ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ. ΕΠΕΣΕ Η ΑΥΛΑΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΤΑΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ
- Ημερομηνία: Τρίτη, 18/07/2017 11:43
Του Παναγιώτη Μήλα
Έδωσε έντιμα τη μάχη του. Πάλεψε μέχρι τέλους με αξιοπρέπεια. Φεύγει στα 82 ο ιστορικός Λεωνίδας με το μοναδικό χαμόγελο και τις ατέλειωτες ιστορίες του. Αφήνει στο πόδι του την αγαπημένη του κυρία Κάκια, τα παιδιά και τα εγγόνια του.
Ο αποχαιρετισμός του θα γίνει σήμερα Τρίτη 18 Ιουλίου 2017, στις 4 μ.μ. από τον Ιερό Ναό του Αγίου Βασιλείου στο Λυγουριό.
***
Ο Λεωνίδας Λιακόπουλος έζησε τη «γέννηση» και την ανάπτυξη του Φεστιβάλ της Επιδαύρου. Ο άνθρωπος αυτός άκουσε τα προβλήματα και τις αγωνίες όλων όσοι εργάστηκαν εκεί από την πρώτη ημέρα.
Στο καφενεδάκι του, στο Λυγουριό, οι ηθοποιοί και όλοι οι συντελεστές έρχονταν για ένα καφέ και ένα ποτήρι δροσερό νερό.
«Όμως η Κατίνα Παξινού είχε άλλη γνώμη. Μπήκε στο μικρό κουζινάκι, έφτιαξε την πρώτη χωριάτικη σαλάτα, πατάτες τηγανιτές και αβγά μάτια. Με τις συμβουλές της, το μικρό καφενεδάκι έγινε στέκι και, από τότε μέχρι σήμερα, οι ηθοποιοί βρίσκουν εδώ την ψυχική ηρεμία που τους χρειάζεται, απολαμβάνοντας τις συνταγές της Κάκιας μου», μας λέει ο κ. Λεωνίδας.
Στο χώρο αυτό, που θυμίζει μουσείο, τον συναντήσαμε (σ.σ. τον Μάιο του 2010) με αφορμή τα 55χρονα του Φεστιβάλ, θαυμάσαμε το φωτογραφικό του αρχείο και ακούσαμε τις ιστορίες του. Ιστορίες αληθινές, που τις απολαμβάναμε σαν παραμύθι…
– Αμέτρητες ιστορίες. Μάλιστα έχω αρχίσει να προετοιμάζω ένα βιβλίο με τίτλο «Οι 300 του Λεωνίδα». Από τότε που έγινε η αρχή ανεπίσημα το 1954, μέχρι και σήμερα… είδαν πολλά τα μάτια μου και άκουσα και έμαθα πολλά.
Μοναδικό στον πλανήτη
«Η Επίδαυρός θέλει δουλειά, γνώση, ψυχή και δύναμη», έλεγε ο Αλέξης Μινωτής, «διαφορετικά δεν μπορείς να σταθείς όρθιος εκεί μέσα. Το Θέατρο δεν είναι μόνο μοναδικό στην Ελλάδα, είναι μοναδικό στον πλανήτη» και πρόσθετε: «Να θυμηθείς όμως ότι, μετά από λίγα χρόνια, θα δεις να έρχονται άρες… μάρες…». Τα είχε προβλέψει αυτός ο μεγάλος θεατράνθρωπος.
– Έλεγε ακόμα: Την παραμικρή ατέλεια του ηθοποιού ο θεατής θα τη δει επάνω…
– Γι’ αυτό και τώρα σε κάποιες παραστάσεις έχουν γίνει και μερικά παρατράγουδα. Έχουν φύγει θεατές από το πάνω διάζωμα… Παλιά δεν γινόταν αυτό. Ζήσαμε τους παλιούς ηθοποιούς. Οι σημερινοί λένε. «Ξεχάστε αυτά τα παλιά. Προσαρμοστείτε στα καινούργια». Άποψή σας και άποψή μου…
– Τότε κάνανε πρόβες εδώ για ένα μήνα. Τώρα έρχονται μέσα στη βδομάδα. Τη Δευτέρα αργία. Πρόβα Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη και την Παρασκευή παίζουν. Δεν προλαβαίνουν να προσαρμοστούν μέσα στο χώρο. Δεν μπήκες με ψυχή και δύναμη μέσα, όχι μόνο θα σε καταπιεί… χάθηκες από προσώπου γης. Έσβησες…
– Η Παξινού ρώταγε: Τι είπαν ρε οι χωριάτες; Μόνο αυτό την ενδιέφερε. Αυτή την κριτική άκουγε.
