Ο ΒΑΡΛΙΚΟΦΣΚΙ ΚΑΙ ΕΝΑΣ ΣΚΗΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ ΑΝΑ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ
- Ημερομηνία: Τετάρτη, 21/12/2016 13:52
Η Ιζαμπέλ Ιπέρ να ουρλιάζει στη σκηνή από πόθο: Αυτήν ήταν η πρόθεση του Κριστόφ Βαρλικόφσκι, όπως ομολογεί ο ίδιος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, δίνοντας το στίγμα της παράστασης του, με τίτλο «Φαίδρες», που έρχεται για τρεις sold out βραδιές στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση (21-22/12). «Ήθελα να δω μία σύγχρονη Φαίδρα με τη μορφή της Ιζαμπέλ Ιπέρ να φλέγεται από πόθο, αποδεκτή ή όχι, μισητή ή αγαπητή» δηλώνει.
Ο εικονοκλάστης Πολωνός σκηνοθέτης παρουσιάζει ένα σκηνικό στοχασμό για τον έρωτα ανά τους αιώνες, με αφορμή τον Ευριπίδη, τον Σενέκα και τρεις σύγχρονους μας ποιητές-συγγραφείς, πολλαπλασιάζοντας τα πρόσωπα της ερωτευμένης με τον πρόγονό της τραγικής ηρωίδας. «Για μένα η Φαίδρα είναι κάτι ευρύτερο από τις θεατρικές εκδοχές της. Είναι ένας μύθος του πολιτισμού, όχι όμως με την έννοια που αντιλαμβανόμαστε τον μύθο στο αρχαίο δράμα, αλλά ένα σύμβολο σαν την Μέριλιν Μονρόε. Αυτό που μ? ενδιέφερε, ήταν να προσεγγίσω τον μύθο της μέσω των αδυναμιών και της ευθραστότητας του. Γι? αυτό και η φιγούρα της Φαίδρας προτείνεται στον πληθυντικό: Mια Φαίδρα με περισσότερα πρόσωπα, μια Φαίδρα απρόβλεπτη που παραπέμπει στην παράλογη φύση του ανθρώπου» επισημαίνει ο Κρ. Βαρλικόφσκι.
Η παράσταση βασίζεται σε ένα περίτεχνο μωσαϊκό κειμένων, με αναφορές εξίσου στους αρχαίους ελληνικούς μύθους όσο και την ποπ κουλτούρα, τη φιλοσοφία και τη σύγχρονη πολιτική. Αποσπάσματα από τις τραγωδίες «Ιππόλυτος» του Ευριπίδη και «Φαίδρα» του Σενέκα διασταυρώνονται με τρία σύγχρονα έργα: το «Φαίδρας έρως» της εμβληματικής Βρετανίδας αυτόχειρας δραματουργού των ?90ς, Σάρα Κέην, το μυθιστόρημα «Ελίζαμπεθ Κοστέλο» του Νοτιοαφρικανού νομπελίστα Τζ. Μ. Κουτσί και τα κείμενα του Καναδο-Λιβανέζου Ουασντί Μουαουάντ.
Η σύγχρονη ζωή βρίσκεται στο επίκεντρο της θεατρικής γραφής του Βαρλικόφσκι. Όπως εξηγεί ο 54χρονος σκηνοθέτης, η παράσταση μιλάει για τη γυναίκα σήμερα, και την ίδια ώρα βρίσκεται σε διάλογο με τον «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη. «Από την αρχαιότητα η Φαίδρα είναι ένας μη αποδεκτός χαρακτήρας επειδή φλέγεται από επιθυμία για τον θετό της γιο. Το ενδιαφέρον μου ήταν να δω σήμερα επί σκηνής αυτόν τον χαρακτήρα» λέει και προσθέτει: «Εγώ κάνω θέατρο ζωντανό, σημερινό. Αυτό που προτείνω στη σκηνή δεν μπορεί να απομακρύνεται από αυτό που συμβαίνει στην πραγματική ζωή. Με ενδιαφέρει ο θεατής, οι γυναίκες στο κοινό να αισθάνονται κάτι. Κάθε φορά που η Φαίδρα μαρτυρεί τον ανεκπλήρωτο πόθο της, αυτό είναι για μένα η αλήθεια. Εάν στην παράσταση υπάρχουν στοιχεία βίας και πορνογραφίας, βρίσκονται εκεί γιατί το έργο μιλάει για τη ζωή σήμερα».
Παράλληλα, δίνει και μία πολιτική χροιά στην σκηνική του σύνθεση. «Στην καρδιά του έργου βρίσκεται η γυναίκα. Μία γυναίκα που φλέγεται από ερωτική επιθυμία, η οποία όμως πρέπει να υπερβεί όλες τις κοινωνικές συμβάσεις. Και αυτό είναι από μόνο του ένα πολιτικό θέμα. Γιατί σήμερα οι γυναίκες δεν θα αγαπούσαν την εκδοχή αυτού του χαρακτήρα πια. Ο φεμινισμός σήμερα θα υποστήριζε να παρουσιαστεί μία αρσενική εκδοχή της Φαίδρας, ένας άνδρας που γίνεται θύμα του έρωτα για μια γυναίκα» τονίζει ο Κρ. Βαρλικόφσκι.
Είναι η δεύτερη φορά, που ο Πολωνός σκηνοθέτης συνεργάζεται με την Γαλλίδα σταρ -η πρώτη ήταν στην παράσταση «Ένα Λεωφορείο», μια διασκευή του «Λεωφορείο ο Πόθος» του Τένεσι Ουίλιαμς, με την Ιπέρ ως Μπλανς Ντιμπουά, που είδαμε κι εδώ, στο Φεστιβάλ Αθηνών, το 2010. Στις «Φαίδρες» ο Βαρλικόφσκι ενώνει σεκάνς από τη «Ψυχώ» του Άλφρεντ Χίτσκοκ και από το «Θεώρημα» του Πιέρ Πάολο Παζολίνι, με τις ερμηνείες ενός οκταμελούς θιάσου και την Ιπέρ επικεφαλής, να επιδίδεται σε ένα συγκλονιστικό ρεσιτάλ μεταμορφώσεων: γίνεται η θεά Αφροδίτη και η μυθική βασίλισσα Φαίδρα, ιερή πόρνη, ερωτευμένη αυτόχειρας, ασυμβίβαστη σύγχρονη γυναίκα και ζωντανό είδωλο του αυτοκαταστροφικού ερωτικού πάθους.
«Μετά το 'Λεωφορείο' σκεφτόμασταν με την Ιζαμπέλ πως θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε ξανά και έτσι προέκυψε η ιδέα της Φαίδρας. Δεν θα ανέβαζα την παράσταση χωρίς αυτήν, γιατί κακά τα ψέματα, όταν ανεβάζεις τέτοια έργα χρειάζεσαι πάνω από όλα τον κατάλληλο ηθοποιό, δεν αρκεί η σκηνοθετική σου σύλληψη. Αυτή τη δύναμη που έχει η Ιπέρ την ήθελα για τη Φαίδρα μου. Βέβαια, η Ιζαμπέλ ίσως θα ήθελε να κάνουμε την ?Φαίδρα? του Ρακίνα, όμως από την αρχή της ξεκαθάρισα ότι εγώ δεν ήθελα να παρουσιάσω την εκδοχή ενός Πολωνού, πάνω σε ένα γαλλικό αριστούργημα» παραδέχεται ο Κρ. Βαρλικόφσκι.
Αρχικά βοηθός σκηνοθέτη του Πίτερ Μπρουκ και του Κρίστιαν Λούπα, ο Κριστόφ Βαρλικόφσκι, με σπουδές ιστορίας, φιλοσοφίας, θεάτρου και σκηνοθεσίας στην Κρακοβία και τη Σορβόννη, έμελλε να ταράξει τα θεατρικά ύδατα, ήδη από τις πρώτες του σκηνοθεσίες και να αναδειχθεί σε έναν από τους επιφανέστερους θεατρικούς δημιουργούς της γενιάς του, με πολλές διακρίσεις και σταθερή παρουσία στα μεγάλα θέατρα και τα διεθνή θεατρικά φεστιβάλ.
«Όταν ξεκινούσα όλα ήταν πολιτικοποιημένα. Ήμουν νέος σκηνοθέτης και η Πολωνία εκείνη την εποχή δεν είχε καμιά σχέση με την Ευρώπη. Η Ευρώπη τελείωνε με τον πόλεμο της Γερμανίας και εμείς ανήκαμε στην Ασία κατά κάποιο τρόπο. Πολιτικά, ήταν μια εποχή που αρχίσαμε όλοι να έχουμε για πρώτη φορά το όραμα της Ενωμένης Ευρώπης. Ήταν ένα μεταίχμιο, μια εποχή μεγάλων αλλαγών, οπότε ήταν εύκολο για μένα να συναντήσω όλους αυτούς τους μεγάλους σκηνοθέτες, να συνεργαστώ μαζί τους και να μάθω πράγματα. Ήταν μια μαγική περίοδος, αρκετά γόνιμη, που έχει μια ομοιότητα με τη σημερινή: τα πάντα όπως και τώρα ήταν διεφθαρμένα. Οι σκηνοθέτες τότε παρουσίαζαν όψεις εκείνου του κόσμου, έπιαναν τον σφυγμό του. Σήμερα, είναι δύσκολο να βρεις θεατρικούς σκηνοθέτες που να έχουν το ίδιο κύρος και τον ίδιο αντίκτυπο στον κόσμο, στον πολιτισμό, όπως ήταν τότε ο Στρέλερ ή ο Μπρουκ. Το θέατρο γίνεται καθημερινά πιο συστημικό γι' αυτό και ολοένα λιγότερο επιδραστικό» καταλήγει.
ΑΠΕ-ΜΠΕ