ΤΟ MEGA, Ο ΑΝΤΕΝΝΑ, ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΗΘΟΠΟΙΟΙ
- Ημερομηνία: Σάββατο, 17/09/2016 10:04
Θυμάστε που οι πουλημένες, λέει, δημοσκοπήσεις μετέτρεψαν το όχι του δημοψηφίσματος σε ναι πριν προλάβει να το κάνει η κυβέρνηση από μόνη της; Και η κυβέρνηση τσαντίστηκε και αποφάσισε να καθαρίσει, λέει, για τιμωρία, την τηλεοπτική κόπρο του Αυγεία μια για πάντα;
Μα φυσικά θυμάστε. Ξεχνιούνται τέτοια τραύματα;
Έτσι, η άδεια λειτουργίας τηλεοπτικού σταθμού θα δίνεται κανονικά από δω και πέρα δια δημοπρασίας, αντί καταβολής τιμήματος για χρήση συχνοτήτων που αποτελούν δημόσια περιουσία.
Άμα πληρώσεις δηλαδή, και πειραγμένη νάναι η δημοσκόπηση, όλα εντάξει.
Σε πρώτη φάση δόθηκαν τέσσερεις μόνο άδειες. Θολό και κρύο το νέο τηλεοπτικό τοπίο. Κι έτσι θα παραμείνει για καιρό, καταπώς φαίνεται. Το ίδιο και τα απομεινάρια της διαπλοκής. Κάποιοι μιλάνε για παράξενες βροχές.
Αν το ζητούμενο ήταν να τηρηθεί η προβλεπόμενη διαδικασία υπήρξε κάποια πρόοδος αν και κανείς δεν ξέρει –ούτε ποτέ θα μάθει– ποιος χρηματοδοτεί πραγματικά, ποιος παίρνει αποφάσεις για τις πολιτικές φιλίες του σταθμού, ποια είναι τα κριτήρια και τα συμφέροντά του και ποια τα ανταλλάγματα για να στηρίξει κάποιον. Το πόθεν έσχες των κεφαλαίων που επενδύονται στους τηλεοπτικούς σταθμούς ελέγχεται, υποτίθεται, αλλά συνέχεια ακούμε για θυγατρικές θυγατρικών, για εξωχώριες εταιρείες και άλλα ασυμμάζευτα. Η γενικότερη ροή του χρήματος προς τους ομίλους που ελέγχουν τους σταθμούς δεν φαίνεται να ελέγχεται επαρκώς. Κάποιοι μιλάνε ακόμα και για ξέπλυμα χρημάτων. Άντε να τ΄αποδείξεις.
Αν όμως το ζητούμενο ήταν η αμερόληπτη ενημέρωση και η ποιοτική ψυχαγωγία, όπως διατείνονται οι κρατούντες, χωρίς κριτήρια συγκεκριμένα και δεσμευτικά πως θα το εξασφάλιζαν; Με ευχολόγια;
Δεν πέρασαν ούτε δυο μήνες που καναλάρχης παρενέβη στον αέρα και έκοψε επί τόπου τη φόρα και την άποψη στους δημοσιογράφους που κάναν τη δουλειά τους. Ωμά και απροκάλυπτα. Χωρίς περιστροφές. Το είδαμε όλοι. Σκέψου τι γίνεται στο παρασκήνιο.
Ένα είναι βέβαιο. Τα ποσά που έχουν επενδύσει στις άδειες οι καναλάρχες θα τα πληρώσουμε εμείς. Θες με σκουπίδια στην ψυχαγωγία, θες με ξεπουλημένη δημοσιογραφία, όπως και νάχει, εμείς θα τα πληρώσουμε. Τα κανάλια δεν είναι φιλανθρωπικά ιδρύματα. Επιχειρήσεις είναι. Κερδοσκοπικές. Και η διαφημιστική πίτα μοιράζεται με βάση αποκλειστικά την τηλεθέαση. Αν όχι, υποκρύπτει σχέσεις… εξωσυζυγικές.
Είκοσι εφτά ολόκληρα χρόνια τα κανάλια λειτουργούσαν σε καθεστώς προσωρινών ρυθμίσεων και παρατάσεων, που το Συμβούλιο της Επικράτειας έκρινε ουσιαστικά παράνομες και αντισυνταγματικές. Μια ολόκληρη γενιά Ελλήνων διαπαιδαγωγήθηκε με σκεπτικό ανάλογο.