– Αλλά και ο Μινωτής ήταν αυστηρός. Ήταν όμως και δίκαιος. Ακόμη κι αν αδικούσε κάποιον, στη συνέχεια έβρισκε τον τρόπο να το διορθώσει. Βέβαια ήταν σφιχτοχέρης, όμως «Τύραννο» και «Κολωνό» δεν θα ξαναδεί εδώ το θέατρο σαν τον Μινωτή.
Σκηνοθέτησε και τη Μαρία Κάλλας στη Νόρμα και στη Μήδεια.
– Τη γνωρίσατε; Ηρθε εδώ;
– Την έφερε ένα μεσημέρι ο Μινωτής. Της λέει: Μαρία εδώ ερχόμαστε. Κάτσανε στη γωνία, στη δροσιά και ήπιαν δυο αναψυκτικά. Μετά έφυγε για το Ναύπλιο. Στο κότερο του Ωνάση. Θυμάμαι ότι το εισιτήριο τότε είχε 500 δραχμές.
Πολύ ακριβά. Πάρα πολύ ακριβά. Το λάδι τότε είχε 10 δραχμές για να καταλάβετε… Δυο μισθοί σημερινοί ήταν το εισιτήριο. Και το θέατρο γεμάτο. Στα πουρνάρια επάνω…
Τα σκηνικά και τα κοστούμια τα είχε κάνει ο Γιάννης Τσαρούχης.
– Ήταν μια ψυχούλα, όπως και ο Κάρολος Κουν.
Ήταν κι αυτός ένας μεγάλος σκηνοθέτης και άνθρωπος. Τώρα όμως έχουν χαλάσει τα πράγματα. Βγαίνεις δέκα φορές στο κουτί, στην τηλεόραση και μετά λες «να πάω Επίδαυρο». Σιγά… ποιος είσαι…
Προσοχή και σύστημα
Ένας άλλος δάσκαλος, ο Δημήτρης Ροντήρης, συμβούλευε τους ηθοποιούς του: «Χρειάζεται προσοχή και σύστημα στη δουλειά μας. Το αρχαίο θέατρο είναι σύμμαχός μας. Μην το φοβάστε. Να το σέβεστε…». Έλεγε ακόμη: «Κλείστε τα αφτιά σας στις προσβολές και ανοίξτε διάπλατα την ψυχή σας».
-Το καλοκαίρι του ’59 κατέβηκε με το Εθνικό για «Ορέστεια». Έκανε σκληρές πρόβες. Όσο κρατούσε η αντοχή των ηθοποιών. Στέκονταν «σούζα» μπροστά του… Χάριζε μοναδικά διδάγματα για όλους μας.
