Ο ΗΘΟΠΟΙΟΣ ΠΟΥ ΕΠΑΙΞΕ ΤΟΝ 'ΣΑΒΒΑ ΞΗΡΟ' ΔΕΝ ΠΙΣΤΕΥΕΙ ΣΤΗ ΒΙΑ
- Ημερομηνία: Δευτέρα, 09/10/2017 17:13
Της Μελπομένης Μαραγκίδου | φωτογραφίες: Πάνος Κέφαλος - VICE
Ο Σήφης Πολυζωίδης, πριν από δύο χρόνια είχε πρωταγωνιστήσει στα εξώφυλλα των εφημερίδων και τα δελτία ειδήσεων ως «Σάββας Ξηρός», με αφορμή την παράσταση Ισορροπία του Nash της Πηγής Δημητρακοπούλου, η οποία περιελάμβανε αποσπάσματα από το βιβλίο του Σάββα Ξηρού Πολιτική Ευθύνη (εκδ. Κονιδάρης) και γι' αυτό λογοκρίθηκε και κατέβηκε από το Εθνικό Θέατρο. Τον συνάντησα στις πρόβες της παράστασης Οργισμένα Νιάτα του John Osborne, που ξεκινά την Πέμπτη σε απόδοση, δραματουργική επεξεργασία και σκηνοθεσία Κίρκης Καραλή στο θέατρο Olvio. Μπορεί να μην υποδύεται τον οργισμένο, όμως φαίνεται πως είναι.
Γίνεται λογοκρισία στο Εθνικό, κατεβαίνει μία παράσταση κι αυτό δεν έχει γίνει ποτέ ξανά στα χρονικά, παρά μόνο μία φορά - νομίζω το '38, επί Μεταξά.
VICE: Πρώτη φορά γνωριστήκαμε έξω από το Εθνικό Θέατρο, πριν από δύο χρόνια, με πανό και ντουντούκες. Δεν έχεις μιλήσει γι' αυτήν την ιστορία. Πώς βίωσες το γεγονός ότι η παράσταση για τον Σάββα Ξηρό λογοκρίθηκε και κατέβηκε;
Σήφης Πολυζωίδης: Δεν έχω μιλήσει, επειδή δεν έχω να πω και κάτι. Ξεκάθαρα τα πράγματα: Γίνεται λογοκρισία στο Εθνικό, κατεβαίνει μία παράσταση κι αυτό δεν έχει γίνει ποτέ ξανά στα χρονικά, παρά μόνο μία φορά - νομίζω το '38, επί Μεταξά. Τι έφταιξε; Το όνομα «Σάββας Ξηρός». Επειδή και το όνομα ακόμη, προκαλεί θέματα.
Εσύ κατά την προετοιμασία της παράστασης, ήρθες σε επαφή μαζί του;
Ναι, ήρθα. Μιλούσαμε τηλεφωνικά στην αρχή και πήγα και σε επισκεπτήριο, για να δω πώς είναι, τι άνθρωπος είναι, πώς μιλάει. Μιλάμε για έναν ζωντανό άνθρωπο, ο οποίος υπήρξε και υπάρχει, και εγώ κλήθηκα να τον παίξω, οπότε έπρεπε να γίνει μια τεράστια δουλειά πάνω στην ψυχολογία του συγκεκριμένου ρόλου.
Έχω φτάσει στο επίπεδο να πιστεύω ότι η βία δεν προσφέρει κάτι. Πιστεύω σε άλλα πράγματα. Πιστεύω στην παιδεία και στον άνθρωπο.
Τι αποκόμισες από τη συναναστροφή μαζί του;
Για μένα, ο Σάββας Ξηρός είναι ένας καθαρός άνθρωπος. Ένας άνθρωπος που έκανε αυτά που έκανε. είτε συμφωνώ είτε όχι, ανέλαβε τις ευθύνες του και πληρώνει το τίμημα.
Τότε, έξω από το θέατρο υπήρξε ένα μεγάλο κύμα αλληλεγγύης που στήριξε την παράσταση και ήταν μία στιγμή που και οι καλλιτέχνες αντέδρασαν.
