Ο ΔΗΜΟΣ ΑΒΔΕΛΙΩΔΗΣ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΟΝ Γ. ΒΙΖΥΗΝΟ, ΣΤΟΥΣ ΒΡΑΧΟΥΣ
- Ημερομηνία: Τετάρτη, 26/07/2017 12:19
Ο σημαντικός Έλληνας σκηνοθέτης μιλά για το «Μόνον της ζωής του Ταξείδιον», που παρουσιάζεται 31/7 στο θέατρο Βράχων.
Τι σας κέντρισε το ενδιαφέρον στο «Mόνον της ζωής του ταξείδιον» του Γ. Βιζυηνού;
Είναι ένα διήγημα που το έχω αγαπήσει πάρα πολλά χρόνια τώρα, όταν ο Βασίλης Διοσκουρίδης με μύησε στον Βιζυηνό- μια ανεπανάληπτη εμπειρία. Έκτοτε υπήρχε πάντα η εσωτερική διάθεση να το κάνω. Θεωρώ αυτό το κείμενο σαν το ωραιότερο διήγημα που έχει γραφτεί . Μου έδωσε πολλές χαρές η ενασχόληση μαζί του. Ξέρετε, αν και έχει ένα δραματικό υπόβαθρο, παρ’ όλα αυτά είναι λουσμένο στο φως. Ο Βιζυηνός συνοψίζει εδώ όλο το πνευματικό στοιχείο του ελληνικού πολιτισμού, πέρα από τις εικόνες και τις ηθογραφικές αναφορές, που παραπέμπουν στο μεδούλι του λαϊκού, αλλά και του πνευματικού πολιτισμού. Ταυτόχρονα δίνει ένα μάθημα για το τι είναι η τέχνη, ποιος ο σκοπός της, πώς αυτοί που εμπλέκονται με την τέχνη έχουν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό και πώς αυτή η εμπλοκή λειτουργεί κάτω από συγκεκριμένους όρους διαχρονικούς.
Ποιοι είναι αυτοί οι όροι;
Στην πρώτη σκηνή του έργου υπάρχει ένα παραμύθι. Σε αυτό ένα ραφτόπουλο , ένας επίδοξος καλλιτέχνης δηλαδή, έχει την αίσθηση ότι τον έχει αγαπήσει παράφορα μια βασιλοπούλα, επειδή τραγουδάει όμορφα. Αυτό βέβαια θυμίζει και τον «Ερωτόκριτο», που τον αγάπησε η Αρετούσα για την ωραία του φωνή, χωρίς να τον έχει δει καθόλου. Αυτή όμως η αλληγορία πάει πιο μακριά, στα αρχέτυπα, όπου η βασιλοπούλα είναι η ίδια η αλήθεια, της θεϊκής υπόστασης του ανθρώπου. Ο καλλιτέχνης αναζητάει αυτή την αλήθεια, όπως κι όλοι οι άνθρωποι . Η βασιλοπούλα, που είναι η προσωποποίηση αυτής της Αγάπης, είναι διατεθειμένη να κάνει τα πάντα γι’ αυτόν, έτσι πιστεύει ενδόμυχα το ραφτόπουλο. Ζητάει από τον πατέρα της να πάει στο ραφτόπουλο και να του ζητήσει να την παντρευτεί. Κι όντως εκείνος το κάνει, αλλά απαιτεί από αυτόν να κάνει ένα κατόρθωμα, Το ραφτόπουλο του λέει τραγουδιστά, πως το μόνο που μπορεί να κάνει καλά, είναι να ράψει το νυφικό χωρίς να φαίνεται ραφή και ράμμα. Ο βασιλιάς προσβάλλεται και η τιμωρία που του επιβάλλει είναι μέχρι το ξημέρωμα να ράψει σαράντα νυφικές φορεσιές, όπου δεν θα φαίνεται η ραφή και το ράμμα, αλλιώς θα τον θανατώσει. Ο βασιλιάς, που είναι ο ρυθμιστής χρόνος αλλά και το κοινωνικό υποκείμενο που περιμένει από τον καλλιτέχνη να παράξει έργο, προσδοκά