ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΕΝ. ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΤΥΡΡΕΝΜΑΤ, ΣΕ ΓΚΟΡΚΙ ΚΑΙ ΣΑΙΞΠΗΡ
- Ημερομηνία: Τρίτη, 29/09/2015 11:19
Η Αγγελική Καρυστινού μίλησε με τον Αλέξανδρο Κοέν, για την «Επίσκεψη της γηραιάς κυρίας» του Ντύρρενματ, που ξεκινά στο Βεάκη 2 Οκτωβρίου.
Ο πολυπράγμων σκηνοθέτης, θα ανεβάσει επίσης, τη «Βάσσα» του Γκόρκι στο Altera Ρars, με τη Μίνα Χειμώνα, ενώ αποκαλύπτει ότι φλερτάρει έντονα και με την ιδέα ενός Σαίξπηρ.
- Επανάληψη της «Γηραιάς κυρίας» παρ’ όλο που δεν αγαπάς τις επαναλήψεις. Σε γνωρίζω πολλά χρόνια. Κάθε φορά που σου ζητούσαν να επαναλάβεις για δεύτερη χρονιά, μια παράσταση, συνήθως έλεγες όχι, γιατί πάντα θέλεςι να δημιουργείς κάτι καινούργιο. Τι σ’ έκανε να πεις ναι, αυτή τη φορά;
Νομίζω η ευτυχία της συνεργασίας μου με τη Μίρκα Παπακωνσταντίνου. Απωθημένο χρόνων, αγαπημένος μου άνθρωπος, υπέροχος συνεργάτης και σπουδαία ηθοποιός. Από την άλλη, η παράσταση ευτύχησε στο θέμα της διανομής: ευτύχησα να συνεργαστώ, εκτός από τη Μίρκα, με τον Δημήτρη Πιατά, την Αιμιλία Υψηλάντη και την Υβόννη Μαλτέζου. Θ’ ακουστεί γραφικό, αλλά και για τους τέσσερις αυτούς ανθρώπους, έχω να διηγηθώ μια προσωπική μου ιστορία – πολύ πριν τους γνωρίσω από κοντά. Και βέβαια, εκτός αυτών των προσωπικοτήτων το μέγεθος της παραγωγής που ήταν τεράστιο. Θα ήταν κρίμα να παιχτεί μονάχα για ενάμιση μήνα, αφού είχε τέτοια ανταπόκριση.
- Θα κάνεις αλλαγές;
Όχι ουσιαστικές. Η διανομή – εκτός από τον Φαίδωνα Κεφαλέα που φεύγει για Νέα Υόρκη και δε θα συμμετέχει στην παράσταση – θα είναι ίδια. Άλλωστε, αν έμπαινα στη διαδικασία αλλαγών, νομίζω πως θα το έστηνα εξαρχής και εντελώς διαφορετικά.
- Ύστερα έρχεται η «Βάσσα Ζελεσνόβα» του Γκόρκι στο Θέατρο Altera Pars. Γιατί αγαπάς αυτό το έργο;
Για το κλίμα που κουβαλάει. Περιγράφει μια εποχή τρομοκρατίας, που οι άνθρωποι δεν ήταν ποτέ ο εαυτός τους, δεν αφήνονταν ποτέ να σχολιάσουν ελεύθερα όπως σκέφτονταν, υποπτεύονταν συνέχεια τον διπλανό τους και γενικώς… φοβούνταν. Είναι σπουδαίος λογοτέχνης ο Γκόρκι και χαίρομαι που μου δίνεται η ευκαιρία να τον αγγίξω. Το άλλο γοητευτικό στοιχείο, έγκειται στις εκδοχές του κειμένου του έργου. Μας έχουν περιέλθει δύο εκδοχές με σημαντική χρονική απόσταση μεταξύ τους: είκοσι πέντε χρόνια – κρίσιμα για τον συγγραφέα που ιδεολογικά φαίνεται να μετακινήθηκε αισθητά, τόσο ώστε να γίνει αντιπαθής στους ίδιους τους Ρώσους της εποχής του. Η παράσταση θα βασίζεται κυρίως στην πρώτη εκδοχή, με σημαντικές προσθήκες από τη δεύτερη, καθώς και από το απέραντο μυθιστορηματικό έργο του Γκόρκι.
- Ποιο είναι το βασικό θέμα;
Μια σκληρή γυναίκα, που σε μια κρίσιμη καμπή της οικογένειάς της, αποφασίζει να πάρει τα ηνία στα χέρια και να δράσει ορθολογιστικά και απαλλαγμένη από πάθη. Δεν ξέρω η ίδια, πάντως, οι άλλοι ήρωες, ούτε ορθολογιστικοί, ούτε α-παθείς καταφέρνουν να γίνουν. Αντιθέτως αντιδρούν τόσο ανθρώπινα. Εκεί, νομίζω, έγκειται η σπουδαιότητα του έργου. Όσο σκληρά κι αν είναι αυτά που μας επιβάλλει η οποιαδήποτε Αρχή, η ψυχή μας αποκλείεται να χάσει τις ανθρώπινες ιδιότητές της.
