της φωνής, το σκηνικό στήσιμο, τη νευρικότητα στην κίνηση και την παραίτηση που δηλώνει η γλώσσα του σώματος. Η χημεία μεταξύ των δύο ηθοποιών έχει όλα τα αντιθετικά στοιχεία που χρειάζονται για μια πειστική σκηνική απεικόνιση του πειράματος που εκτυλίσσεται στο θεατρικό σανίδι.
Το έξυπνο και διαδραστικό σκηνικό ανήκει στον Κώστα Παππά και αποτελεί ενεργό κύτταρο της παράστασης, ενώ τα κοστούμια της Μαρίας Κοντοδήμα είναι καθημερινά και αντιπροσωπευτικά των χαρακτήρων που ντύνουν. Οι φωτισμοί του Κοραή Δαμάτη αποτελούν εργαλείο στην διαμόρφωση της ατμόσφαιρας του έργου.
Συμπερασματικά, στο Faust είδα μια καλοκουρδισμένη παράσταση που βασίζεται σε ένα αρκετά δυνατό κείμενο, μια δυναμική σκηνοθεσία που στέκεται συνεχώς δίπλα στους ηθοποιούς και δύο ερμηνευτές με πολύ καλή χημεία και διακριτούς ρόλους στη σκηνή. Τα μηνύματά της επίκαιρα όσο ποτέ στις μέρες μας δίνουν στο θεατή αφορμή για σκέψη και περαιτέρω επεξεργασία τους. Αξίζει να τη δείτε.