ένα τέλειο δημιούργημα, μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Ένα έργο τέχνης λοιπόν πρέπει να γίνεται με ταχύτητα και να είναι επί πλέον ενιαίο και αδιαίρετο, άψογο. Υπάρχει κι ένας τρίτος όρος όμως, εξίσου σημαντικός: την ώρα που παρουσιάζεται η νεράιδα με τα σαράντα νεραϊδόπουλα της, που του φέρνουν τα υφάσματα για να ράψει τα φορέματα , το ραφτόπουλο δεν θα πρέπει να παρασυρθεί από τα φανταχτερά χρώματα τους και να διαλέξει κάποιο, μόνο και μόνο επειδή του φάνηκε φανταχτερό. Αυτό σημαίνει ότι ο καλλιτέχνης δεν πρέπει να παρασύρεται από μια φανταχτερή λέξη ή ιδέα, αλλά να υποστηρίζει την νοηματική αλληλουχία του έργου του.
Μπορεί να είναι άψογο ένα έργο τέχνης;
Φυσικά μπορεί να είναι. Η ατέλεια, το ελάττωμα είναι είτε η ναρκισσιστική εμπλοκή του καλλιτέχνη, είτε η άγνοια των κανόνων. Η τέχνη μαθαίνεται όπως περίπου και όλες οι άλλες πρακτικές τέχνες. Το εσωτερικό κριτήριο όμως, ότι το έργο έχει ολοκληρωθεί επαρκώς, είναι όταν ο δημιουργός του αισθάνεται αυτήν την πληρότητα, που θα μπορούσε να μεταβιβαστεί και στους άλλους.
Ποιο είναι τελικά το ταξίδι που επικαλείται ο Βιζυηνός;
Είναι μια καθαρά βιωματική εμπειρία που ανοίγεται σε πολλά παράλληλα γοητευτικά ταξίδια.
Το ωραίο είναι ότι ο Παππούς, που ο εγγονός του ο Βιζυηνός τον θεωρεί τον πιο πολυταξιδεμένο και πολύπειρο άνθρωπο στον κόσμο, μέσα από τις αφηγήσεις που του έχει πει, αποκαλύπτεται στο τέλος πως αποπειράθηκε να κάνει πολύ μικρός ένα μόνο ταξίδι λίγων χιλιομέτρων, αλλά κι αυτό δεν επετεύχθη τελικά και γύρισε πίσω απογοητευμένος. Έτσι το μόνο πραγματικό ταξίδι που έκανε, ήταν αυτό που έκανε η ψυχή του στο τέλος της ζωής του.
Πώς προσλαμβάνει το κοινό τη δύσκολη γλώσσα του Βιζυηνού;
Ακόμα και μικρά παιδιά μπορούν να καταλάβουν, γιατί δεν πρόκειται για μια θεατρική ακόμα απαγγελία, αλλά για μια εξαιρετική βιωματική εμπλοκή της Ιωάννας Παππά. Όταν ένας ηθοποιός νιώθει, τότε νιώθουν και οι θεατές και όλα είναι μόνο εύκολα και ωραία. Γι’ αυτό και οι θεατές μας όλοι διαπιστώνουν πόσο ωραία και γοητευτική είναι η γλώσσα του Βιζυηνού. Δεν είναι άλλωστε καμιά μορφή της ελληνικής γλώσσας δύσκολη. Ο τρόπος που χρησιμοποιούμε με τους ηθοποιούς μου, στηρίζεται στη λογική –μουσική μέθοδο, που χρησιμοποιώ από το 1995 σε όλα τα έργα μου. Γίνεται μια λογική διαχείριση του κειμένου, η οποία στη συνέχεια μετατρέπεται σε μουσικές παραμέτρους. Ο ηθοποιός έχει έτσι βεβαιότητες και απολαμβάνει αυτό που κάνει. Το δε κοινό δεν γίνεται κριτής, αλλά συνοδοιπόρος του σε αυτό το ταξίδι .