Οι καλλιτέχνες νομίζω ότι δεν αντέδρασαν τόσο πολύ, όσο θα έπρεπε να αντιδράσουν. Οι παραστάσεις στο Εθνικό παίζονταν κανονικά. Δεν έγινε, δηλαδή, κάποια διαμαρτυρία για το ότι κατέβηκε μια παράσταση του Εθνικού - και τις ημέρες που ήμασταν κάτω στον δρόμο εμείς, οι παραστάσεις μέσα παίζονταν κανονικά, χωρίς να ανοίξει μύτη. Αυτοί που ξεκίνησαν όλη την ιστορία ήταν άνθρωποι που δεν το περιμέναμε. Ήσουν εσύ, που σε είδαμε ξαφνικά στο Εθνικό απ' έξω, ήταν η Ροσινάντε, ήταν αριστερές οργανώσεις και άνθρωποι που δεν τους ξέραμε.
Εγώ δεν θα ξεχάσω εκείνη την ημέρα που τελικά μπήκαμε στο θέατρο και έγινε η τελευταία παράσταση. Όπως και τη συζήτηση που ακολούθησε μετά.
Νομίζω ότι ήταν μία από τις πολύ δυνατές στιγμές της ζωής μου. Είχα τραβήξει ένα τρομερό bullying για περίπου δύο εβδομάδες που ήμουν πρωτοσέλιδο σε όλα τα περιοδικά, όπου ξαφνικά έλεγαν «το καλό παιδί που έγινε κακό, έγινε τρομοκράτης», αναρωτιόνταν πώς γίνεται να παίζω αυτόν τον ρόλο. Υπήρχαν άνθρωποι που έλεγαν ότι δεν θα τον έπαιζαν ποτέ αυτόν τον ρόλο. Νομίζω ότι είμαι ηθοποιός, καλούμαι να κάνω έναν ρόλο και προσπαθώ να τον κάνω. Μάλιστα, μπορώ να πω ότι δεν μπορώ να κάνω «συμβατικούς» ρόλους. Προτιμώ να κάνω ρόλους που να έχουν κάτι να πουν, όπως αυτός.
Πάντως, μοιάζεις με τον Ξηρό εμφανισιακά.
Κοίτα να δεις τι γίνεται. Αν μας βάλεις δίπλα-δίπλα ,δεν μοιάζουμε καθόλου. Έχει σημασία αυτό που σου λέω, ότι δεν μοιάζουμε, απλώς έχουμε το ίδιο μαλλί. Τώρα, τα υπόλοιπα, όπως η κίνηση, δουλεύτηκαν για να μοιάζουν στον Ξηρό - και όντως έμοιαζα πάρα πολύ. Αυτό το πράγμα, όμως, έγινε από δουλειά, επειδή παλιότερα, όταν έκανα π.χ. το Λίτσα.com, δεν έλεγε κανένας ότι μοιάζω στον Ξηρό. Ήμουν το καλό παιδί από το Αιγάλεω.
Ένας άνθρωπος έχει μέσα του το καλό, το κακό, την αγάπη, τον έρωτα, το μίσος, τον φονιά. Δεν υπάρχει άνθρωπος που δεν έχει πει, «Αυτόν θέλω να τον σκοτώσω».
Βρίσκεις κοινά στον χαρακτήρα σας;
Νομίζω ότι δεν έχουμε κοινά πράγματα, αλλά στην ουσία έχουμε κιόλας. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε όλα τα πράγματα μέσα μας: Ένας άνθρωπος έχει μέσα του το καλό, το κακό, την αγάπη, τον έρωτα, το μίσος, τον φονιά. Δεν υπάρχει άνθρωπος που δεν έχει πει, «Αυτόν θέλω να τον σκοτώσω». Είναι ψεύτης, ειδικά στις μέρες που ζούμε, όποιος δεν παραδεχτεί ότι έχει πει ότι θέλω να σκοτώσω τον τάδε πολιτικό. Απλώς, δουλεύουμε κάποια πράγματα του χαρακτήρα μας και βγάζουμε κάποια προς τα έξω. Τα άλλα είναι κρυμμένα μέσα μας.
Η επόμενη φορά που συναντηθήκαμε, ήταν πέρυσι στην παράσταση Lebensraum -και πάλι της Πηγής Δημητρακοπούλου-, με συμπρωταγωνιστή σου τον Πάνο Ζουρνατζίδη, που στάθηκε η αφορμή να αλλάξει ένας ολόκληρος νόμος.
