Ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΔΟΥΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΚΡΥ ΧΕΡΙ ΤΗΣ ΥΠΟΚΡΙΣΙΑΣ!
- Ημερομηνία: Τετάρτη, 03/02/2016 13:30
"Το ελάττωμα της υποκρισίας είναι πολύ της μόδας. Κι όταν ένα ελάττωμα είναι πολύ της μόδας, γίνεται αυτόματα μεγάλη αρετή"
Ο Μανώλης Δούνιας με τον Αιμίλιο Χειλάκη, συνσκηνοθετούν τον ΤΑΡΤΟΥΦΟ του Μολιέρου, στο Θέατρο Kιβωτός, μια σκοτεινή κωμωδία για την υποκρισία και τους απατεώνες…
- Η υποκρισία τελικά του Ταρτούφου, είναι ελάττωμα σύμφυτο της ανθρώπινης φύσης ή αποτέλεσμα κοινωνικών συνθηκών;
Πιστεύω ότι η υποκρισία είναι ένα ελάττωμα διαχρονικό. Από την εποχή τού Μολιέρου ακόμα, αποτελεί μια κοινωνική μάστιγα, κάτι το οποίο ο ίδιος καταγγέλλει τόσο στον «Ταρτούφο», όσο και στον «Δον Ζουάν», έργο που γράφτηκε την περίοδο που ο «Ταρτούφος» είχε απαγορευτεί.
Τα δύο αυτά έργα, έχουν συγγενή θεματική και μάλιστα στην παράσταση, έχουμε συμπεριλάβει ένα μικρό απόσπασμα από τον «Δον Ζουάν» - το οποίο έχουμε την τύχη να ερμηνεύει η Ράνια Οικονομίδου: «Το ελάττωμα της υποκρισίας είναι πολύ της μόδας. Κι όταν ένα ελάττωμα είναι πολύ της μόδας, γίνεται αυτόματα μεγάλη αρετή. Ο ρόλος του ενάρετου ανθρώπου είναι ο καλύτερος ρόλος που μπορεί να υποδυθεί κανείς σήμερα. Πρόκειται για αξιοσέβαστο επάγγελμα. Μπορείς να το ασκήσεις πάντα και παντού. Ακόμα κι αν σε καταλάβουν, κανείς δεν θα τολμήσει να μιλήσει. Γιατί η υποκρισία έχει μακρύ χέρι. Το απλώνει και κλείνει χιλιάδες στόματα. Ύστερα απολαμβάνει το προνόμιο της ατιμωρησίας της».
- Πώς προσεγγίζετε εσείς σήμερα τον «Ταρτούφο»;
Διαβάζοντας το έργο, συνειδητοποιήσαμε ότι ήταν πολύ ενδιαφέρον να εστιάσουμε στο πρόσωπο του Οργκόν, του πατριάρχη της οικογένειας, που ουσιαστικά, επιβάλλει τον Ταρτούφο στο σπίτι του. Ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η αμφισημία των κινήτρων του Οργκόν και επιχειρήσαμε να ανακαλύψουμε τα πραγματικά κίνητρα που θα μπορούσαν να υπάρχουν πίσω από την ανεξήγητη -για τα σημερινά δεδομένα- συμπεριφορά του. Αναρωτηθήκαμε μήπως τελικά, δεν είναι ένα αφελές υποχείριο του Ταρτούφου, αλλά έχει έναν άλλο λόγο, μια κρυφή ατζέντα, για τον οποίο του επέτρεψε να αναστατώσει την οικογενειακή του ζωή. Μήπως τελικά ο Οργκόν, είναι μεγαλύτερος υποκριτής από τον Ταρτούφο;
- Διατηρείτε την εποχή του έργου;
Κάτι που μας απασχολούσε από την αρχή, ήταν να δούμε το κείμενο από μια τέτοια σκοπιά, που να αφορά και τον σημερινό θεατή. Δεν θέλαμε το κυρίως θέμα του, να είναι μόνο η κριτική των εκμεταλλευτών της θρησκείας, ούτε να περιοριστούμε στη σάτιρα της ανάγκης των ανθρώπων, να δικαιώσουν την ύπαρξή τους, υπηρετώντας τυφλά μια πίστη.
