ΟΙ ΒΡΙΚΟΛΑΚΕΣ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΝΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ
- Ημερομηνία: Τρίτη, 10/11/2015 17:30
Η Γλυκερία Καλαϊτζή, σκηνοθετεί στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Κοζάνης, το αριστουργηματικό έργο του Ίψεν ΒΡΙΚΟΛΑΚΕΣ, για να μιλήσει για όλα εκείνα που μας στοιχειώνουν.
- Γιατί επιλέξατε φέτος τους ΒΡΙΚΟΛΑΚΕΣ του Ίψεν;
Οι ΒΡΙΚΟΛΑΚΕΣ είναι ένα έργο που μιλά για όλα εκείνα που μας εμποδίζουν να προχωρήσουμε μπροστά, για κατεστημένες αντιλήψεις που μας καταδικάζουν στη δυστυχία, επειδή έτσι μάθαμε ή έτσι "πρέπει", αλλά και για την πίεση τελικά, που ασκεί πάνω μας η γνώμη των άλλων. Και σήμερα ίσως, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, μια και λίγο πολύ όλοι μας βρισκόμαστε δέσμιοι μιας κατάστασης, έχουμε ανάγκη να δούμε, πέρα από τη γενική εικόνα και τους δικούς μας βρικόλακες.
- Τι στοιχειώνει τους ήρωες του έργου;
Ό,τι και όλους μας. Οι επιλογές που έκαναν στο παρελθόν τους. Και κυρίως το γεγονός ότι τις επιλογές αυτές τις καθόρισαν άλλοι γι’ αυτούς, η οικογένεια, η κοινωνία, η Εκκλησία.
- Ποιοι είναι οι σημερινοί ΒΡΙΚΟΛΑΚΕΣ και πόσα πράγματα έχουν αλλάξει άραγε από την εποχή του 'Ιψεν;
Δυστυχώς όχι πολλά. Μπορεί η κοινωνία να μην βλέπει πια το διαζύγιο όπως παλιά, αλλά ακόμα και σήμερα δεν είναι λίγες οι γυναίκες που αναγκάζονται να μείνουν σε ένα γάμο που τις κάνει δυστυχισμένες, είτε για τα παιδιά είτε για οικονομικούς λόγους. Και φυσικά, όπως και στο έργο, τις συνέπειες, ψυχολογικές σήμερα κατά κύριο λόγο, τις υφίστανται τα παιδιά.
- Πώς μπορούμε, λέτε, να απαλλαγούμε από αυτούς;
Δεν είναι εύκολο, γιατί όπως λέει και η κυρία Άλβιγκ, η ηρωίδα του έργου, οι βρικόλακες είναι μέσα μας. Ωστόσο ο Ίψεν μοιάζει να μας προτείνει --και θα συμφωνήσω μαζί του-- ως αντίδοτο την τέχνη, ως ένα καταφύγιο που μπορεί να μας προσφέρει όχι μόνο ψυχική ανακούφιση, αλλά να μας ανοίξει το μυαλό, να διευρύνει τους ορίζοντές μας, ώστε να δούμε τη ζωή και την κοινωνία μας από μια διαφορετική οπτική.
- Είναι εύκολο ένα άτομο να ζήσει μακριά από τις κοινωνικές συμβάσεις;
Νομίζω πως όχι. Οι κοινωνικές συμβάσεις είναι κάποιοι κώδικες που αποδεχόμαστε ως κοινωνία, προκειμένου να ζούμε οι άνθρωποι μαζί. Η κατάργησή τους, όσο γοητευτική κι αν ακούγεται, θα οδηγούσε σ’ ένα χάος. Το πρόβλημα αρχίζει από τη στιγμή που προσδίδουμε σ’ αυτές τις συμβάσεις ηθικές διαστάσεις που δεν έχουν, όταν τις υιοθετούμε ως μέρος τού είναι μας, με αποτέλεσμα να τις μετατρέπουμε σε φυλακές για τη σκέψη, τη συνείδηση, την ελευθερία μας.