Αυτή ήταν μία παράσταση -η οποία συνεχίζεται και φέτος- με την οποία όντως αλλάχτηκε ένας ολόκληρος νόμος. Είμαι τόσα χρόνια ηθοποιός και δεν ήξερα ότι οι άνθρωποι με αναπηρία δεν μπορούσαν να δώσουν εξετάσεις, για να μπουν στη Δραματική Σχολή και να γίνουν ηθοποιοί. Όταν το έμαθα, μου φάνηκε εξωφρενικό. Σε όλους μας φάνηκε εξωπραγματικό να υπάρχει αυτός ο ρατσισμός το 2017 - και το μάθαμε μέσω του Πάνου Ζουρνατζίδη, που εμείς επιλέξαμε να πρωταγωνιστεί στην παράσταση. Μέσα από αυτήν την παράσταση καταφέραμε να θίξουμε το ζήτημα, μέσα από σένα κιόλας, επειδή έγινε τεράστιο θέμα μέσω του VICE και αυτός ο νόμος καταργήθηκε. Δεν ήταν, όμως, μόνο η δική μας παράσταση. Η δική μας παράσταση ήταν το λιθαράκι για την κατάργηση του νόμου. Η Κίνηση Καλλιτεχνών με Αναπηρία, οι κωφάλαλοι το παλεύουν από το '90 να σπουδάσουν στις δραματικές σχολές και να είναι καλλιτέχνες αναγνωρισμένοι επίσημα. Να έχουν ένα χαρτί - και το κατάφεραν.
Και η παράσταση Lebensraum είχε πολιτικό θέμα.
Δείχνει τον φασισμό και την άνοδό του. Πόσο εύκολα υπάρχει μέσα μας, χωρίς να το ξέρουμε. Πόσο εύκολα τον βγάζουμε και δεν το καταλαβαίνουμε και δεν κάνουμε τίποτα γι' αυτό, απλά είμαστε θεατές σε μία κατάσταση που έρχεται, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παγκόσμια. Πάμε σε μία παγκοσμιοποίηση του φασισμού και απλά το δεχόμαστε και δεν κάνουμε τίποτα. Δεν κάνουμε μια κίνηση να πούμε, «ώπα, που πάτε, ρε παιδιά;».
Ήταν δύο χρονιές επαναστατικές, σε διαφορετικό επίπεδο. Αλλά και η φετινή, φαίνεται ότι θα είναι οργισμένη. Τι να περιμένουμε, μετά από όλα αυτά; Τι θα γίνει φέτος; Επανάσταση; Έχεις ανεβάσει τον πήχη.
(γέλια) Όχι. Κοίτα, το κάθε έργο και το κάθε πράγμα που κάνεις, είναι η συγκυρία και η στιγμή που γίνονται τα πράγματα. Φέτος κάνουμε τα Οργισμένα Νιάτα. Είναι ένα έργο του '57. Αυτό το έργο κανονικά δεν θα έλεγε τίποτα το 2017, αλλά για μένα η ουσία του έργου είναι ότι δείχνει τον εγκλωβισμό του νέου. Το έργο θα «πειραχτεί» λίγο και θα μοιραστεί σε δεκαετίες μέχρι το '90. Δείχνει τον εγκλωβισμό των νέων και το ότι δεν μπορούν να κάνουν αυτό που θέλουν, ανεξαρτήτως εποχής - αυτή είναι η πραγματικότητα.
Πήγαινα εκεί στα κορίτσια, τους κατέβαζα τα κινητά και έλεγα, «κοίτα, απέναντι υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι». Πήγαινα στα αγόρια, τους κατέβαζα τα κινητά και τους έλεγα, «κοίτα απέναντι».
Εσύ δεν βάζεις τον εαυτό σου στους νέους;
Έχω περάσει πια το όριο της ηλικίας του νέου. Μπορεί να παίζω νέους, με έχει προικίσει η φύση με ένα φιζίκ νεανικό, αλλά είμαι 50. Οι νέοι είναι το όραμα, είναι αυτοί που δεν φοβούνται, που κάνουν τις αλλαγές, μετά τα 35, που ο άνθρωπος συμβιβάζεται, δεν έχει όραμα, δεν έχει όνειρο, το όνειρό του είναι να πάει στη δουλειά του, να ντυθεί, να βγει, να έχει τα προς το ζην. Αν μιλήσουμε για τους νέους, δεν ακούμε τους νέους και κατά έναν μαγικό τρόπο, πάντα τους εγκλωβίζουμε. Δεν τους αφήνουμε να γίνουν δημιουργικοί. Να τους δώσουμε μία παιδεία κανονική, όχι αυτό το πράγμα που υπάρχει. Ο νέος άνθρωπος δεν φοβάται. Ο μεγαλύτερος φοβάται, επειδή βλέπει τον θάνατο. Ο νέος δεν τον βλέπει. Άρα, ο νέος μπορεί να κάνει πράγματα. Αν τον εγκλωβίσεις τον νέο, θα ξεκινήσει να ουρλιάζει.
