ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ | ΚΡΙΤΙΚΗ
- Ημερομηνία: Σάββατο, 01/08/2020 12:13
«ΆΝΘΡΩΠΟΙ» ήταν σειρά ντοκιμαντέρ κοινωνικού περιεχομένου που παρουσίαζε η Σεμίνα Διγενή στην ΕΡΤ το 1997. Αν κάποιος ανατρέξει σε αυτές τις εκπομπές, θα ανακαλύψει αριστουργήματα, από την άποψη πως καταφέρνουν και συνδυάζουν την ανάδειξη της ιστορικής γνώσης με τη μαρτυρία και τον διεισδυτικό δημοσιογραφικό σχολιασμό.
Μία από αυτές αφορά ένα οδοιπορικό που πραγματοποιήθηκε στο νησί της Μακρονήσου από την Πανελλήνια Ένωση Κρατουμένων Αγωνιστών Μακρονήσου, 51 ακριβώς χρόνια από την ίδρυση και τη λειτουργία του στρατοπέδου και 50 χρόνια από τη δολοφονία 300 και πλέον αγωνιστών.
Η εκπομπή μπορεί να προβλήθηκε το 1997, αλλά διατηρεί στο ακέραιο το επικαιρικό της στοιχείο, ειδικά σήμερα που γίνεται προσπάθεια να υποβαθμιστούν οι αγώνες του ελληνικού λαού και να αναθεωρηθεί η ιστορία. Εκτός από τις γνώσεις και τις πληροφορίες που αντλεί κανείς, οπλίζεται με δύναμη, αισιοδοξία και θάρρος μέσα από το ζωντανό παράδειγμα πραγματικών αγωνιστών της ζωής, για να συνεχίσει να παλεύει σήμερα απέναντι σε όσους προσπαθούν να καπηλευθούν τα δικαίωματα και την ελευθερία του, κόντρα στον συμβιβασμό, την απάθεια και τη μοιρολατρία.
Η Σεμίνα Διγενή ξεκινάει από το Λαύριο για «το ταξίδι που για κάποιους κάποτε ήταν χωρίς γυρισμό», μαζί με ανθρώπους που έζησαν εκεί από πρώτο χέρι τις κακουχίες, τα βασανιστήρια, την ψυχολογική και σωματική εξουθένωση ή είχαν συγγενείς και φίλους αγωνιστές που πέρασαν από το «μέγα σχολείο της Εθνικής Αναμορφώσεως», όπως το έλεγε ο στρατηγός Βεντήρης.
Δίνοντας χώρο στους ανθρώπους να μιλήσουν για όσα νιώθουν τόσα χρόνια μετά, η Σεμίνα Διγενή καταφέρνει να βγάλει στην επιφάνεια μνήμες και συναισθήματα, καθώς και να αποσπάσει μοναδικές μαρτυρίες για την καθημερινότητα των ανθρώπων, τον τρόπο που λειτουργούσαν οι βασανιστές, αλλά και την ανάγκη των αγωνιστών να μείνουν ενωμένοι και αλληλέγγυοι μεταξύ τους.
Χάρη στην αλληλεγγύη και την πίστη στις ιδέες τους κατάφεραν, άλλωστε, να αντέξουν. Άνθρωποι απλοί, που διέθεταν όμως ένα ανυπέρβλητο ψυχικό και ηθικό μεγαλείο. Άνθρωποι που δεν έψαξαν την προσωπική καταξίωση, αλλά τη δικαίωση που θα αφορά σύσσωμο το ανθρώπινο είδος.
«Μας φώναζαν Βούλγαρους, μας έβαζαν σε τσουβάλια μαζί με γάτες», «δοκιμάστηκε η έννοια άνθρωπος», «κάθε πέτρα είναι γεμάτη πόνο, δάκρυα και αίμα», είναι μόνο μερικές από τις μαρτυρίες που ακούγονται στο βίντεο, χαρακτηριστικές αυτών που τράβηξαν οι περισσότεροι από 100.000 πολιτικοί εξόριστοι που βρέθηκαν στο «ελληνικό Άουσβιτς».
