'SUNSET AT THE VILLA THALIA'
- Ημερομηνία: Τρίτη, 31/05/2016 13:57
Ο Alexi Kaye Campbell, ένας από τους πλέον φιλέλληνες Βρετανούς συγγραφείς, με πολλά βραβεία και διακρίσεις στο ενεργητικό του, που έτυχε να μεγαλώσει στην Αθήνα την περίοδο της δικτατορίας, έγραψε ένα έργο αποκλειστικά για τη χώρα μας, το SUNSET AT THE VILLA THALIA που αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται στο National Theatre of London και έγραψε ένα άρθρο στην εφημερίδα «The Guardian», εξηγώντας με απλό τρόπο πώς φτάσαμε ως εδώ.
Διαβάστε το συγκινητικό κείμενο του συγγραφέα:
Ήμουν μόλις ενός ετών όταν τα τανκς βγήκαν στους δρόμους της Αθήνας ένα πρωί- κάπως έτσι άνοιξε ένα από τα πιο σκοτεινά κεφάλαια στην ιστορία της Ελλάδας.
Το ξημέρωμα της 21ης Απριλίου, μετά από μια περίοδο πολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας, οι συνταγματάρχες με ένα εκφοβιστικό πραξικόπημα πήραν την εξουσία για επτά χρόνια.
Τον περισσότερο καιρό, εγώ ήμουν πολύ απασχολημένος, μαθαίνοντας να περπατάω, να μιλάω και να διαβάζω και δεν με ενδιέφερε τι συνέβαινε στο μεγάλο κόσμο έξω από την πόρτα του σπιτιού μου.
Έχω ελάχιστες αναμνήσεις από τη δικτατορία: θυμάμαι τον εθνικό ύμνο που έπαιζε κάθε απόγευμα πριν από τις ειδήσεις στην ασπρόμαυρη τηλεόραση. Τον τυραννικό τόνο και τις συνοφρυωμένες εκφράσεις του δικτάτορα, Γεωργίου Παπαδόπουλου, τις μεγάλες παρελάσεις στην πρωτεύουσα…
Αργότερα έμαθα τι συνέβαινε μακριά από την ασφάλεια του σπιτιού μας. Μέσα στη νύχτα συνελάμβαναν ανθρώπους εξαιτίας των πολιτικών τους πεποιθήσεων και των φρονημάτων τους. Ένας κόσμος γεμάτος φόβο, καταπίεση και βασανιστήρια.
Και ήρθε η μέρα που κηρύχτηκε ο θάνατος του καθεστώτος- ήταν 17 Νοεμβρίου του 1973.
Αυτή τη μέρα τη θυμάμαι πιο καθαρά. Πήγαμε με τα αδέρφια μου στο διαμέρισμα της γιαγιάς μας στο κέντρο των Αθηνών για μεσημεριανό: σπανακόπιτα, αρνάκι με μακαρόνια και μωσαϊκό.
Μόλις κάτσαμε στο τραπέζι ακούσαμε εκρήξεις, πυροβολισμούς και έναν δυνατό βρυχηθμό που θύμιζε παλιρροϊκό κύμα, όμως ήταν οι άνθρωποι που ξεκινούσαν την επανάσταση.
Λίγα τετράγωνα πιο κάτω, στο Πολυτεχνείο, είχε άρχισε η μάχη κατά του ολοκληρωτισμού. H δημοκρατία ξαναγεννιόταν σε ολόκληρη την πόλη και στο διαμέρισμα της γιαγιάς.
Όταν το Εθνικό Θέατρο μου παρήγγειλε να γράψω πριν από μερικά χρόνια ένα έργο, ήξερα, συνειδητά ή ασυνείδητα, πως έπρεπε να γράψω για την Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια παρακολουθώ το δράμα της οικονομικής κρίσης και του κοινωνικοπολιτικού χάους που επικρατεί στη χώρα. Έχω ταξιδέψει πολλές φορές εκεί, και είδα φίλους μου να χάνουν τις δουλειές τους, συγγενείς που πασχίζουν να κρατήσουν ζωντανές τις επιχειρήσεις τους και πολλούς που φεύγουν στο εξωτερικό, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη… Αυτοί είναι οι τυχεροί. Γιατί τις πολύ πρωινές ώρες είδα ανθρώπους που ψάχνουν στα σκουπίδια για να βρουν φαγητό για τις οικογένειές τους κι άκουσα πως πολλά παιδιά λιποθυμούν στο σχολείο επειδή είναι νηστικά.
