ΦΙΛΙΩ ΧΑΪΔΕΜΕΝΟΥ - ΚΡΙΤΙΚΗ
- Ημερομηνία: Τρίτη, 03/01/2017 12:25
Το κείμενο με τον τίτλο "Φιλιώ Χαϊδεμένου" σκηνοθετεί στο Θέατρο Βεάκη ο Βασίλης Ευταξόπουλος. Βασισμένο στο διήγημα "Τρεις αιώνες, μια ζωή" αφηγείται το χρονικό της Μικρασιάτισσας από τα Βουρλά της Σμύρνης και το οδοιπορικό της από τη Μικρά Ασία στην Ελλάδα. Μία από τις μελανότερες σελίδες της ελληνικής ιστορίας, η Μικρασιατική καταστροφή και η βίαιη έξοδος των Ελλήνων από τη Σμύρνη, περιγράφονται με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες λίγο μετά το σβήσιμο των 100 κεριών ζωής της ηρωίδας. Η δύναμη του χαρακτήρα και η αποφασιστικότητά της συντέλεσαν ώστε να μην εξαλειφθεί στην Ελλάδα η ανάμνηση του ελληνικού αγώνα και του πολιτισμού της Μικράς Ασίας και να προβληθεί ένα φωτεινό παράδειγμα ανθρώπινης θέλησης, αντίστασης και δίψας για ζωή. Πέθανε λίγο πριν κλείσει τα 108 και η προσωπική της διαδρομή έγινε φέτος θεατρική παράσταση. Η διασκευή έγινε από την Άνδρη Θεοδότου σε μια γλώσσα απλή, κατανοητή και γεμάτη νοσταλγία και συναίσθημα.
Ο Βασίλης Ευταξόπουλος επιμελήθηκε τη σκηνοθεσία της παράστασης, ακολουθώντας τη γραμμή της αφήγησης, αλλά πλήρως εστιασμένος στις καταστάσεις και τα συναισθήματα που βιώνει η ηρωίδα. Αποφεύγει ονόματα και λεπτομέρειες και τα φώτα πέφτουν στην προσωπικότητα που μας συστήνει στη σκηνή. Σα να έχει μια κάμερα που κάνει συνεχή κοντινά πλάνα σε αυτήν δεν αφήνει στιγμή χωρίς να αποτυπώνει συναισθήματα και να ξεδιπλώνει πτυχές του χαρακτήρα της. Η παραδοσιακή μουσική συνοδεύει την αφήγηση και προσθέτει στην αισθαντικότητά της. Ο ρυθμός του λόγου δε χάνει τη συνέχεια και την ομοιογένειά του και οι σιωπές που διαδέχονται τις περιγραφές της καταστροφής είναι εκκωφαντικές. Στην αφήγηση συμμετέχουν και κάποιοι συμπληρωματικοί χαρακτήρες, οι οποίοι αποτελούν κομβικά σημεία της ιστορίας και αλληλεπιδρούν και συνδιαλέγονται με την ηρωίδα από το πίσω μέρος της σκηνής με αυτήν να στέκεται στο μπροστινό σε μια ταυτόχρονη παρουσία παρόντος και παρελθόντος. Κάποιες φορές μπλέκεται μαζί τους όταν η ένταση των αναμνήσεων την κατακλύζει και δείχνει να θέλει να αγγίξει και να ξαναζήσει αυτούς που της λείπουν. Ο τόνος είναι δυναμικός, αλλά έντονα νοσταλγικός και συχνά φορτίζεται συναισθηματικά, αλλά το συναίσθημα του θεατή και ο ψυχικός του κόσμος δεν εκβιάζονται, απλά ακολουθούν τη ροή της ιστορίας και των γεγονότων που σημάδεψαν μια εποχή και πολλές ζωές. Ένιωσα συχνά σαν ο σκηνοθέτης να είχε πιάσει από το χέρι την ηρωίδα του και να πορεύονται μαζί στο μονοπάτι της ίδιας της διήγησης, κάνοντας συμμέτοχους σε αυτή τη διαδρομή τους θεατές.
Η Δέσποινα Μπεμπεδέλη αναλαμβάνει τη σύνθετη και πολύπλευρη προσωπικότητα της Φιλιώς Χαϊδεμένου, ξετυλίγοντας το κουβάρι της ζωής της με αξιοπρέπεια, πάθος και γλαφυρότητα. Συνδυάζει έξοχα την τεχνική με τη γνησιότητα της ερμηνείας, προσδίδοντας μια αυθεντικότητα στη διήγησή της. Σε καμία στιγμή δεν υψώνει την ένταση της φωνής της, ενώ αντίθετα συχνά χρησιμοποιεί τη σιωπή για να δώσει έμφαση και ειδικό βάρος στα γεγονότα. Προσθέτει λίγο νάζι και γυναικεία κοκεταρία, ενώ κάποιες σκηνές έχουν κωμικές πινελιές που αποφορτίζουν την ατμόσφαιρα και μαλακώνουν την ένταση. Δε δυσκολεύεται να πείσει ότι ζει και αναπνέει παράλληλα με το ρόλο και να να κάνει μια ούτως ή άλλως ενδιαφέρουσα προσωπικότητα ακόμα πιο συμπαθή και προσιτή στο κοινό. Μία ολοκληρωμένη ερμηνεία από μια ηθοποιό που τιμά την αποστολή της και δίνει από σκηνής ένα μάθημα "αφοσίωσης" στο χαρακτήρα που υποδύεται.
Ο Ζαχαρίας Καρούνης είναι η παρουσία που προκαλεί τη διήγηση της Φιλιώς και συνοδεύει με τη φωνή του την πορεία της ηρωίδας στο χρόνο. Τραγουδώντας παραδοσιακούς σκοπούς και αμανέδες της Σμύρνης δίνει το μουσικό στίγμα της εποχής, αλλά και μια ανάσα στη σκηνική ένταση, δένοντας υπέροχα με την αφήγηση. Δείχνει να συμπληρώνει τον κεντρικό χαρακτήρα και να ολοκληρώνει το λόγο με τη μελωδία. Είναι πάντα δίπλα στη Φιλιώ, σα μια γλυκιά σκιά των αναμνήσεών της και την ακολουθεί πιστά στο ταξίδι της στο χρόνο και το συναίσθημα.
Ο Αλέξανδρος Καλπακίδης και η Χαρά Κεφαλά επωμίζονται τους πιο βασικούς αντρικούς και γυναικείους αντίστοιχα χαρακτήρες, που έπαιξαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο καθοριστικό ρόλο στην πορεία της ζωής της πρωταγωνίστριας. Και οι δύο ακολουθούν την ερμηνευτική ετικέτα της παράστασης και σκιαγραφούν συνεπείς και στέρεους ήρωες που συμπληρώνουν το παζλ και το κάνουν σα λεπτοδουλειά σε εργόχειρο.
Η Εμμανουέλα Χαραλάμπους-Ένγκελ και ο Αλκιβιάδης Μαγγόνας συμπληρώνουν με μικρά αλλά χαρακτηριστικά περάσματα το καστ της παράστασης, σε μια ομάδα αρμονική και λεπτομερώς δουλεμένη.
Την παράσταση συνοδεύουν ζωντανά με τη μουσική τους οι Πάνος Βέργος στο σαντούρι και ο Μανούσος Καλπάκης στα κρουστά.
Το λιτό και λειτουργικό σκηνικό της παράστασης του Άγγελου Αγγελή είναι πλήρως ενταγμένο στη σκηνοθετική και αφηγηματική γραμμή και την υπηρετεί, χωρίς να τραβά την προσοχή.
Τα κοστούμια του ίδιου σε μια αυστηρή παραδοσιακή γραμμή, αλλά φτιαγμένα με απλότητα, ώστε να απεικονίζουν σωστά την εποχή, χωρίς να την τονίζουν.
Η πρωτότυπη μουσική των υπέροχων τραγουδιών του έργου ανήκει στο Ζαχαρία Καρούνη που συνεργάστηκε με το Χρίστο Παπαδόπουλο στους στίχους.
Η μουσική διδασκαλία από τη Χαρά Κεφαλά.
Τα video επιμελήθηκε ο Σπύρος Πανταζής.
Συμπερασματικά, στη σκηνή του Θεάτρου Βεάκη, ένα υπέροχο διήγημα μεταμορφώνεται σε μια δυναμική αλλά ταυτόχρονα συγκινητική θεατρική διαδρομή με σεβασμό στην ιστορία που αφηγείται, με στόχο να ταξιδέψει τους θεατές σε ένα ταξίδι στην παράδοση και ένα κομμάτι του πονεμένου μας παρελθόντος. Η συνεπής και σφιχτή σκηνοθεσία συνδυάζεται σε σχεδόν υπερθετικό βαθμό με το ερμηνευτικό κρεσέντο της πρωταγωνίστριας, αλλά και τις εξαιρετικές ερμηνείες των υπόλοιπων συντελεστών και την ένταση της συναισθηματικής ενέργειας που εκλύεται, δίνοντάς μας μία από τις καλύτερες θεατρικές προτάσεις της φετινής σεζόν.