ΑΜΦΙΒΟΛΙΑ - ΚΡΙΤΙΚΗ
- Ημερομηνία: Πέμπτη, 10/05/2018 14:42
Το έργο του Αμερικανού συγγραφέα και σκηνοθέτη John Patrick Shanley με τίτλο "Αμφιβολία" (Doubt: A Parable), σκηνοθετεί στη σκηνή του Θεάτρου Ροές ο Απόλλων Παπαθεοχάρης. Γραμμένο το 2004, έκανε πρεμιέρα στο off-Broadway Manhattan Theatre Club το Νοέμβρη του ίδιου χρόνου για να συνεχίσει την πορεία του στο Walter Kerr Theatre του Broadway το Μάρτιο του 2005. Κέρδισε το Pullitzer την ίδια χρονιά σαν καλύτερο δράμα και το Tony σαν καλύτερη παράσταση. Το 2008 έγινε ταινία με πρωταγωνιστές Meryl Streep και Philip Seymour Hoffman, κερδίζοντας πέντε υποψηφιότητες για Όσκαρ.
Σε ένα θρησκευτικό σχολείο το οποίο διευθύνεται από τη δογματική και συντηρητική αδελφή Αλοΐσιους, ανήκει και διδάσκει και ο πατέρας Φλιν, ένας χαρισματικός και προοδευτικός ιερέας, διορισμένος εκεί από τον επίσκοπο και ιεραρχικά ανώτερός της. Όταν αυτός δείχνει ιδιαίτερη προσοχή και προσωπικό ενδιαφέρον για ένα νεαρό αγόρι, προκαλεί υποψίες στην αυστηρή διευθύντρια για τη φύση της σχέσης τους αυτής. Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν χειροπιαστές αποδείξεις για κάτι κολάσιμο, αυτή επιδιώκει να τον εκδιώξει από το σχολείο, ενώ αυτός προσπαθεί απεγνωσμένα να την μεταπείσει. Ένα μπραντεφέρ δύναμης, ηθικής αμφισβήτησης και εξουσίας λαμβάνει χώρα μεταξύ τους, διακινδυνεύοντας τη συνοχή του σχολείου, τη σταθερότητα μιας μικρής κοινωνίας, αλλά και την ψυχική ισορροπία του νεαρού παιδιού. Τη μετάφραση του έργου έχει κάνει ο Αντώνης Γαλέος και είναι στιβαρή, χωρίς λάθη και απόλυτα προσαρμοσμένη στις ανάγκες της ελληνικής γλώσσας.
Ο Απόλλων Παπαθεοχάρης έχει τη σκηνοθετική επιμέλεια της παράστασης, αφήνοντας πρωταγωνιστή το λόγο, να συνδυάζεται αρμονικά με υποφωτισμένες εικόνες και τους χαρακτήρες να δημιουργούν ευαίσθητες ισορροπίες ανάμεσα στην αλήθεια και το ψέμα, στη βεβαιότητα και την αμφιβολία, την πρόοδο και τη συντήρηση. Το σύμπαν που δημιουργεί είναι σκοτεινό, φορτισμένο, χωρίς προοπτική, ψυχοπλακωτικό, αγγίζοντας συχνά τα όρια της απόγνωσης και της απελπισίας, ανάλογο του σκοταδιού και του αρνητισμού στην ψυχή και το μυαλό κάποιων χαρακτήρων. Τα ζητήματα που τίθενται μέσα από την πολυμέτωπη σύγκρουση δύο ισχυρών προσωπικοτήτων είναι βαθύτερα και εξαιρετικά σημαντικά. Η παιδεραστία, η σεξουαλική παρενόχληση, οι φυλετικές διακρίσεις, η ομοφυλοφιλία και η δυσκολία της αποδοχής της, η υποκρισία, οι κοινωνικές και θρησκευτικές προκαταλήψεις, το ψέμα, η ανοχή, η σπίλωση υπολήψεων και ονομάτων είναι τα σημαντικότερα.
Η σκηνοθετική γραμμή δεν ακολουθεί ένα πύρινο, ηθικοπλαστικό και πνευματικά στείρο καταγγελτικό δρόμο, αλλά προτιμά την ανθρώπινη και ευαίσθητη οδό,τη λύση από την τιμωρία, εμπλουτίζοντάς την με συναίσθηση, συνείδηση και δημιουργικό διάλογο. Η ροή της παράστασης είναι αβίαστη και ο ρυθμός γρήγορος και προς το τέλος καθηλωτικός, με έντονα στοιχεία θρίλερ.
