ΜΙΑ ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ 'ΤΟ ΤΕΛΟΣ'
- Ημερομηνία: Τετάρτη, 12/06/2019 11:00
«Το Τέλος» του Σάμιουελ Μπέκετ είναι ένα άγνωστο, σκηνικά, κείμενο στη χώρα μας. Πρόκειται για ένα από τα κείμενα που σηματοδότησαν τη συνεργασία του συγγραφέα με το λογοτεχνικό περιοδικό Les Temps Modernes, των Ζαν-Πωλ Σαρτρ και Σιμόν ντε Μποβουάρ, καθώς σύστησε τον Μπέκετ στο γαλλικό κοινό. Την σύντομη αυτή ιστορία ωστόσο, γραμμένη το 1946**, ξεκίνησε να τη δουλεύει αρχικά ο συγγραφέας στα αγγλικά, αλλά στη συνέχεια την ολοκλήρωσε στα γαλλικά, δίνοντας το στίγμα του στη γλώσσα στην οποία θα δούλευε αργότερα και το πρώτο θεατρικό του έργο, το «Περιμένοντας τον Γκοντό» (En attendant Godot).
Η παράσταση που σκηνοθέτησε ο Γιώργος Σκεύας και στην οποία πρωταγωνιστεί ο Δημήτρης Καταλειφός αποτυπώνει γλαφυρά το πνεύμα και την ουσία αυτού του κειμένου, καθώς αποτελεί τον προάγγελο -θεματικό και υφολογικό- της μετέπειτα θεατρικής διαδρομής του Ιρλανδού συγγραφέα.
Ο Γ. Σκεύας έστησε μια παράσταση στην άδεια και απογυμνωμένη σκηνή του θέατρου Εμπορικόν. Στη σκηνή αυτή, ο θεατής μπορεί να δει τι κρύβεται πίσω από τα σκηνικά, με τους σωλήνες, τους ξεβαμμένους τοίχους και το γυμνό πάτωμα, όπως ακριβώς πρόκειται να παρακολουθήσει τί συμβαίνει μέσα στην ψυχή και το μυαλό του ήρωα που δημιούργησε για την ιστορία του ο Σ. Μπέκετ. Ο Δ. Καταλειφός ζωντανεύει θεατρικά τον λογοτεχνικό ήρωα όντας μόνος του επάνω σε αυτό το σεληνιακό τοπίο, όπως μόνος του νιώθει και είναι στη ζωή. Με περισσή ειλικρίνεια, γνήσιο φλεγματικό χιούμορ και απλότητα απέδωσε ο πρωταγωνιστής τον ήρωα αυτό, ο οποίος προαναγγέλλει όλους τους clochard που θα έπλαθε αργότερα η πένα του Σ. Μπέκετ: Ντιντί και Γκογκό, Πότζο και Λάκι, Χαμ και Κλοβ. Αλλά και το τέλος του «Τέλους», με το νερό που πνίγει τον ήρωα, προμηνύει τις ηρωίδες του Μπέκετ, οι οποίες θα βρεθούν να πνίγονται, κυριολεκτικά και μεταφορικά, αποδίδοντας το αδιέξοδο και το αναπόφευκτο, ταυτόχρονα, της ανθρώπινης φύσης: η Γουίνι στο «Τέλος του παιχνιδιού», οι γυναίκες του «Όχι εγώ», αλλά και του «Rockaby». Η ιστορία όμως του «Τέλους» με τον άστεγο αλήτη που περιφέρει το σαρκίο του μέχρι να το τοποθετήσει σε ένα κουτί περιμένοντας να πεθάνει, αποτελεί ενσάρκωση του βασικού μπεκετικού ενδιαφέροντος: η ζωντανή ανθρώπινη σάρκα μέσα στον αέναο κοχλία του χρόνου.
Η παράσταση που ανεβαίνει αυτό τον καιρό, στην καλή μετάφραση της Θάλειας Μελή-Χωλλ, αποτελεί μια άκρως ενδιαφέρουσα πρόταση, υλοποιημένη με καλά υλικά που διάβασαν μπεκετικά το κείμενο. Ξεχωρίζει η ερμηνεία του Δ. Καταλειφού, ο οποίος πραγματικά επιδίδεται σε έναν άθλο αναμετρούμενος με τον εαυτό του, ενώ ακολουθούν η απλή αν και σημειολογικά φορτισμένη σκηνοθεσία του Γ. Σκεύα, καθώς επίσης και οι τόσο ενδιαφέροντες φωτισμοί της Κατερίνας Μαραγκουδάκη που δημιουργούν ατμόσφαιρες και μεταδίδουν συναίσθημα. Νομίζω ωστόσο ότι αν η παράσταση είχε μικρότερη διάρκεια, θα μπορούσε να διατηρήσει καλύτερο ρυθμό και να αφήσει τον θεατή γεμάτο, χωρίς να δημιουργήσει ίχνος κόπωσης.
Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μια παράσταση που καταθέτει μια ξεχωριστή και ιδιαίτερη πρόταση πάνω σε έναν γνωστό συγγραφέα στη χώρα μας, ο οποίος όμως, όπως αποδεικνύει «Το Τέλος», μπορεί ακόμα να μας εκπλήσσει και να μας συστήνεται εκ νέου με άγνωστα ακόμα λογοτεχνικά του τέκνα. Ελπίζω να συνεχίσει τη διαδρομή της και τον επόμενο χειμώνα, καθώς η παράσταση ολοκλήρωσε την πορεία της (έχοντας πάρει ήδη και αρκετές παρατάσεις)…
*Περιμένοντας τον Γκοντό, μετ. Γιάννης Θηβαίος. Εκδόσεις Μπιλιέτο, σ. 38
**Ο πρωτότυπος τίτλος της σύντομης ιστορίας είναι Le Fin, αν και αρχικά ο Μπέκετ είχε δώσει στην ιστορία του τον τίτλο Suite.