Ο ίδιος ο Μολιέρος έθεσε με το έργο του τους προβληματισμούς του, για τη σχέση Θεού και το κράτους. Και γι’ αυτό ήρθε και αντιμέτωπος με τη λογοκρισία της εποχής. Προσπαθήσαμε να αναδείξουμε, το πώς η κρατική εξουσία, εμπλέκεται με τη θρησκευτική και στο τι συμβαίνει όταν κάποιος προσπαθήσει να αμφισβητήσει το ιερό τρίπτυχο του δυτικού πολιτισμού «Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια». Και στο αισθητικό κομμάτι της παράστασης στόχος μας – μαζί με τον Κωνσταντίνο Ζαμάνη, το Νίκο Βλασόπουλο και τον Λάμπρο Πηγούνη - ήταν να διατηρήσουμε στοιχεία της εποχής του έργου, αλλά ταυτόχρονα να τονίσουμε τη συνάφεια με τη σημερινή εποχή και την ταύτιση των μολιερικών χαρακτήρων, με συμπεριφορές ανθρώπων του σήμερα.
- Φυσικά τα όσα κάνει ο Ταρτούφος είναι πταίσματα, μπροστά σε όσα συμβαίνουν σήμερα γύρω μας. Πώς η παράστασή σας σκοπεύει να αναδείξει την πιο σκοτεινή πλευρά των πραγμάτων, που βιώνουμε όλοι μας;
Ο «Ταρτούφος» μπορεί να είναι μια από τις καλύτερες κωμωδίες του Μολιέρου, ταυτόχρονα όμως είναι ένα έργο εξαιρετικά σκοτεινό. Αυτή τη σκοτεινιά, δεν τη φοβηθήκαμε. Αντίθετα θελήσαμε να τονίσουμε τα υπόγεια κίνητρα των ηρώων και να αναδείξουμε την σκοτεινή πλευρά όλων και όχι μόνο του Ταρτούφου. Γιατί ο Ταρτούφος δεν είναι ένας πανούργος Ρισελιέ, αλλά ένας κοινός απατεώνας, που είχε την «ατυχία» να πέσει μέσα στον λάκκο των λεόντων, σε μια οικογένεια, που είναι και οι ίδιοι θιασώτες μιας υποκριτικής στάσης ζωής και είναι διατεθειμένοι να κάνουν τα πάντα, προκειμένου να την προστατεύσουν. Άλλωστε σε μια κοινωνία ευμάρειας, όπου μεσουρανεί η υποκρισία, ο κάθε Ταρτούφος μπορεί εύκολα να παρεισφρήσει και έτσι να διαρρήξει ανεμπόδιστος τον κοινωνικό-οικογενειακό-ατομικό ιστό. Ακριβώς όπως και σήμερα.
- Συνσκηνοθετείς με τον Αιμίλιο Χειλάκη. Πώς είναι αυτή η εμπειρία;
Είναι η δεύτερη φορά που συνεργαζόμαστε με τον Αιμίλιο μετά το «Μόνος με τον Άμλετ», που παρουσιάστηκε πριν από λίγα χρόνια στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη και την Πάτρα. Είναι εξαιρετικά σημαντικό πως έχουμε κοινές αισθητικές αναφορές, κοινό χιούμορ και διατηρούμε μια στενή φιλική σχέση και εκτός δουλειάς. Οι όποιες επιμέρους διαφωνίες μας, είναι εξαιρετικά εποικοδομητικές, καθώς μας κάνουν να θεμελιώνουμε τις θέσεις μας και τελικά όλο αυτό, να γίνεται προς όφελος της παράστασης. Είναι πολύ σημαντικό να συνεργάζομαι με έναν άνθρωπο που θαυμάζω, όχι μόνο για το πάθος, τον χαρακτήρα και το ταλέντο του, αλλά και την τόλμη του - σε τέτοιες εποχές - να κάνει δικές του παραστάσεις. Πρέπει να ομολογήσω ότι υπήρξα εξαιρετικά τυχερός στις μέχρι τώρα συνεργασίες μου στο θέατρο. Τόσο η συνεργασία μου με τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη στον «Θεό της Σφαγής» και στον «Κύκλο με την Κιμωλία», όσο και η συνεργασία μου τα τελευταία 10 χρόνια με τον Δημήτρη Μαυρίκιο -που άλλωστε υπήρξε και ο πρώτος δάσκαλός μου- με έχουν κάνει πλουσιότερο σαν άνθρωπο και καλλιτέχνη.
