«ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗ» | ΚΡΙΤΙΚΗ
- Ημερομηνία: Τετάρτη, 22/12/2021 20:55
Η «ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗ», του Ηλία Βενέζη, γραμμένη το 1943, στα δύσκολα χρόνια της κατοχής, είναι οδυνηρά ονειρική, εκφράζοντας τον κλονισμό και τη συντριβή της ευαίσθητης παιδικής ψυχής. Ένα έργο απλό και νοσταλγικό σαν παραμύθι, εναρμονισμένο με τη φύση, το στοιχείο του φανταστικού και του ονειρικού, που δίνει τη γλυκιά γεύση μιας ήρεμης ειρηνικής ζωής, όπου κάτω από την ακλυδώνιστη νηνεμία της, καραδοκούν τα δεινά ενός αδυσώπητου κατατρεγμού, ενός ανελέητου πολέμου.
Δεν πρόκειται για απλό μυθιστόρημα, αλλά για αναμνήσεις από την παιδική ηλικία και την πατρογονική γη. Είναι η λυρική, η γεμάτη αγάπη και τρυφερότητα ιστορία μιας οικογένειας στην Ανατολή, οργανωμένης πατριαρχικά, δεμένης με τα χώματα όπου ζει, ξεριζωμένης βίαια από τον καλπασμό των γεγονότων, του 1914. Και η ιστορία αυτή περιγράφεται από την αθώα ματιά ενός παιδιού, του μικρού Πέτρου, ο οποίος ανακαλύπτει, μαζί με τις αδερφές του, για πρώτη φορά, το θαύμα της ζωής στον χώρο της υπαίθρου, τα πρώτα σκιρτήματα του έρωτα και των ανολοκλήρωτων πόθων, στη δίνη της ανθρώπινης επιβίωσης.
Μεταφερόμαστε στα Κιμιντένια, τα βουνά της Μικράς Ασίας, όπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου, με αρχηγό τον παππού. Ο Πέτρος με την πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδελφές του, την Άρτεμη, παιδιά ακόμα, ζουν σε έναν μαγικό κόσμο που, όμως, σιγά-σιγά, γκρεμίζεται, όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία, την κακία και τον πόλεμο. Βιώνουν τον ξεριζωμό από τη γενέθλια γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουν σ' έναν καινούριο άγνωστο τόπο. Η ζωή τους μπερδεύεται με φανταστικές ιστορίες απλών και τίμιων ανθρώπων, όπως του καμηλιέρη που γυρεύει σε όλη την Ανατολή να βρει το καμήλι του με το άσπρο κεφάλι και του Στέφανου του σαμαρά που προσπαθεί να κρατήσει τους ήχους μέσα σ' ένα παλιό ρολόι.
Από τις σελίδες του βιβλίου ξεπηδούν αυθεντικοί λαϊκοί τύποι, άνθρωποι απλοί και σκληροί, αθώοι και ανυπότακτοι σαν τα θεριά, που η ζωή τους είναι άρρηκτα δεμένη με τη φύση. Μια ζωή γεμάτη αγώνες για επιβίωση και αγωνία, γεμάτη κινδύνους και μυστήριο. Μια ζωή που στα μάτια μας παίρνει διαστάσεις παραμυθιού και περιεχόμενο θρύλου. Είναι φιλιωμένοι με τον κόσμο που τους περιβάλλει σε μια σχέση πρωτόγονη με τα ζωοποιά στοιχεία.
Οι μνήμες των χαμένων πατρίδων είναι, επίσης, έντονες, καθώς παρακολουθούμε το κενό της ψυχής, τη νοσταλγία, τα όνειρα και τα οράματα ανθρώπων που προσπαθούν να γλυκάνουν τη δυστυχία τους.
Η εντυπωσιακή, αλλά και γειωμένη, σκηνοθετική γραμμή του Τάκη Τζαμαργιά, με αρωγό τη διασκευή των Σάββα Κυριακίδη και Δημήτρη Χαλιώτη, αναδεικνύει στο έπακρον τη λυρική γονιμότητα, την ονειρική αχλύ και τη φυγόκοσμη διάθεση του κειμένου. Ολόκληρη η αφήγηση προσαρμόζεται σφιχτά και δένεται πάνω σε ένα μαγικό μοτίβο με πιστότητα και ενάργεια, δίχως υπερβολές στη σκηνική οργάνωση. Τα λιτά αλλά υποβλητικά σκηνικά, τα σύγχρονα videos και τα σωστά κοστούμια του Παντελή Μάκκα, η εναρμονισμένη κίνηση της Amalia Bennett, οι μυστηριώδεις φωτισμοί του Αλέκου Γιάνναρου, η ενδεικτική μουσική του Λευτέρη Βενιάδη, η μουσική διδασκαλία της Μελίνας Παιονίδου, όλα προσεγμένα, με μέτρο, σεβασμό και υπευθυνότητα για ένα άρτιο αποτέλεσμα συνόλου.