Ήτανε τέλη Νοεμβρίου του 1989 που εξέπεμψε το Mega, ο πρώτος ελληνικός ιδιωτικός τηλεοπτικός σταθμός πανελλαδικής εμβέλειας. Τον ακολούθησε ένα μήνα αργότερα ο Antenna. Μοιράστηκαν την πίτα για καιρό, παρόλο που στο μεταξύ έσκασαν μύτη κάποιοι ανταγωνιστές.
Στις συνειδήσεις του κοινού αλλά και κείνων που δραστηριοποιούνται στον πολιτιστικό τομέα μέτραγαν αρχικά μονάχα δυο ιδιωτικοί σταθμοί: το Mega και ο Antenna. Ίσως γιατί μόνον αυτοί είχαν ελληνικές σειρές.
Η ΕΡΤ, με διαφορετικό προφίλ, δεν έβρισκε ανάλογη ανταπόκριση στα μάτια του κοινού, όσο καλή κι αν ήταν μια παραγωγή.
Για μας, την παλαιότερη φρουρά ηθοποιών, η ιδιωτική τηλεόραση ήταν μεγάλη ανατροπή. Αποκτούσαμε μια επιπλέον δυνατότητα απασχόλησης, ενδεχομένως δημιουργικής, έπρεπε όμως να διαχειριστούμε πρώτα τις επιφυλάξεις μας. Νοιώθαμε μια κάποια καλλιτεχνική ασφάλεια στην ΕΡΤ και η ιδιωτική τηλεόραση φαινόταν σαν μετάβαση από το Εθνικό στο Δελφινάριο.
Παρά τους δισταγμούς, πολλοί εντάξαμε την τηλεόραση στη μάχη για την επιβίωση αρχικά. Αργότερα, απολαμβάναμε πιο χαλαρά κάποιες συνεργασίες. Προσωπικά, χρηματοδότησα για χρόνια τις θεατρικές μου επιλογές με τα λεφτά της τηλεόρασης. Στο θέατρο ήμουνα κατά κανόνα απλήρωτος –με ποσοστά, όπως και τώρα / η ζωή μας κύκλους κάνει– και σταθερά ανασφάλιστος. Αρκεί μονάχα να σας πω πως ένσημα θεατρικά την πρώτη μου θεατρική δεκαετία δεν είχα βάλει ποτέ πάνω από 75 το χρόνο –αντί για 300– παρόλο που δούλευα ασταμάτητα σχεδόν. Ένσημα ίσα-ίσα για νάχω ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ε, ναι! Ποτέ δεν ήταν ροζ τα πράγματα στο θέατρο. Ούτε και τώρα είναι. Στην εποχή των μνημονίων, πάλι με ποσοστά δουλεύουμε, πιστοί στις παραδόσεις. Και δεν υπάρχουν τηλεοπτικές παραγωγές να συμπληρώσουμε εισόδημα επιβίωσης. Κι όταν υπάρχουν δεν είναι πια της προκοπής ούτε πληρώνουν αξιοπρεπώς.
Έτσι, μετά το κρατικό μονοπώλιο στην ενημέρωση και την ψυχαγωγία, περάσαμε είκοσι εφτά ολόκληρα χρόνια σε ένα τοπίο άναρχο, αμφίβολης αισθητικής, όπου αξίες και κανόνες θυσιάζονταν αδίστακτα στο βωμό της τηλεθέασης και τα προβαλλόμενα πρότυπα ζωής και τρόπου σκέψης ασκούσαν πολιτιστική επίδραση μάλλον αρνητική.
Η χρονική αυτή περίοδος συνέπεσε, επιπλέον, με μια σειρά από πειραματισμούς και αποδομήσεις στο χώρο της παιδείας που αφυδάτωσαν την παιδαγωγική αλληλεπίδραση και διόλου δεν συνέβαλαν στην κριτική θεώρηση πραγμάτων. Τις παρενέργειες τις ζούμε κάθε μέρα.