- Πώς είδες την όλη υπόθεση με την παράσταση της Π. Δημητρακοπούλου στο Εθνικό;
Θεωρώ ότι σκοπός της Πειραματικής Σκηνής, είναι να προκαλεί, να εξερευνά και να δοκιμάζει. Παράλληλα πιστεύω ότι η λογοκρισία στην τέχνη, είναι απόλυτα καταδικαστέα. Ακόμα και αν τα καλλιτεχνικά κίνητρα είναι αμφίβολα -κάτι που δεν μπορώ να κρίνω για τη συγκεκριμένη παράσταση, καθώς δεν είχα την ευκαιρία να τη δω- από τη στιγμή που αποφασίστηκε να ανέβει, η δεύτερη εσπευσμένη απόφαση να κατέβει το έργο, για λόγους αδιευκρίνιστους και μάλιστα χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των συντελεστών, είναι τουλάχιστον ατυχής.
- Πώς βλέπεις εν γένει το πολιτιστικό τοπίο και το θέατρο στη χώρα μας σήμερα;
Με μια λέξη, θολό. Το Φεστιβάλ Αθηνών, που τα τελευταία 10 χρόνια ήταν ο σημαντικότερος φορέας-φάρος της πολιτιστικής ζωής στην Αθήνα, είναι πλέον ακέφαλο και η τύχη του φετινού Φεστιβάλ, εξαιρετικά αμφίβολη. Κατά τη γνώμη μου, είναι πολύ δύσκολο να αναπληρωθεί το τεράστιο κενό που αφήνει η απομάκρυνση του Γιώργου Λούκου, από τα πολιτιστικά δρώμενα. Μέχρι πρόσφατα, περίμενα με ενδιαφέρον να δω την προσωπική σφραγίδα του Στάθη Λιβαθινού, στο τιμόνι του Εθνικού Θεάτρου. Τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα στο ελεύθερο θέατρο. Και όμως, παρά τις αντίξοες συνθήκες, συνεχίζουν να γίνονται εξαιρετικές παραστάσεις την Αθήνα. Η ψυχή πάντως, της θεατρικής ζωής της πόλης, θα είναι πάντα οι μικρότεροι χώροι, όπου νέοι καλλιτέχνες παλεύουν με αυταπάρνηση να αφήσουν το καλλιτεχνικό τους στίγμα και να εκφραστούν με τα λιτά μέσα που διαθέτουν.
- Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σου;
Εκτός από τις συχνές «επισκέψεις» μου στον «Ταρτούφο» και στον «Θεό της Σφαγής», έχω σκοπό να δω πολλές άλλες παραστάσεις, που λόγω προβών δεν ήταν δυνατόν να παρακολουθήσω. Την άνοιξη σχεδιάζουμε να ανεβάσουμε το «Μόνος με τον Άμλετ» -μια δουλειά που πολύ έχουμε αγαπήσει με τον Αιμίλιο- για λίγες παραστάσεις στην Αθήνα, ενώ την ίδια περίοδο θα παρουσιαστεί στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά το «Λεωφορείο ο Πόθος», σε σκηνοθεσία Αλίκης Δανέζη Κνούτσεν, στο οποίο έχω κάνει τη μετάφραση.