Ο πολυπληθής θίασος, με υποκριτική νηφαλιότητα, δικαιώνει τη σπουδαιότητα της θεατρικής δημιουργίας.
Ο «Πέτρος», του Χρήστου Παπαδόπουλου, είναι ο κεντρικός αφηγητής της ιστορίας και αποδεικνύεται καίριος και εκφραστικός στον κομβικό του ρόλο.
Η εκρηκτική και θεληματική «Άρτεμη», της Γαλήνης Χατζηπασχάλη, μας διδάσκει πως οι άνθρωποι δημιουργούν τη μοίρα τους, υπακούοντας στον χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασίας τους.
Ο ληστής «Αντώνης Παγίδας», του Μάξιμου Μουμούρη, ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής, που ξέρει, όμως, να γίνεται δίκαιος, έντιμος και απροσδόκητα τρυφερός, όταν αντιμετωπίζει αδύναμες ανθρώπινες στιγμές.
Ο Κωνσταντίνος Γαβαλάς, ως «κυνηγός» με τα κίτρινα αστέρια στο μαντίλι του, πρότυπο υπακοής, παλικαριάς και πίστης στα αφεντικά του.
Ο σαλεμένος από τον έρωτα «σαμαράς», του Δημήτρη Παπανικολάου, ψάχνει να βρει το «αεικίνητο» για να εντυπωσιάσει την αταίριαστη γι' αυτόν γυναίκα που αγάπησε.
Ο «Βηλαράς», του Δημήτρη Μαύρου, που έχασε και ψάχνει απεγνωσμένα να βρει το καμήλι με το άσπρο κεφάλι, κι αυτός δείγμα ανθρώπου που αφοσιώνεται εφ' όρου ζωής στο κυνήγι μιας χίμαιρας.
Ο «Λαζός», του Κωστή Καλλιβρετάκη, παλικάρι με γενναιοψυχία, που σκοτώνει από ανάγκη, κυνηγημένος από τον δαίμονα που φωλιάζει μέσα του.
Ο συγκινητικός «γερο-Γιωσήφ», του Δημοσθένη Παπαδόπουλου, η περίπτωση του άτυχου νησιώτη που ρίζωσε στη Μικρασία αλλά τελικά δεν πρόκοψε. Χωρίς δική του οικογένεια, βιος και μέλλον, μπολιάζει τα δέντρα με αγάπη και είναι ο μόνος που αρνείται να εγκαταλείψει το υποστατικό, παρά το βέβαιο τέλος που του επιφυλάσσει η επέλαση των Τούρκων.
Η «Ντόρις», της Χαράς – Μάτας Γιαννάτου, η χειραφετημένη, ανυπότακτη «ξένη» μοιάζει περισσότερο με φιγούρα παραμυθιού, που αντλεί τη γοητεία της από τον κόσμο της ποίησης και του ονείρου.
Η Αλίκη Αλεξανδράκη και ο Θοδωρής Κατσαφάδος, οι σεβάσμιες μορφές της «γιαγιάς» και του «παππού», με τη σοφία των χρόνων που τους βαραίνει, αλλά και την πολύχρονη αγάπη, την αμοιβαία στοργή και αφοσίωση που τους συνδέει. Η παρουσία τους καταλυτική και ουσιαστική.
Οι υπόλοιποι ηθοποιοί: Μαρία Δελετζέ, Παναγιώτης Κατσώλης, Νίκος Καρδώνης, Γιασεμί Κηλαηδόνη, Κλεοπάτρα Μάρκου, Έλενα Μαρσίδου, Δημήτρης Ντάσκας, Θανάσης Ραφτόπουλος, Τάσος Ροδοβίτης, Αλεξάνδρα Γούτα και Βικτώρια Φώτα, συμπληρώνουν τον εντυπωσιακό καμβά με επιδεξιότητα και συνέπεια.
Γοητευτικά υποβλητική, η παράσταση «ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗ» αποτελεί ωδή για τον χαμένο παράδεισο των παιδικών χρόνων και ταυτόχρονα, ένα χρονικό του ελληνισμού της Μικρασίας, πριν από τον ξεριζωμό. Καθηλωτική, σαν όνειρο που σβήνει μέσα στα παιδικά, τα περασμένα, για να ξεπροβάλει από αυτό ένα πολύ πικραμένο παρόν. Εξαιρετικά ελπιδοφόρο το γεγονός ότι η αίθουσα του θεάτρου έσφυζε από πολλούς μαθητές με το βιβλίο στα χέρια.