ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ 'ΤΑΞΗ' ΟΛΟΙ ΕΧΟΥΜΕ ΝΑ ΜΑΘΟΥΜΕ ΚΑΤΙ
- Ημερομηνία: Παρασκευή, 07/04/2017 16:07
Ο Τάκης Τζαμαργιάς σκηνοθετεί την «Τάξη μας» του Ταντέους Σλομποντζιάνεκ, στο Εθνικό Θέατρο.
Ποιο είναι το βασικό θέμα της «Τάξης»;
Είναι ένα εξαιρετικό κείμενο, που έχει μια περίεργη δραματουργία, πολύ ενδιαφέρουσα κατά τη γνώμη μου. Το θέμα του είναι πώς κάποιοι συμμαθητές που ξεκινάνε υπέροχα τη ζωή τους και τις σχέσεις τους σε μια τάξη, σιγά σιγά μέσα από τις συνθήκες και την περιρρέουσα κοινωνικοπολιτική κατάσταση, διχάζονται. Το έργο βασίζεται σε ένα αληθινό περιστατικό, αν και δεν αναφέρεται ξεκάθαρα σε αυτό ο συγγραφέας: στη μικρή κωμόπολη Γιεντβάμπνε, στην Πολωνία, κατά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, οι Εβραίοι κάτοικοι της πόλης δολοφονήθηκαν, κάηκαν μέσα σε έναν στάβλο από τους Καθολικούς γείτονες τους.
Τι οδηγεί αυτούς τους ανθρώπους σε μια τέτοια συμπεριφορά;
Νομίζω ότι έχει να κάνει με τα ιδεολογήματα και τις ακραίες ιδεολογίες που εμφανίζονται εκείνη την εποχή. Υπάρχει ένα κλίμα διχασμού που μπαίνει σιγά σιγά ανάμεσά τους και ξαφνικά αυτός ο σπόρος της διχόνοιας τούς διαλύει. Αυτό το έργο προέκυψε από ένα εργαστήρι γραφής, είχε γίνει έρευνα από έναν Αμερικανό κοινωνιολόγο πάνω στο περιστατικό και διαπιστώθηκε ότι η καύση των Εβραίων δεν έγινε από τους Ναζί, όπως στην αρχή θεωρήθηκε, αλλά από Πολωνούς καθολικούς. Κάποιοι από τους ήρωες του έργου επηρεάζονται ιδεολογικά - ο ένας ακολουθεί τις μαρξιστικές ιδέες, ο άλλος τον ναζισμό- αλλά κι οι υπόλοιποι δεν είναι αθώοι. Όλοι είναι εμπλεκόμενοι και ο συγγραφέας με έναν μπρεχτικό τρόπο δεν δικαιώνει κανέναν, τους καθιστά όλους εξίσου θύτες και θύματα.
Η παράσταση ακολουθεί την μπρεχτική λογική;
Το έργο δομείται γύρω από δεκατέσσερα μαθήματα, που λειτουργούν σαν ομόκεντροι κύκλοι. Κάθε μάθημα τελειώνει με ένα τραγούδι, που προσπαθούμε να αποκωδικοποιήσουμε, οπότε αυτό είναι αρκετά μπρεχτικό. Όμως η παράσταση στηρίζεται στην αφήγηση και κάποιες στιγμές βλέπουμε επί σκηνής πράγματα που έγιναν στο παρελθόν.
Γιατί έχετε επιλέξει μια διανομή ετερόκλητων ηλικιών, αφού τα πρόσωπα αυτά ήταν όλοι συμμαθητές στην ίδια τάξη;
Τα πρόσωπα στο έργο είναι πια όλα νεκρά κι έρχονται σαν ένα ταξίδι αυτογνωσίας να συνομιλήσουν με την Ιστορία και το παρελθόν και με έναν τρόπο να μάθουν. Αν όχι τα ίδια, σίγουρα οι θεατές. Είναι ενδιαφέρον ότι δεν υπάρχει δάσκαλος σε αυτή την τάξη, γιατί έτσι ο θεατής πρέπει να είναι σε εγρήγορση και να σκεφτεί. Το κάθε πρόσωπο μάς λέει πότε γεννήθηκε και πότε πέθανε, όποτε το έργο είναι ανοιχτό σε αναγνώσεις. Βάσει αυτού προσπάθησα να κρατήσω την ηλικία θανάτου του καθενός και γι’ αυτό χρησιμοποίησα διαφορετικές ηλικίες στη διανομή.
Τι τελικά καταλαβαίνουν μέσα απ’ αυτό το ταξίδι αυτογνωσίας, όπως το περιγράψατε;
Αυτή την αίσθηση του κενού και πώς ό,τι μας απομένει τελικά είναι η σχολική μας ηλικία, γι' αυτό το έργο τελειώνει και με ένα τραγουδάκι για τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Οι ζωές αυτών των ανθρώπων όμως εξελίσσονται φρικτά, ακόμα και αυτών που επιβίωσαν, γιατί έπρεπε να ζουν με τις μεγάλες τους ενοχές και με τις τύψεις.
Μπορεί αυτή η κατάσταση του διχασμού να αποφευχθεί;
Μέσα από τη συνειδητοποίηση και την ανάληψη των ευθυνών μας, ίσως μπορεί να αποτραπεί. Το έργο θέτει το ζήτημα της συλλογικής και της ατομικής ευθύνης, γι’ αυτό είναι τόσο επίκαιρο σήμερα. Ξέρετε, ακόμα κι αν παρατηρώ αμέτοχος μια κατάσταση, δεν δικαιολογούμαι. Είναι σημαντικό, ακόμα κι όταν γινόμαστε θεατές ή απλώς ακροατές ρατσιστικών συμπεριφορών, να μην μένουμε αδρανείς, γιατί έτσι επιτρέπουμε στις σπίθες να γίνουν φωτιά.
Φέτος ήταν μια δύσκολη χρονιά για τα θέατρα. Πώς βλέπετε τα πράγματα στον χώρο του πολιτισμού;
Τα πράγματα είναι τραγικά, ειδικά σε ό,τι αφορά στις αμοιβές των καλλιτεχνών, αλλά δεν μπορώ να γκρινιάζω, γιατί στο Εθνικό τα πραγματικά είναι καλύτερα. Νομίζω όμως ότι ο κόσμος συσπειρώνεται γύρω από τις καλές παραστάσεις, τις έχει ανάγκη. Οι καλλιτέχνες οφείλουν να είναι πρωτοπόροι όχι μόνο στη σκηνή, αλλά σε όσα συμβαίνουν γύρω μας. Αν και νομίζω ότι ο εφησυχασμός κυριαρχεί, το ζήτημα είναι να καταφέρουμε να υπερβούμε το εγώ μας.
Για την επόμενη σεζόν τι σχεδιάζετε;
Γίνονται κάποιες συζητήσεις , αλλά ακόμα δεν έχω καταλήξει, γιατί όταν είμαι δοσμένος σε κάτι, δεν μπορώ να ασχοληθώ με κάτι άλλο. Υπάρχει πάντως μια περίπτωση να παιχτεί και του χρόνου η «Τάξη μας» για έναν μήνα, αλλά ακόμα δεν είναι τίποτα σίγουρο.