Η Ρούλα Πατεράκη, στο ρόλο της στρυφνής και καχύποπτης αδερφής Αλοΐσιους, κρίνοντας εκ του αποτελέσματος ήταν ίσως η ιδανική επιλογή για να υποδυθεί την ηρωίδα αυτή. Είτε στις σκηνές επίπληξης της αδερφής Τζέιμς, είτε στις λεκτικές της αντιπαραθέσεις με τον πατέρα Φλιν, σου δίνει την εντύπωση ότι μιλάς σε ένα τοίχο, τόσο αμετακίνητη, αμετάπειστη και αποφασισμένη δείχνει. Ο λόγος της κοφτός, απόλυτος, σύντομος, αυταρχικός, τέτοιος που δεν επιδέχεται το όχι σαν απάντηση, ενώ η έκφρασή της δείχνει ένα πρόσωπο σκαλισμένο σε πέτρα, χωρίς ίχνος συναισθήματος, έντονα απορριπτικό. Η κίνησή της νευρική, αλλά αποφασιστική. Η τελευταία της σκηνή, όταν αναμαλλιασμένη έχει το ύφος μαινάδας τυφλωμένης από την παράνοια που γεννά η αμφιβολία, είναι ίσως η καλύτερη θεατρική της στιγμή τα τελευταία χρόνια.
Ο Νίκος Κουρής ερμηνεύει τον πατέρα Φλιν, έναν προοδευτικό ιερέα με όραμα για το ποιμαντικό του έργο. Στις πρώτες του σκηνές με την αδερφή Αλοΐσιους αναλώθηκε σε μία υπερβολικά χαμηλών τόνων υποκριτική γραμμή και πλαδαρή κίνηση, πλάθοντας γενικά έναν μάλλον αδύναμο χαρακτήρα χωρίς ειδικό βάρος στη σκηνή. Στη συνέχεια όμως, ανέβασε στροφές, βρήκε τις ισορροπίες του ρόλου του, ο λόγος του απέκτησε ένταση και φλόγα και η κίνησή του εκτόπισμα. Απέδωσε εύστοχα όλη την αγωνία ενός ιερωμένου που η φήμη του σπιλώνεται άδικα, αλλά και ενός ανθρώπου που νιώθει το σύμπαν του να καταστρέφεται από μια αβάσιμη κατηγορία, κρατώντας ζωντανή την αμφιβολία γι' αυτόν και στο νου του θεατή.
Η Λίλα Μπακλέση έπαιξε τη νεαρή αδερφή Τζέιμς και κράτησε την ερμηνεία της σε χαμηλούς μεν τόνους, αλλά με την αμφιβολία και τη διεκδίκησή της πάντα παρούσες. Η κίνησή της και οι εκφράσεις της έδειχναν τον ενθουσιασμό της νιότης της, αλλά και τη διάθεση να συμβιβάσει την αντιπαράθεση και να κατευνάσει τα πάθη. Ώριμη ερμηνεία από μία νεαρή ηθοποιό, που εξακολουθεί να αποδεικνύει το ταλέντο της και στο θέατρο.
Η Πηνελόπη Μαρκοπούλου υποδύθηκε τη φοβική κυρία Ουμέρ, μητέρα του νεαρού παιδιού που πιθανόν παρενοχλήθηκε σεξουαλικά από τον πατέρα Φλιν. Απέδωσε εξαιρετικά στη σύντομη παρουσία της, όλη την αγωνία της μάνας για το μέλλον του παιδιού της, αλλά και την προστατευτικότητα της γι' αυτό παρά τη "γνώση" της ομοφυλοφιλίας του, έχοντας εσωτερική ένταση και πάθος στην ερμηνεία της.
Ο σκηνικός χώρος σε επιμέλεια του Απόλλωνα Παπαθεοχάρη, χωρίστηκε έξυπνα από δύο τεμνόμενους διαδρόμους, αλλά ταυτόχρονα δημιούργησε διαφορετικά σκηνικά επίπεδα, τα οποία συχνά έμοιαζαν μη λειτουργικά και μία σύγχυση ως προς την είσοδο και έξοδο κάθε υποχώρου.
Τα κοστούμια του ίδιου ήταν λιτά, σε αυστηρή γραμμή και αντιπροσωπευτικά των χαρακτήρων που έντυσε.
Οι φωτισμοί της Μελίνας Μάσχα αποτέλεσαν ατού της παράστασης παίζοντας με υποφωτισμένα κάδρα και σκιές και δημιουργώντας μια ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα μεταξύ των πρωταγωνιστών.
Το βίντεο επιμελήθηκε ο σκηνοθέτης μαζί με τον Ραμόν Μαλαπέτσα.
Συμπερασματικά, στη σκηνή του Θεάτρου Ροές, είδα τη θεατρική εκδοχή ενός δυνατού κειμένου, που έχει μεταφερθεί με εξαιρετική επιτυχία και στον κινηματογράφο. Η σκηνοθεσία ανέδειξε τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ αλήθειας και ψέματος, βεβαιότητας και αμφιβολίας, σκοταδιού και φωτός, συντήρησης και προόδου και η παράσταση είχε ρυθμό, ένταση, μια "αρρωστημένη" ατμόσφαιρα και κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή. Οι ερμηνείες σε γενικά υψηλό επίπεδο, με τη Ρούλα Πατεράκη σε ένα ερμηνευτικό κρεσέντο.