BIA KAI ΤΡΟΜΟΣ ΚΑΙ ΑΔΙΚΙΑ Η ΕΞΟΥΣΙΑ
- Ημερομηνία: Τρίτη, 18/08/2015 10:43
"Ο Προμηθέας Δεσμώτης με επέλεξε, τελικά", λέει ο σκηνοθέτης στην Αγγελική Καρυστινού. "Ήταν ένα έργο που πάντα αγαπούσα, αλλά δεν καιγόμουν να το ανεβάσω, επειδή το φοβάμαι, μιας και είναι πολύ στατικό. Πανέμορφο και μυστικιστικό έργο, που πάντα μου άρεσε να το μελετώ, αλλά ποτέ δεν είχα σκεφτεί να το κάνω για το ευρύ κοινό. Είναι διαφορετικό να μελετάει κανείς ένα έργο και διαφορετικό να το δουλεύει για παράσταση, όπου πλέον έρχονται οι ενέργειες των ανθρώπων και το φωτίζουν. Μέσα από τις πρόβες, έγιναν πολλοί αυτοσχεδιασμοί και δεν είναι πια καθόλου στατικό, οπότε το μεγάλο του πρόβλημα μου λύθηκε. Ακόμα και ο Προμηθέας κινείται, φεύγει από το βράχο του. Υπάρχουν στιγμές, στο κείμενο του Αισχύλου - αν και κάποιοι αμφισβητούν την πατρότητα του έργου - που αναφέρονται σε μυθολογικά περιστατικά και μοιάζουν με παραίσθηση. Σ ε αυτές τις εικόνες, ο ήρωας φεύγει από το σημείο της τιμωρίας του και τα δεσμά του γίνονται το υποσυνείδητό του".
-Γιατί στην πραγματικότητα τιμωρείται ο Προμηθέας;
Ο Προμηθέας τιμωρείται από την εξουσία, γιατί έχει ελεύθερη βούληση και γιατί επέτρεψε σε ένα γένος να έχει ελεύθερη βούληση. Είναι μια τιμωρία προς παραδειγματισμό, θα λέγαμε. Έτσι το έγραψε ο Αισχύλος, που αν και αριστοκρατικής καταγωγής ήταν ένας μεγάλος δημοκράτης, σε μια εποχή που έπρεπε να εδραιωθεί η δημοκρατία στην Αθήνα. Και είναι σαφής η πολιτική του τοποθέτηση. «Βία και τρόμος και αδικία η εξουσία», λέει ο ποιητής . Ξεκινάει μάλιστα το έργο με το Κράτος και τη Βία, είναι πολύ ισχυρές οι μεταφορές που κάνει για την εξουσία.
-Τα πρόσωπα στις τραγωδίες όμως ποτέ δεν είναι καλά ή κακά, υπεύθυνα εξ ολοκλήρου ή ολοκληρωτικά ανεύθυνα. Φταίει ο Προμηθέας;
Πολύ σωστά. Ο Προμηθέας δεν μπορεί να μην φταίει. Φταίει γατί παράκουσε. Αντιτάχθηκε στο θεϊκό Νόμο, στάθηκε απέναντι στη Φύση, αν η θεϊκή εντολή είναι η Φύση. Προμήθευσε την ελεύθερη βούληση. Πρόσφερε δηλαδή κάτι στον άνθρωπο, που δεν ήταν προετοιμασμένος να το δεχτεί, γιατί ο Προμηθέας δίνει κάτι, που ο θεός δεν ήθελε να δώσει ακόμα. Μια ανεπίτρεπτη γνώση... Σαν άλλος Εωσφόρος, έφερε το μήλο της γνώσης. Κάποιος όμως θα έρθει να τον ελευθερώσει. Στη δική μας μυθολογία, η ελεύθερη βούληση οδήγησε τους ανθρώπους στη ζωή, γιατί ο Δίας ήθελε να αφανίσει το ανθρώπινο είδος, επειδή ήταν αδύναμοι. Με αυτά που τους προμήθευσε ο Προμηθέας έγιναν δυνατοί και σώθηκαν από το θάνατο .
- Ποιος είναι σήμερα ο Προμηθέας; Η χώρα μας;
Είναι έντονοι οι συσχετισμοί πράγματι, με τη σημερινή μας κατάσταση. Η επιλογή του έργου δεν έγινε γι΄αυτό το λόγο όμως. Επειδή είναι τόσο πολιτικό έργο, κάθε φράση του είναι σαν να μιλά για τη δικιά μας κατάσταση. Το επιλέξαμε σε μια στιγμή, που όλα αυτά προϋπήρχαν μεν, αλλά δεν ήταν τόσο εμφανή. Πολλές φορές, οι αρχαίοι τραγικοί, έκλειναν το μάτι στους θεατές, επειδή έζησαν σε μια τόσο έντονη πολιτική και κοινωνική συνθήκη. Ο κόσμος είχε την αίσθηση, ότι το κείμενο έχει πειραχτεί, για να γίνει σύγχρονο. Έχω κάνει κάποιες προσθήκες για να δώσω το νήμα του μύθου και της ιστορίας, να εξηγήσω πού είμαστε οι άνθρωποι μέσα σε αυτό το Μύθο, αλλά δεν έχω πειράξει ούτε μια λέξη.