Πριν από δύο τρία χρόνια βρέθηκα σε μια διαδήλωση, όπου οι Έλληνες διαμαρτύρονταν για τα μέτρα, που τα θεωρούν ως μια νέα Γερμανική κατοχή και για την επιμονή του Βερολίνου σχετικά με τη λιτότητα που πιστεύει πως αυτή είναι η μόνη λύση στο πρόβλημα.
Στα πρόσωπα των διαδηλωτών έβλεπες τόσα πολλά συναισθήματα: υπομονή, απόγνωση, οργή και αποφασιστικότητα.
Μπορεί πια να ζω στη Μεγάλη Βρετανία, αλλά όλα αυτά με έκαναν να θέλω να γράψω για τη χώρα όπου μεγάλωσα- τη χώρα που με εξαγριώνει, αλλά την αγαπώ με πάθος.
Επέστρεψα στην Ελλάδα για να γράψω- το θεώρησα σημαντικό να βρίσκομαι στο μέρος που με ενέπνευσε και να αφουγκραστώ τα συναισθήματα και τις απόψεις των ανθρώπων. Συνειδητοποίησα πως πολλά από τα σημερινά προβλήματα έχουν τις ρίζες στο παρελθόν.
Ήταν ξεκάθαρο πως για να γράψω ένα έργο για την μοίρα της Ελλάδας, έπρεπε να συμπεριλάβω και χαρακτήρες από τις χώρες που επηρέασαν το πεπρωμένο της τα τελευταία εκατό χρόνια, τη Βρετανία δηλαδή και την Αμερική. Όσο περισσότερο ερευνούσα τις διεθνείς σχέσεις της χώρας, τόσο περισσότερο καταλάβαινα πόσο έμοιαζαν με την ιστορία της δικής μου οικογένειας.
Μετά την Κατοχή των ναζί και την συνεπακόλουθη πείνα, από την οποία πέθανε και ο παππούς μου, η Ελλάδα απελευθερώθηκε με τη βοήθεια των Άγγλων. Πριν από το αμερικάνικο σχέδιο Μάρσαλ που έφερε χρήματα στη χώρα και διασφάλισε την υποτέλεια των Ελλήνων, ένας αιματηρός εμφύλιος πόλεμος αποκάλυψε τις βαθιές ιδεολογικές διαφορές Δεξιάς και Αριστεράς.
Εκείνη την περίοδο ο πατέρας μου συνελήφθη ένα βράδυ από τον ΕΔΕΣ. Οδηγήθηκε στο στρατηγείο του και υποβλήθηκε σε φάλαγγα. Ποτέ δεν του δόθηκε καμία εξήγηση- ο πατέρας μου υποπτεύεται ότι κατά λάθος τον θεώρησαν μέλος του ΕΛΑΣ- και σύντομα τον πέταξαν στο δρόμο. Αυτό το τραυματικό επεισόδιο , για το οποίο σπανίως μιλούσε, φωτίζει το σκοτεινό παρελθόν μέσα στο οποίο όλοι μεγαλώσαμε.
Ο πατέρας μου μεγάλωσε στη Δύση, γαλουχήθηκε με τα ιδανικά της, τις πνευματικές και καλλιτεχνικές της ευαισθησίες και τις ιδέες της. Η πρώτη του σύζυγος ήταν Αμερικανίδα, η δεύτερη, η μητέρα μου, Βρετανή. Εκείνος σπούδασε στην Ελβετία και γύρισε στην Ελλάδα για να γίνει διευθυντής σε ένα πρωτοκλασάτο σχολείο. Μιλούσε με την ίδια χαρά ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά, αλλά η φιλοσοφία του διαμορφώθηκε κάτω από πολλές διαπολιτισμικές επιρροές. Στο βάθος όμως ήταν πάντα Έλληνας, παραδοσιακός και πεισματάρης: παθιασμένος, δύσπιστος προς την εξουσία, νευρικός, ανασφαλής, αλλά αξιαγάπητος. Πάντα πολιτικά αναποφάσιστος- μόνιμα αγανακτισμένος για τις ταξικές ιεραρχίες και τις κοινωνικές αδικίες, αλλά καχύποπτος σε αφέλειες που ήθελαν να προβάλλονται ως σοσιαλιστικά ιδεώδη, Πάντα , όπως και η χώρα του, προσπαθούσε να βρει την προσωπική του ταυτότητα , ενώ δεχόταν πολλές επιρροές.