Τώρα, όλοι θα μπουν στον πειρασμό να προσεταιριστούν με αντιπαροχές το νέο θεσμοθετημένο ολιγοπώλιο. Σφαγή θα γίνει. Η συρρικνωμένη πλέον διαφημιστική πίτα δεν θα μπορούσε να ταϊσει πολύ κόσμο έτσι κι αλλιώς. Το πρόβλημα –ανεξαρτήτως αδειών– ήταν και παραμένει οικονομικά αντικειμενικό και πολιτισμικά, ελλείψει καθαρού συλλογικού οράματος, θολό και υποκειμενικό.
Επαναφορά, πάντως, στην προτέρα κατάσταση μετά το τέλος της οικονομικής κρίσης δεν πρόκειται να υπάρξει γιατί υπάρχουν τώρα και άλλοι τρόποι ψυχαγωγίας και ενημέρωσης. Το διαδίκτυο μετέβαλλε δια παντός το τοπίο. Νέες ισορροπίες διαρκώς μεταβαλλόμενες.
Μόνη ελπίδα διασφάλισης έγκυρης ενημέρωσης και μιας κάποιας ποιότητας της πολιτισμικής δημιουργίας και διάδρασης αποτελούν και θα αποτελούν τα κριτήρια και η συγκρότηση των πολιτών. Κι αυτά χωρίς παιδεία δεν νοούνται.
Τα τελευταία είκοσι εφτά χρόνια κατέδειξαν περίτρανα πως η παιδεία καλό θα ήταν να παραμείνει ευθύνη της οργανωμένης πολιτείας και να μην εκχωρείται σιωπηρά και άτυπα σε τρίτους όπως οι κερδοσκοπικοί τηλεοπτικοί σταθμοί. Με ή χωρίς άδεια λειτουργίας.
Υ.Γ. Το πρώτο μου βήμα στο χώρο της ιδιωτικής τηλεόρασης αποδείχτηκε ενθαρρυντικό. ΄΄Ξενοδοχείο Αμόρε΄΄ σκηνοθεσία του Αντρέα του Θωμόπουλου με συνεργάτες έναν κι έναν. Βανδής, Βαλάση, Αλεξανδράκης, Αρμένης, Λογοθέτης ενδεικτικά. Στην ιστορία έμπαινα στα τελευταία επεισόδια, φέρνοντας φως και μουσική σε ένα σύμπαν σκοτεινό και επικίνδυνο. Βιολιστής Πολωνός ερωτευόμουν τη Μπαζάκα –η πρώτη μας τηλεοπτική συνάντηση. Ρόλος ξεχωριστός σε μια ξεχωριστή σειρά. Στο Mega. Σεπτέμβριος του 1990, είκοσι έξι χρόνια πριν.
Παράλληλα, στο Mega πάλι, ΄΄Το μυστικό του Άρη Μπονσαλέντη΄΄ του Μαρή –ήτανε μόδα τότε τα αστυνομικά– σκηνοθεσία του Βαγγέλη του Σερντάρη. Ωραίος ρόλος σε μια ατμοσφαιρική σειρά. Ερωτικός μου αντίπαλος ο Μπάρκουλης μούτρωγε το κορίτσι φυσικά κι ας μούριχνε καμιά εικοσαριά χρονάκια. ΄΄Κορίτσια ο Μπάρκουλης!΄΄. Αστυνόμος Μπέκας ο από κάθε άποψη εξαιρετικός Σταύρος Ξενίδης.
Αφιερωμένο στον Αντρέα, τον Σταύρο, τον Τίτο, τον Αλέκο πούχουν φύγει.
Και στο Mega που έμεινε εκτός νυμφώνος. Πολλά ακούγονται. Πολιτική υποστήριξη των μέχρι τούδε κυβερνήσεων με αντάλλαγμα δημόσια έργα και δάνεια χαριστικά. Διαπλοκή και τα τοιαύτα. Πιθανόν. Θέμα… εκατέρωθεν βιωσιμότητας. Διαπλοκή που την πληρώσαμε εσύ και γω αφού τα ανεξόφλητα δάνεια οδήγησαν τις τράπεζες σε ανακεφαλαιοποιήσεις που χρηματοδοτήσαμε εμείς. Στον τομέα όμως των τηλεοπτικών σειρών οι συνεργασίες μου με το Mega είχανε πρόσημο εν γένει θετικό. Από το πρώτο βήμα ως το ΄΄Παρά πέντε΄΄.