-Η τραγωδία σύμφωνα με τους περισσότερους μελετητές «διαβάζεται» μέσα από τον χορό. Εδώ έχουμε έναν πολύ περίεργο χορό. Πώς τον αντιμετωπίζετε;
Εδώ έχουμε τον χορό των Ωκεανίδων, που συμπαραστέκεται στον Προμηθέα, από την αρχή έως το τέλος. Η πρώτη μου επιλογή και επιθυμία, ήταν να πάρω επαγγελματίες χορεύτριες με εμπειρία στο σύγχρονο χορό, γιατί είχα την ανάγκη να δω σώματα που εκφράζουν κινησιολογικά τον πόνο, τον φόβο, την επιθυμία για ζωή, όλα αυτά δηλαδή που εκφράζει ο Προμηθέας. Είναι νεράιδες αυτές οι Ωκεανίδες, αλλά πέρα από τον αισθησιασμό του νερού, ήθελα να έχουν ένταση, φωτιά, γη αλλά και το στοιχείο του αέρα. Ήθελα ανθρώπους, που να περνάνε και από τα τέσσερα στοιχεία, με το σώμα τους. Αφού έχω έναν ακίνητο ήρωα ήθελα ένα παλλόμενο περιβάλλον. Με τη συνεργάτιδα μου την Φρόσω Κορρού, κάναμε πολλούς αυτοσχεδιασμούς με τα κορίτσια και τελικά καταλήξαμε σε ένα χορό, που εκφράζει καταστάσεις και συναισθήματα.
-Υπάρχουν κωμικά στοιχεία σε αυτή την τραγωδία;
Κάθε τραγωδία έχει κωμικά στοιχεία. Ο Αισχύλος είναι πιο δωρικός, το χιούμορ του το έβαζε στο σατιρικό δράμα. Έχει όμως συγκεκριμένες σκηνές και χαρακτήρες, που έχουν κωμικότητα. Ο Προμηθέας χρησιμοποιεί ένα λεξιλόγιο απέναντι στον Ερμή, για παράδειγμα, αυτό το λακέ της εξουσίας, που έχει μεγάλη ειρωνεία και σαρκασμό.
-Πώς αντιμετωπίζετε εσείς, όλα αυτά που συμβαίνουν σήμερα;
Εδώ και μήνες είμαστε χωρίς βοήθεια και χρηματοδότηση. Θα έπρεπε να είχαμε καταλάβει, ότι όλο αυτό είναι ένα παιχνίδι εξάντλησης. Η χώρα έχει έναν εχθρό που δεν προσωποποιείται, έναν εχθρό οικονομικό, και βιώνει μια ταπείνωση κι έναν εξευτελισμό στον όποιο δεν μπορεί να αντισταθεί. Δεν είναι ορατός ο εχθρός, δεν είναι πόλεμος κι έτσι ο λαός δεν μπορεί ούτε να ενωθεί ούτε να πολεμήσει. Το δημοψήφισμα έδειξε ότι οι άνθρωποι, εκ του ασφαλούς όμως, αποφάσισαν να αντισταθούν. Είμαι θυμωμένος για το ότι δεν γίνεται τίποτα και περιμένουμε από τους ξένους να μας λυπηθούν. Όμως είμαι αισιόδοξος, ότι κάτι μπορεί να συμβεί, για να μην συνεχιστεί αυτός ο στραγγαλισμός της χώρας. Πολλοί άνθρωποι θέλουν να φύγουν, αλλά και στο εξωτερικό έχουν δυσκολέψει τα πράγματα. Δεν πρέπει να μπούμε στη λογική του « ο σώζων εαυτό σωθείτω», που θέλουν να μας βάλουν, θα πρέπει να αισθανθούμε και να λειτουργήσουμε σαν σύνολο.
-Το χειμώνα;
Εκτός από τις κρατικές και τις μεγάλες σκηνές, που έχουν βγάλει το πρόγραμμά τους, διαπιστώνω στην ιδιωτική πρωτοβουλία ένα φόβο. Τα σχέδιά μου ήταν να μην κάνω πολλά πράγματα. Θα κάνω μια επανάληψη του «Μέγκελε», αλλά κι ένα καινούργιο έργο του Τριαρίδη, τον « Οιδίνου», στο θέατρο Πορεία με τον Λάζαρο Γεωργακόπουλο και την Άννα Μάσχα. Θέλω όμως να ασχοληθώ με την παιδαγωγική, θέλω να ανοίξω ένα εργαστήριο, να γνωρίσω και να εκπαιδεύσω νέους ανθρώπους. Θέλω όμως να πω και κάτι ακόμα: παλέψαμε πολύ γι’ αυτή την παράσταση, είχε πόνο αυτή η δουλειά, με την έννοια του πονήματος, όπως πολλές ακόμα δουλειές στο Φεστιβάλ, που έγιναν με αγάπη και αυτό με χαροποίησε πολύ, γιατί δείχνει ότι οι καλλιτέχνες σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία είναι παρόντες κι ενεργοί. Αυτό είναι παρήγορο.
-Σας ευχαριστώ.
Κι εγώ.