Έγκλημά τους, ότι πάλευαν για να ελευθερωθεί η Ελλάδα από τα «ντόπια και ξένα θεριά της».
Ο στόχος των βασανιστών ήταν να αποσπάσουν δήλωση μετανοίας, γι’ αυτό και επινοούσαν μαρτύρια που ο ανθρώπινος νους αδυνατεί να συλλάβει σήμερα σε όλο του το εύρος. Οι αγωνιστές, με τη σειρά τους, έδιναν μια αέναη μάχη για να διατηρήσουν όρθια την αξιοπρέπειά τους. Είχαν να διαλέξουν ανάμεσα στο να υπογράψουν δήλωση ή όχι. Άλλη εναλλακτική δεν υπήρχε. Ανάλογα με τα όριά τους, με το πόσο μπορούσε ο καθένας να αντέξει τα επαναλαμβανόμενα μαρτύρια, κρατούσε ή λύγιζε – αν μπορεί κάποιος να πει πως «λυγίζει» ένας άνθρωπος που αποφασίζει να υπογράψει μέσα σε αυτό το κολαστήριο.
Καμία απόφαση δεν ήταν εύκολη. Όποιος άντεχε, βίωνε ακόμη μεγαλύτερα μαρτύρια, ενώ όσοι υπέγραφαν, έβγαιναν «βαθύτατα πληγωμένοι», όπως αναφέρει η αγωνίστρια Σόνια Ρενιέρη Τζωρτζάκη, με την έννοια πως υπήρχαν ανυπολόγιστες συνέπειες «στην ψυχική τους γαλήνη σε όλη τη μετέπειτα ζωή τους».
Για τις γυναίκες, η επιβίωση στη Μακρόνησο ήταν ακόμη πιο δύσκολη, αφού έπεφταν θύματα βιασμών και είχαν να αντιπαλέψουν και την ανησυχία για τα παιδιά τους – πολλά από τα οποία γεννιόντουσαν εκεί. «Δεν αρμόζουν οι αλυσίδες του κομμουνισμού στα χέρια σας», τους φώναζαν από τα μεγάφωνα όταν τις έφερναν στη Μακρόνησο το 1950, αλλά αυτές είχαν επίγνωση πως αλλού βρίσκονταν οι πραγματικές αλυσίδες που έπρεπε να σπάσουν.
Ο Κατράκης, ο Ρίτσος και πολλοί άλλοι σπουδαίοι άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών πέρασαν από τη Μακρόνησο, δίνοντας τον δικό τους αγώνα για «ν’ ανθρωπέψει ο άνθρωπος».
Η χαράδρα των βασανιστηρίων, το ξεροπήγαδο όπου έβαζαν φωτιά και έκαιγαν τα βιβλία, ο καταυλισμός που έφτιαξαν για τους ανθρώπους που είχαν χάσει τα λογικά τους από τα βασανιστήρια, όλα αυτά παρουσιάζονται στην εκπομπή της Σεμίνας Διγενή που μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη παρακάτω.
Αν μπορούσαμε να συνοψίσουμε όσα είδαμε σε μια φράση, θα ήταν αυτή της αγωνίστριας Πότας Κακκαβά, που αναφέρει: «Παλέψαμε για να έχετε σήμερα. Κι εσείς να παλέψετε σήμερα για να έχετε αύριο».
Το χρωστάμε στους ανθρώπους που έδωσαν τη ζωή τους για να ζήσουμε εμείς σε μια Ελλάδα καλύτερη, σε έναν κόσμο με περισσότερη δικαιοσύνη και αλληλεγγύη.
* Εγγραφείτε εδώ στο κανάλι της Σεμίνας Διγενή στο you tube και δείτε ξεχωριστές εκπομπές και μοναδικά αφιερώματα σε ανθρώπους που άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους στον πολιτισμό, το τραγούδι, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση.