ΜΕ ΤΟΥΣ ΡΟΛΟΥΣ Ή ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΑΥΤΟΥΣ ΣΑΣ;
- Ημερομηνία: Παρασκευή, 18/12/2015 15:57
Τελευταία όλο και πιο συχνά παρατηρώ μια τάση, ιδίως στους νέους και μάλιστα πολύ ικανούς ηθοποιούς, να μην φτιάχνουν ρόλους, αλλά να επιδίδονται σε ασκήσεις τεχνικής. Δεν έχει σημασία αν παίζουν έναν λαϊκό τύπο, έναν πρίγκιπα ή έναν φιλόσοφο, καμία διαφορά. Σημασία έχει να περάσει το κείμενο και να είναι ο εαυτός τους. Αυτή είναι η βασική αρχή που επικρατεί.
Ναι, το κείμενο πρέπει να περάσει και να γίνει κατανοητό στους θεατές, να ακούσουν δηλαδή το λόγο και τα νοήματα που κουβαλάει. Κανείς δεν αντιλέγει , αλλά αυτό είναι ένα μόνο, αν όχι το αρχικό, στάδιο της δουλειάς ενός ηθοποιού. Γιατί αν απλώς πρέπει να ακουστούν σωστά τα κείμενα, δεν χρειάζεται να κάνουμε θέατρο, μπορούμε απλώς να τα διηγούμαστε… Στη σκηνή όμως, όλες αυτές οι πανάκριβες λέξεις εκφέρονται από ανθρώπους με συγκεκριμένες ενέργειες, στόχους και συμπεριφορές. Και το βασικό συστατικό της θεατρικής τέχνης, είναι αυτή η εγγενής διάθεση του ανθρώπου να μεταμορφωθεί κι έτσι να ανυψωθεί πάνω από τον ταπεινό και καθημερινό εγώ του.
Τι σημαίνει λοιπόν «να είμαι ο εαυτός μου»; Ναι, ο ρόλος είναι μια συνάντηση του ηθοποιού με τις γραμμές που έγραψε κάποιος (ο συγγραφέας) και τον κόσμο που έστησε ένας άλλος (ο σκηνοθέτης). Όμως το να περιφέρουν οι δημιουργοί, συνεχώς τους εαυτούς τους, χωρίς καμία διαφορά ανάμεσα σε κείμενα και παραστάσεις, δεν έχει και πολύ ενδιαφέρον. Βέβαια, υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις καλλιτεχνών, πολύ λίγες, που είναι τόσο εκτυφλωτικές προσωπικότητες ώστε αρκεί μόνο το να υπάρχουν πάνω στη σκηνή, μεταφέροντας την εμπειρία των όσων είδαν, άκουσαν, διάβασαν, μύρισαν, ένιωσαν κτλ. Αυτή είναι μια μεγάλη δουλειά όμως, πολύ μεγαλύτερη ίσως, από το να χτίσεις ένα ρόλο, κι είναι λίγοι αυτοί που πραγματικά αρκούν από μόνοι τους μπροστά στο φως.
Οι υπόλοιποι πρέπει να παίξουν ρόλους με συγκεκριμένα γνωρίσματα, ρόλους που λένε μια ιστορία. Κι αν η ιστορία είναι το πλέον σημαντικό στο θέατρο, τα «οχήματά» της, δηλαδή οι ηθοποιοί , δεν αρκεί απλώς να μας την πουν, πρέπει και να μας την ερμηνεύσουν. Μέσα από την ιδιοσυγκρασία τους και την δική τους οπτική σαφώς, γι’ αυτό ο ίδιος ρόλος παίζεται με εφτά χιλιάδες διαφορετικούς τρόπους τουλάχιστον. Αλλά αυτό το «θέλω να είμαι ο εαυτός μου», ειλικρινά δεν το καταλαβαίνω. «Ο εαυτός μας είμαστε στο καφενείο», έλεγε ένας μεγάλος δάσκαλος της υποκριτικής...
Παλιότερα το πρόβλημα ήταν οι μανιέρες, οι ηθοποιοί δηλαδή προσάρμοζαν κάθε ρόλο σε μια συγκεκριμένη περσόνα. Αυτή η μανιέρα δεν είναι απαραίτητα κακή πάντα, ειδικά σε περιπτώσεις κωμικών ηθοποιών μπορεί να είναι και αναγκαία. Τώρα ελλοχεύει ο κίνδυνος να καταργηθεί άπαξ δια παντός η έννοια του ρόλου. Δεν έχω δει σε καμία χώρα, όποιο σύστημα ή μέθοδο κι αν χρησιμοποιούν, με όποιο είδος θεάτρου κι αν καταπιάνονται , να μην παίζονται ρόλοι,- καλά, κακά ή μέτρια, δεν έχει σημασία. Όμως τους θεατές δεν τους αφορούν οι τονισμοί και οι τεχνικές, τους ενδιαφέρουν οι ιστορίες κι αυτές θέλουν να δουν , ιστορίες που διηγούνται συγκεκριμένοι άνθρωποι , για τους οποίους γράφτηκαν.
Η τεχνική είναι απαραίτητη στον καλλιτέχνη για να μπορέσει να προσεγγίσει τους κόσμους των ποιητών, δεν πρέπει να είναι ορατή σε καμία περίπτωση. Όπως οι χορευτές όταν κάνουν άλματα που μοιάζουν τόσο απλά, ενώ δεν είναι, έτσι και οι ηθοποιοί δεν χρειάζεται να αποκαλύπτουν τα εργαλεία τους, αντίθετα πρέπει να τα διαφυλάξουν… Άλλωστε οι ρόλοι είναι πιο ενδιαφέροντες και γοητευτικοί, γιατί συμπυκνώνουν την αλήθεια της ανθρώπινης ζωής, δεν αναλώνονται στη βαρετή καθημερινότητα… Μην τους θυσιάζεται τόσο εύκολα…