Αυτό που συνέβαινε τότε στην Ελλάδα, συνέβαινε σε πολλές ακόμα χώρες: στη Νικαράγουα, στο Βιετνάμ, στο Ζαΐρ, στην Ισπανία, ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης του αμερικάνικου καπιταλισμού και του σοβιετικού κομμουνισμού.
Τελικά ο κομμουνισμός κατέρρευσε επειδή δεν μπόρεσε να αποδεχτεί βασικές αρχές της ανθρώπινης φύσης.- προσωπικές φιλοδοξίες, δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, ελευθερία της σκέψης και έκφρασης. Τώρα στην Ελλάδα παρακολουθούμε την πτώση του αντίπαλου δέους για τους ίδιους ακριβώς λόγους. Η πεισματική άρνηση του νεοφιλελευθερισμού απέναντι στις παραδόσεις κάθε λαού, στην ανθρώπινη ανάγκη για ισορροπία και κοινωνική ισότητα, αλλά και στην αδιάψευστη αλήθεια ότι δεν μπορούν όλα να αγοράζονται και να πωλούνται στην παγκόσμια αγορά θα σημάνει το τέλος αυτού του συστήματος. Και είναι τραγική ειρωνεία το γεγονός ότι ο θάνατος αυτός θα συμβεί στη γενέτειρα της δημοκρατίας, αφού ένα από τα μεγάλα ψέματα που πολλοί από εμάς πίστεψαν είναι πως ο καπιταλισμός και η δημοκρατία είναι έννοιες συνώνυμες.
Θυμάμαι την Ελλάδα στη δεκαετία του '80 και του '90 - απάτες, διαφθορά, απληστία για όλα τα υλικά αγαθά που είχε στερηθεί. Μεθυσμένοι όλοι από την ψευδαίσθηση της νέας επιτυχίας, μιας επιτυχίας όμως που σταθερά δημιουργούσε υπέρογκα χρέη, τα οποία αργότερα προκάλεσαν την καταστροφική πτώση . Φαινόταν πως είχε πια χαθεί κάθε αυτογνωσία και σοφία που μπορεί να είχαν αποκτήσει οι άνθρωποι μέσα στην Κατοχή, στη φτώχεια και στις αντιξοότητες. Τότε που οι δρόμοι της Αθήνας ήταν στρωμένοι με χρυσάφι , θυμάμαι πως αναλογιζόμουν ότι κάτι είχε χαθεί. Δεν ήξερα τι ήταν αυτό ακριβώς, δεν μπορούσα να το προσδιορίσω ή να το περιγράψω.
Αλλά αν υπάρχει κάτι καλό που θα προκύψει από τα βάσανα και τις δυσκολίες που περνούν τώρα οι Έλληνες, ίσως είναι να επανακτηθεί αυτό το απροσδιόριστο που χάθηκε τότε . Υποψιάζομαι πως βρίσκεται κάπου μεταξύ των δύο ακραίων πόλων που ο 20ος αιώνας μας προσέφερε ως τις μόνες βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις . Είναι μια ισορροπία , μια βαθιά και αποφασιστική προσπάθεια για να θέσουμε τις σωστές ερωτήσεις . Να βρούμε τη σύνδεση με την καλύτερη πλευρά μας και τους άλλους ανθρώπους πάνω σε αυτό τον πλανήτη. Οι ρίζες μιας υγιούς δημοκρατίας στον τόπο όπου ξεκίνησαν όλα. Αυτή είναι η Ελλάδα, όπου ο πατέρας μου μπορεί να βρήκε την ευτυχία και τη σταθερότητα.