– Εκτός από τις λαμπρές εμπνεύσεις και τα ξεχωριστά ευρήματα στα κοστούμια του, μαθήματα ψυχικής αντοχής έδινε και ο Αντωνάκης Φωκάς με πικάντικα ανέκδοτα και δημιουργική δύναμη. Τέτοια μαθήματα μόνο η Παξινού δεν άκουγε. Ήδη από το 1956 (30 Ιουνίου) το ακατάρριπτο εισπρακτικό ρεκόρ που σημείωσε η Άννα Συνοδινού για την «Αντιγόνη» άρχισε να γκρεμίζει το μύθο της. Μια λεζάντα στο περιοδικό «Ταχυδρόμος» έλεγε για τη Συνοδινού «εγεννήθη ημίν νέα τραγωδός». Αυτό ήταν…
Γρήγορα μακαρονάδα…
-Την επόμενη χρονιά (1957), όταν η Συνοδινού έκανε πρόβες για την «Ιφιγένεια εν Αυλίδι», έρχεται τρέχοντας η Παξινού και μου λέει: Έφυγα από τις πρόβες, δεν άντεχα να τη βλέπω… Πάω να φτιάξω μια μακαρονάδα για να συνέλθω…
«Με θάβουν…»
– Σχετικά με τα εισιτήρια, πρέπει να θυμίσω και τις επιτυχίες της Αλίκης Βουγιουκλάκη, του Θύμιου Καρακατσάνη και, φυσικά, πρόσφατα, του Λευτέρη Βογιατζή. Χαρακτηριστικό με τη Βουγιουκλάκη ότι, παρά την εμπορική επιτυχία, δεν άκουσε τα καλύτερα από τους δημοσιογράφους. Ήταν εδώ και τους περίμενε. Εκείνοι μιλούσαν όλοι μαζί σε ένα «πηγαδάκι» εδώ στη είσοδο. Η Αλίκη γυρίζει τότε και λέει στη γυναίκα μου:
-Τους βλέπεις εκεί κάτω; Τώρα με θάβουν…
Μας έσωσαν…
Σίγουρα αυτή που έκανε καλό στο χωριό μας ήταν η Μελίνα Μερκούρη. Το έσωσε από το τσιμέντο. Θέλανε να φτιάξουν πολυτελείς κατοικίες από το Κέντρο Υγείας και πέρα στον δρόμο προς το θέατρο. Ευτυχώς έβαλε φρένο. Σώθηκε ο τόπος… Όλη η Ευρώπη ήθελε να φτιάξει εδώ επαύλεις και βίλες. Ευτυχώς που υπήρξε αυτή η γυναίκα. Κράτησε το χώρο καθαρό, όπως ήταν στην αρχαιότητα. Ακόμη η Μελίνα έφτιαξε και το λιμάνι στην Παλιά Επίδαυρο. Βέβαια, είχε παράπονα από μένα. Δεν της άρεσε η φωτογραφία που έχω βάλει εδώ. Μου έλεγε: Τη χειρότερη φωτογραφία διάλεξες για μένα…
Να ξέρετε ότι πολλοί θέλουν να βάλω τη φωτογραφία τους εδώ. Δεν γίνεται όμως…
– Ένας άλλος που του χρωστάμε είναι ο Χρήστος Λαμπράκης. Έφτιαξε τον αγροτουρισμό στην Παλιά Επίδαυρο και δημιούργησε έναν άλλο τουριστικό πόλο έλξης που ανδρώθηκε παράλληλα με το θέατρο της Μικρής Επιδαύρου, τη γνωστή μας «αχιβάδα». Έμενε εδώ σε μας από το 1965. Κανείς δεν ήξερε ποιος είναι. Σε ένα μικρό δωματιάκι, μέσα στο κτήμα. Σε μια κατάσταση ημιπρωτόγονη. Πέρασαν πολλά χρόνια για να τον μάθουμε. Κι αυτός βοήθησε την ανάπτυξη της περιοχής.
Ευτυχώς όλοι όσοι πέρασαν από εδώ τουλάχιστον σεβάστηκαν την περιοχή. Κάποιοι την στήριξαν. Τους ευχαριστούμε όλους…
«Είμαι η Κάλλας»
Η μεγαλύτερη λυρική καλλιτέχνις του προηγούμενου αιώνα, η Μαρία Κάλλας, όταν λίγο πριν από την πρεμιέρα της Νόρμας συναντήθηκε στα καμαρίνια με το σκηνοθέτη της παράστασης, τον Αλέξη Μινωτή, ήταν σε πολύ κακή κατάσταση.
– Τι σου συμβαίνει; Είναι δυνατόν εσύ, μια Κάλλας, να έχεις τρακ;
Κι εκείνη του απαντά:
– Μα ακριβώς επειδή είμαι η Κάλλας νιώθω αυτό το τρακ!
«Κάνει στομάχι»
Η Παξινού κάνει πρόβες στο κοστούμι της Μήδειας και ταλαιπωρεί τον ενδυματολόγο Αντωνάκη Φωκά: «Το ύφασμα μου κάνει στομάχι. Δεν σχηματίζεται καθόλου η μέση μου». Κι εκείνος απαντά:
«Μα Κατίνα μου, σταμάτα λίγο τις μακαρονάδες, και το στομάχι θα σου εξαφανίσω και το στομάχι θα σου φτιάξω».