Το χειμώνα θα κάνετε στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά τον «Ο Μεγαλέξανδρος νικάει τον Δράκο» με τον Καραγκιόζη, αλλά αυτή τη φορά για παιδιά. Σε τι θα διαφοροποιείται αυτή τη φορά η παράσταση;
Στο ότι θα είναι πιο ωραία, γιατί πιστεύω ότι τα παιδιά πρέπει να βλέπουν πράγματα με άρτια δραματουργία. Είναι οι πιο σοβαροί θεατές, γιατί προσλαμβάνουν τα πάντα στα σοβαρά, και πρέπει να το σεβόμαστε αυτό πάρα πολύ. Η μόνη μετατροπή είναι ότι αυτή τη φορά αλλάζω κάποιες ονομασίες των ηρώων για να γίνεται απόλυτα κατανοητή η αθέατη δραματουργία, ώστε να αποκαλυφθεί η σύγχρονη αλληγορία του έργου, που έχει σχέση με τη σωτηρία του πλανήτη Γη, μέσα από την δημιουργική δράση, το παιχνίδι, και την αγάπη, που σημαίνει απουσία του κάθε φόβου. Διαμόρφωσα τον τίτλο της και θα λέγεται «Ο Μεγαλέξανδρος Νικάει τον Δράκο».
Το κείμενο της παράστασης θα βασίζεται σε γνωστές ιστορίες του θεάτρου σκιών ή είναι πρωτότυπο;
Έχω χρησιμοποιήσει μόνο τη φόρμα του θεάτρου σκιών , αλλά το κείμενο είναι δικό μου. Η λαϊκή παράδοση πρέπει να εξελίσσεται κι όχι να αναπαράγεται μόνο. Αποδεσμευόμαστε λοιπόν από το οθωμανικό πλαίσιο που πλέον δεν λειτουργεί. Έχουμε σύγχρονους ήρωες. Για παράδειγμα, ο Καραγκιόζης έχει το χιούμορ και την ευφυΐα που ξέρουμε, αλλά είναι ο πλανητικός άνθρωπος που πεινάει και διψάει. Ο Χατζηαβάτης είναι ο Ερμής που μεταφέρει το μήνυμα στους θνητούς για το ποιον θα φάει ο δράκος. Έχουμε επίσης την βασιλοπούλα που συμβολίζει τη Γη και τον άρχοντα της πόλης που είναι ο Ήλιος με το πλανητικό σύστημα. Ο δράκος είναι ο φόβος, μέσα σε ένα παγκοσμιοποιημένο σύστημα, που έχοντας εξαφανίσει τα ζωτικά πολιτισμικά στοιχεία, δημιουργεί στους ανθρώπους ανασφάλειες και έλλειψη πίστης στον εαυτό τους και φόβο. Αυτός ο φόβος είναι που ματαιώνει τις πιο ευγενικές προσδοκίες των ανθρώπων .
Τι άλλο ετοιμάζετε για το χειμώνα;
Θα κάνω μια παράσταση για τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Σολωμού με την Ιωάννα Σπανού και μια στην Πάτρα, στις Γραμμές Τέχνης, που βασίζεται σε δύο έργα της εξαιρετικής ποιήτριας Σέβης Δαράκη με τη συνεργάτιδά μου φιλόλογο κ. Μαίρη Σιδηρά. Επίσης έχω ένα γνωστό ρεπερτόριο έργων, τα οποία φιλοδοξώ να έχουν διαρκώς πρόσβαση στα σχολεία και φυσικά στο κοινό.