Εσύ, πιτσιρικάς, ένιωθες αυτόν τον εγκλωβισμό;
Ναι, απόλυτα - και μπορώ να πω ότι είμαι ένα παιδί το οποίο πέρασε από όλες τις μορφές της Αριστεράς, από τον χώρο της Αναρχίας. Πάλεψα, αλλά δεν μπόρεσα να κάνω πολλά πράγματα, το σύστημα είναι πολύ δυνατό, όταν συγκρούεσαι μαζί του. Έχω φτάσει στο επίπεδο να πιστεύω ότι η βία δεν προσφέρει κάτι. Πιστεύω σε άλλα πράγματα. Πιστεύω στην παιδεία και στον άνθρωπο. Τώρα δεν του δίνουμε παιδεία, του δίνουμε παπαγαλία. Ευνουχίζουμε τα παιδιά. Αυτό κάνει η Ελλάδα. Ευνουχίζει τα παιδιά της.
Εσύ, ήσουν οργισμένος ως νέος;
Ναι, ήμουν πολύ οργισμένος.
Με τι πράγμα;
Ήμουν οργισμένος γενικά. Είχα μία γενική οργή μέσα μου και βρήκα ένα καταφύγιο στην Τέχνη, γι' αυτό έγινα ηθοποιός.
Η νεολαία είχε πολλούς λόγους να είναι οργισμένη τα τελευταία χρόνια - Γρηγορόπουλος, Ρωμανός, Φύσσας, μνημόνια. Εσένα, τι σε έχει οργίσει περισσότερο;
Όλη αυτή η πολιτική κατάσταση. Όλη αυτή η κατάσταση με τα μνημόνια, τα ψέματα των πολιτικών, το ότι βγαίνει η δήθεν αριστερή κυβέρνηση που άλλα έλεγε πριν και λέει άλλα μετά, που κοροϊδεύουν τον κόσμο, που απαξιώνονται οι ελευθερίες των ανθρώπων. Όλα αυτά τα πράγματα σε έναν άνθρωπο, προκαλούν οργή.
Η υπόθεση της Ηριάννας δεν σε εξόργισε;
Φυσικά και με εξόργισε και ήμουν εκεί. Μου διέλυσε το νευρικό μου σύστημα, επειδή πήγα και στο δικαστήριο και έβλεπα ανθρώπους πάνοπλους, με όπλα και πιστόλια, μπροστά στον κόσμο, σε καιρούς με κυβέρνηση δήθεν Αριστεράς. Αυτοί καπηλεύονται την Αριστερά και εκεί έχει μπλοκάρει ο κόσμος. Ότι ήρθε μια δήθεν Αριστερά και πέρασε αυτά που δεν θα πέρναγε καμία κυβέρνηση.
Στην παράσταση, τι ρόλο κάνεις;
Κατά έναν περίεργο λόγο, δεν κάνω τον οργισμένο. Κάνω έναν αόρατο άνθρωπο, ο οποίος είναι η ισορροπία των σχέσεων των ανθρώπων που ζουν σε ένα σπίτι, μέχρι τη στιγμή της φυγής του από εκεί, για να βρει τη ζωή του. Τον οργισμένο νέο που δεν ξέρει τι του φταίει και του φταίνε όλα, τον παίζει ο Χάρης Τζωρτζάκης, τη γυναίκα του την κάνει η Πέγκυ Τρικαλιώτη. Εκείνη είναι το κορίτσι από την καλή οικογένεια, που παντρεύτηκε, μπήκε σε ένα σπίτι με τον νέο αυτόν και βλέπουμε τη σχέση τους και τι προκαλεί η οργή του ανθρώπου. Έρχεται και ένας καταλύτης, η Παρθενόπη Μπουζιούρη, φίλη της γυναίκας του και κατά έναν τρόπο ξεγυμνώνει τα πράγματα.
Δεν μπορεί να κάνει επανάσταση το θέατρο, όμως. Μη γελιόμαστε, επανάσταση δεν θα κάνει ποτέ.