Το γεφυράκι
– Ώρα για μπάνιο μετά από εξαντλητικές πρόβες. Ο Μινωτής παίρνει στο αυτοκίνητό του μερικές κοπέλες του Xορού. Κατευθύνονται στην Παλιά Επίδαυρο. Στο δρόμο, σε μια κλειστή δύσκολη στροφή χάνει τον έλεγχο. Εκεί υπάρχει ένα γεφυράκι. Το αυτοκίνητο σπάει το κάγκελο και πέφτει στον γκρεμό. Ο Μινωτής τραυματίζεται. Τον πάνε στο νοσοκομείο του Ναυπλίου. Οι κοπέλες γλιτώνουν με αμυχές. Η μέρα της πρεμιέρας πλησιάζει και ο διευθυντής του Εθνικού, Αιμίλιος Χουρμούζιος, δίνει εντολή στο Θάνο Κωτσόπουλο να ετοιμαστεί να αντικαταστήσει τον Μινωτή. Ποιος είδε το Θεό και δεν φοβήθηκε… Μόλις το έμαθε πήρε μόνος του εξιτήριο και με μπαταρισμένο το χέρι και τα πλευρά βγήκε και έπαιξε…
Ο παπαγάλος
– Ένας από τους ξεχωριστούς Έλληνες ηθοποιούς ήταν και ο Χριστόφορος Νέζερ. Ο μοναδικός που πρωταγωνίστησε σε όλες τις κωμωδίες του Αριστοφάνη. Κι όμως! Δεν ήξερε γράμματα! Μάθαινε το ρόλο του σαν… παπαγάλος. Τον βοηθούσε σ’ αυτό η γυναίκα του, η κυρία Μερόπη. Σαν υποβολέας του μάθαινε λέξη – λέξη και φράση – φράση όλο το κείμενο. Όταν σταματούσαν εκείνος την τάιζε στο στόμα… Ήταν ο μόνος τρόπος για να την ευχαριστήσει.
Μια Κυρία, η Μαίρη Αρώνη, (Πραξαγόρα στις Εκκλησιάζουσες το 1956) στις παρέες της έλεγε: «Αν υπάρχει μια άλλη ζωή πέρα από δω, εγώ πιστεύω πως το θέατρο δεν τελειώνει ποτέ. Και θέλω να το πω, πως και στην Κόλαση ακόμη θεατρίνα θα γινόμουν».
Με τα νύχια
– Άλλη μια ιστορία άκουσα από την Άννα Συνοδινού, λέει ο κ. Λιακόπουλος. Μια ιστορία της μάνας μου, της Βαγγελιώς, τότε που γινόταν η ανασκαφή του Θεάτρου:
Έλεγε: «Βλέπεις αυτά τα δάχτυλα; Νύχια δεν έχουν. Τα ‘φαγε το χώμα στις ανασκαφές μαζί με τον καθηγητή Παναγιώτη Καββαδία. Χωρίς τους Λυγουριώτες να ξεσκάβουμε χρόνια με τα χέρια δεν θα είχε προχωρήσει η ανασκαφή. Την μπόρα τη φάγαμε εμείς οι παλιοί, οι χωριάτες…».
Στη συνέχεια έλεγε για τη σπεσιαλιτέ της κυρα-Βαγγελιώς: Κατσικούλα πατατάτο με σκόρδο και άνηθο. Εβαζαν στο ταψί το φαγητό, το σκέπαζαν σφιχτά να βράζουν οι τροφές μέσα στο ζουμί τους. Μετά για λίγο το ξεσκέπαζαν για να ροδοψηθεί…
***
Η παραπάνω συνέντευξη δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ναυτεμπορική», στις 8 Ιουλίου 2010, στις σελίδες 68-69
Αρχική φωτογραφία: Ο Λεωνίδας με την αγαπημένη του κυρία Κάκια. 65 χρόνια μαζί.
Πηγή: catisart