- Υπάρχει μια έντονη κριτική στην Εκκλησία στο έργο του Ίψεν. Σήμερα βέβαια οι περισσότεροι στη χώρα μας δεν δεσμεύονται από εκκλησιαστικούς περιορισμούς. Πώς διαχειρίζεστε αυτό το θέμα μέσα στην παράσταση;
Ο Ίψεν ασκεί πράγματι έντονη κριτική στην Εκκλησία της εποχής του, κυρίως σε ό,τι αφορά στον έλεγχο που ασκούσε πάνω στις συνειδήσεις. Το έλεγχο αυτό σήμερα τον ασκεί σε μεγάλο βαθμό η ίδια η κοινωνία. Αυτή μας ορίζει όχι πια τι είναι σωστό, αλλά το τι είναι αποδεκτό, μέσα από τα μέσα που διαμορφώνουν συνείδηση, την τηλεόραση, τη μόδα, το life style. Το βάρος ουσιαστικά έχει μετατοπιστεί από τον ηθικό στον ψυχολογικό καταναγκασμό. Και ακριβώς αυτόν τον ψυχολογικό καταναγκασμό προσπαθούμε να δείξουμε στην παράσταση.
- Επιχειρείτε μια σύγχρονη αντιμετώπιση του έργου. Έχετε αλλάξει το χρόνο της δράσης; Έχετε επιχειρήσει συσχετισμούς με το σήμερα;
Σύγχρονη αντιμετώπιση δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αλλάζεις την εποχή του έργου και το φέρνεις αισθητικά στο σήμερα. Κάτι τέτοιο μπορεί να αλλάζει την επιφάνεια, αλλά δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αλλάζει και την ουσία. Μπορείς πάντα να έχεις μια πολύ παλιά και συντηρητική προσέγγιση με σύγχρονα κοστούμια. Ειδικά για τους ΒΡΙΚΟΛΑΚΕΣ πιστεύω ότι είναι δύσκολο να τους αποσπάσεις αισθητικά από την εποχή τους, επειδή αναφέρονται σε συνθήκες, όπως στη σεξουαλική καταπίεση ή στο ρόλο της κληρονομικότητας, που σήμερα έχουν αλλάξει ή δεν ισχύουν. Αυτό που έχει ενδιαφέρον σε ένα σημερινό ανέβασμα είναι να δει κανείς όχι πια αν ισχύουν οι ερμηνείες που έδωσε ο Ίψεν, αλλά αν έχουν αλλάξει οι αιτίες που καταστρέφουν τη ζωή μας. Πράγματι οι σύγχρονες κοινωνίες σε πολλά έχουν απελευθερωθεί, αυτό όμως δεν μας έκανε και πιο ευτυχισμένους. Οι βρικόλακες εξακολουθούν να υπάρχουν.
- Τι άλλο ετοιμάζετε για φέτος;
Στα άμεσα σχέδια είναι να ανεβάσω με την ομάδα μου, τους Passatempo, ένα έργο του Βιριπάγιεφ, που θα ανέβει προς το τέλος της σεζόν. Βέβαια, έτσι όπως είναι η γενικότερη κατάσταση, κρατάω πάντα μια επιφύλαξη.
- Ποια είναι η σημασία του θεάτρου στην περιφέρεια, αλλά και τα προβλήματα που γενικότερα αντιμετωπίζουν τα περιφερειακά θέατρα που τείνουν να καταργηθούν δεδομένων των οικονομικών συνθηκών;
Εδώ και πολλά χρόνια έχω επιλέξει συνειδητά να δουλεύω στην περιφέρεια, παλεύοντας έναν μάλλον μάταιο αγώνα. Γιατί το πρόβλημα του θεάτρου στην περιφέρεια είναι πρωτίστως πολιτικό. Δεν αρκεί η δημιουργία θεσμών, όταν δεν υπάρχει η πολιτική βούληση για μια πραγματικά αποκεντρωμένη πολιτιστική πολιτική. Τα ΔΗΠΕΘΕ είχαν αρκετά προβλήματα και στην πρώτη φάση της λειτουργίας τους. Σιγά σιγά ο θεσμός ευτελίστηκε με ευθύνη όχι μόνο της πολιτείας αλλά και των ίδιων των υπεύθυνων των ΔΗΠΕΘΕ. Και τώρα με την οικονομική κρίση, τα πράγματα έχουν φτάσει σε οριακό σημείο. Το ότι κάποια, όπως αυτό της Κοζάνης, λειτουργούν και παράγουν ακόμα έργο το οφείλουμε κυριολεκτικά στο πάθος και τον πατριωτισμό κάποιων ανθρώπων, όπως εδώ της Ελένης Δημοπούλου. Η πολιτεία, τόσο σε κεντρικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, μοιάζει να έχει εγκαταλείψει πολιτιστικά την περιφέρεια στο έλεος της τηλεόρασης.
- Ένα μεγάλο σας όνειρο;
Να μην σταματήσω να ονειρεύομαι.