Πλέκεται λοιπόν και μια ερωτική ιστορία. Εσύ πώς βλέπεις τις ανθρώπινες σχέσεις και τον έρωτα στις ημέρες μας;
Είναι λίγο περίεργα τα πράγματα. Οι άνθρωποι πλέον ερωτεύονται μέσω κινητού και Facebook. Είναι τρομερό. Θυμάμαι, πριν από τρία χρόνια, δούλευα στο μπαρ ενός φίλου και τα βράδια έβλεπα πέντε κοπέλες από εδώ, πέντε άνδρες από εκεί, με το κινητό, να βγάζουν φωτογραφίες και να κάνουν «ανεβάσματα». Πήγαινα εκεί στα κορίτσια, τους κατέβαζα τα κινητά και έλεγα, «κοίτα, απέναντι υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι». Πήγαινα στα αγόρια, τους κατέβαζα τα κινητά και τους έλεγα, «κοίτα απέναντι». Αλλά τελικά έβλεπα τους ανθρώπους να φεύγουν μόνοι τους. Γενικά, υπάρχει μία αποξένωση και νομίζω ότι φταίει η τεχνολογία. Βγήκε για καλό σκοπό, δεν το συζητώ. Έχει το καλό της κομμάτι, αλλά και το κακό κομμάτι της απομόνωσης, όμως. Ότι κλείνεσαι σε ένα δωμάτιο και ο μικρόκοσμός σου είναι αυτό. Πας στην τουαλέτα, στην πιο προσωπική σου στιγμή και χτυπάει το κινητό και κόβεις την προσωπική σου στιγμή, για να πιάσεις το κινητό. Είναι πιο σημαντικό το κινητό από την προσωπική σου στιγμή - αν είναι δυνατόν.
Θεωρείς, δηλαδή, ότι είναι θέμα τεχνολογίας, ότι δεν μας έχει επηρεάσει η κρίση.
Η κρίση, η κρίση, η κρίση - αυτή η γαμημένη κρίση, μπορώ να πω ότι ίσως να μας έχει φέρει και πιο κοντά τελευταία. Πλέον ο άνθρωπος κοιτάζει την ανθρώπινη σχέση. Κοιτάζει τον άλλον στα μάτια να δει, να πάρει χαρά τουλάχιστον από αυτό. Το άλλο ήταν επίπλαστο, το να αγοράζεις πράγματα. Αγοράζεις το μπλουζάκι, χαίρεσαι και πας σπίτι. Ενώ ένα άγγιγμα, μια αγκαλιά, ένα βλέμμα είναι πολύ πιο δυνατό από όλα αυτά τα πράγματα.
Μου έχεις πει ότι δεν μπαίνουν στη διαδικασία οι ηθοποιοί να κάνουν παραστάσεις που θα ταρακουνήσουν τα νερά. Γιατί; Υπάρχει έλλειψη πολιτικοποίησης;
Ναι, νομίζω ότι υπάρχει έλλειψη πολιτικοποίησης ακόμη, αλλά νομίζω έρχεται ότι σιγά-σιγά.
Πόσο σιγά-σιγά; Έχουν περάσει οκτώ χρόνια κρίσης. Δεν ζείτε και στον παράδεισο στα θέατρα!
Σίγουρα δεν ζούμε στον παράδεισο και σίγουρα το θέατρο έχει να πει πολλά, επειδή είναι ζωντανό και μπορεί να βάλει σε σκέψεις έναν άνθρωπο. Δεν μπορεί να κάνει επανάσταση το θέατρο, όμως. Μη γελιόμαστε, επανάσταση δεν θα κάνει ποτέ. Το θέατρο, αυτό που μπορεί να κάνει είναι να σε βάλει σε σκέψεις. Να σου δώσει κάποια πράγματα, κάποιο υλικό και να πας στο σπίτι σου και να σκεφτείς, «Τώρα εγώ τι είμαι; Τι κάνω; Πού πάω και τι θέλω από τη ζωή μου;». Αν μία παράσταση καταφέρει να το κάνει αυτό, μιλάμε για Τέχνη. Αυτό έχει αξία, να μπορέσω να βάλω έναν άνθρωπο σε σκέψεις και να αλλάξει κάτι, κάτι να κουνηθεί. Το θέατρο δεν θα κατεβάσει τον κόσμο στις πλατείες, ούτε θα ρίξει την κυβέρνηση μια παράσταση.
Θέλεις τους καλλιτέχνες μαζί, όμως, εκεί.
Θα έπρεπε οι καλλιτέχνες να είναι εκεί και να είναι πρωτεργάτες. Σε όλα τα «επαναστατικά» κινήματα. Να είναι το παράδειγμα. Αυτό, ναι.
Μάθετε περισσότερα για τα ΟΡΓΙΣΜΕΝΑ ΝΙΑΤΑ.