- Πώς σκοπεύεις να το χειριστείς σκηνοθετικά;
Θέλω να φτιάξω ένα κλίμα αντίστοιχο με την εποχή συγγραφής του: σκληρότητας και απειλής. Οι ήρωες στα έργα του Γκόρκι –σε αντίθεση με του Τσέχωφ– δεν έχουν την πολυτέλεια να σκέφτονται και να φιλοσοφούν,· πρέπει να δουλεύουν. Δεν έχουν ποίηση τα λόγια τους· η ποίηση έγκειται στη σύλληψη των χαρακτήρων: λεπτεπίλεπτοι και τραχείς, βρόμικοι και άγιοι, απάνθρωποι και συγχρόνως τόσο αναγνωρίσιμοι. Ο Γκόρκι καμία σχέση δεν έχει με την ευγένεια από το… σαμοβάρι του Τσέχωφ. Γι’ αυτό φαντάστηκα ένα κλίμα τρομοκρατίας, βαθιά ριζωμένο στο ρεαλισμό – αποσπασματικό ωστόσο, τοποθέτησα όλο το έργο σ’ ένα μουντό εργοστάσιο και φαινομενικά απομάκρυνα καθετί μελωδικό και συναισθηματικό. Κι όμως, κάτω από κάθε φράση, κάθε βλέμμα, κάθε νεύμα θα ήθελα να υπάρχει ένας ολόκληρος ωκεανός αισθημάτων. Σου λέω τώρα τι θα ήθελα… γιατί οι πρόβες μας βρίσκονται σε πρωταρχικό στάδιο ακόμη.
- Δύσκολο το φετινό καλοκαίρι για όλα και για τον πολιτισμό. Από εδώ και πέρα τι;
Δεν είναι μόνο ο πολιτισμός. Απόρροια όλων των άλλων είναι η τέχνη. Νιώθω απελπισμένος, δε βλέπω διέξοδο και νομίζω πως πλέον έχουμε παίξει όλα τα χαρτιά μας. Ακόμα και το τελευταίο, που ήταν μια κυβέρνηση η οποία θα έθετε τέλος στη διαφθορά. Όμως, φαίνεται πως επαναλαμβάνει με μαθηματική ακρίβεια την πεπατημένη. Κάπου εκεί ανάμεσα στο δημοψήφισμα και στην καινούργια συμφωνία, κάπως σαν να πήρα απόφαση πως δεν μπορώ να εναποθέτω το μέλλον μου σε κανέναν από αυτούς, που μου «πουλούν» πολύ ακριβά την ελπίδα. Πείστηκα πως αυτή θα έρθει μονάχα από την προσωπική μου εργασία και την προσωπική μου σκέψη. Δυστυχώς η αριστερά –είτε το θέλουμε είτε όχι– απέδειξε πως δεν μπορεί ν’ ανταποκριθεί. Είμαστε κομμάτι ενός αμείλικτου καπιταλιστικού συστήματος, και οι όροι στο «παιχνίδι» μάλλον δεν αλλάζουν.
- Δεύτερη χρονιά καλλιτεχνικός διευθυντής στη Δραματική Σχολή Ίασμος.
Ναι, δεύτερη. Ύστερα από τον πρώτο χρόνο νομίζω πως τώρα έχω τουλάχιστον γνώση των δυσκολιών του πράγματος και πού χωλαίνει. Παρ’ όλα αυτά μου δίνει απίστευτη χαρά η συνεργασία τόσο με τους σημαντικούς καθηγητές που έχουμε συγκεντρώσει όσο και με τους μαθητές. Το μάθημα είναι αποκαλυπτικό πρωτίστως για μένα. Από την άλλη με ενδιαφέρει και συναισθηματικά η σκέψη των νέων ανθρώπων που αγαπούν το θέατρο.
- Τι άλλο ετοιμάζεις για το χειμώνα;
Μελετώ ένα έργο του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ –αδικημένο από την ελληνική σκηνή – που με γοητεύει πολύ. Ελπίζω να προλάβω να το κάνω μετά το Πάσχα. Ύστερα από το «Πολύ κακό για το τίποτε» και τον «Τίμωνα τον Αθηναίο» έχω αποκτήσει εμμονή με τα έργα του Σαίξπηρ. Έχει καταφέρει να συμπυκνώσει με τον υψηλότερο τρόπο όλο το σύμπαν της ανθρώπινης ψυχής. Σαστίζω μπροστά στα κείμενά του. Μου ανοίγουν διαρκώς καινούργιους ορίζοντες, μου επιτρέπουν να πειραματίζομαι και παρ’ όλα αυτά κατά κάποιον τρόπο με συγκρατούν από τυχόν ολισθήματα.
- Σε ευχαριστώ.
Κι εγώ.