ΠΑΤΕ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ ΚΥΡΙΑ ΣΥΝΟΔΙΝΟΥ;
- Ημερομηνία: Κυριακή, 13/12/2015 15:17
"Πάτε Αθήνα;"
Έτσι ξεκίνησε η γνωριμία μας. Με ωτο-στοπ. Εκείνη καταξιωμένη ηθοποιός, μια μυθική φιγούρα στην αρχαία τραγωδία και μείς, η Τέρψη, η ανεκτίμητη σύντροφος της νιότης μου και γω, δυο παιδαρέλια που είχαν πάει στην Επίδαυρο για να τη δουν να παίζει. Σωτήριο έτος 1975, μήνας Αύγουστος. Η Αννα Συνοδινού Ηλέκτρα, σε σκηνοθεσία Βολανάκη, παράσταση του Κρατικού Βορείου Ελλάδος.
Όταν σηκώσαμε το χέρι για ωτο-στοπ δεν ξέραμε ποιος οδηγούσε. Είδαμε μια κουρσάρα και δοκιμάσαμε την τύχη μας. Σταμάτησε. Όταν την είδαμε ντραπήκαμε. Μας χαμογέλασε. ‘’Ελάτε’’ είπε.
Ήμουνα είκοσι χρονώ στα εικοσιένα κι είχα μόλις τελειώσει το δεύτερο έτος της σχολής του Κρατικού. Της το είπα. Της είπα ακόμα πως την είχα δει κι άλλες φορές να παίζει, παιδάκι, στη Δωδώνη, εκεί που κόλλησα δια παντός το μικρόβιο για την αρχαία τραγωδία.
Η μάνα κι ο πατέρας μου ήταν περίπτωση ασυνήθιστη σε θέματα πολιτισμού. Στο σπίτι μου, το θέατρο, το βιβλίο, η ζωγραφική, τα γράμματα και οι τέχνες με δυο λόγια, αλλά και η χειροτεχνία σε διάφορες μορφές της, αποτελούσαν συστατικό στοιχείο της καθημερινότητας κι ας ζούσαμε στην επαρχία. Είχαμε και δικούς μας στην Αθήνα και κάθε τρεις και λίγο όλο και κάτι βλέπαμε στο θέατρο. Μπορεί και πιο συχνά από τους Αθηναίους. Με παίρνανε μαζί και μένα, εξ ου και… οι συνέπειες. Έχω εικόνες από παραστάσεις από την εποχή του Νώε. Πριν πάω καν σχολείο. ‘’Τριάντα κότες κι ένας κόκορας’’ στο Ακροπόλ το 5.000 προ Χριστού, για να σας δώσω να καταλάβετε. Ε, ναι, επιθεώρηση του 1959. Δε βλέπαμε μονάχα αρχαία τραγωδία.
Της τα ξεφούρνισα όλα λίγο-λίγο και κείνη το απολάμβανε και έλεγε τα δικά της. Της άρεσε η αθωότητα.
Η Συνοδινού ήταν από κοντά μια όμορφη γυναίκα, σε πλήρη άνθιση, σαρανταεφτά-σαρανταοχτώ τότε χρονών, σοβαρή, δυναμική, απλή κι ανεπιτήδευτη.
Κάναμε και μια στάση στη Μονή Αγνούντος να ανάψουμε κεράκι, τόχε τάμα. Μιλήσαμε και για την πίστη, είπαμε και πολιτικά. Ήτανε βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας και γω έγερνα ήδη αριστερά, οπότε… ξαναπιάσαμε το θέατρο.
Φτάνοντας στην Αθήνα μούδωσε το τηλέφωνό της και πήγα και τη βρήκα. Με δέχτηκε στο σπίτι της φιλόξενα κι εγκάρδια και… ξαναπιάσαμε το θέατρο.
Διηγήθηκα το περιστατικό στον μπάρμπα μου που είχε έρθει από τον Καναδά για καλοκαίρι και κείνος με συγκίνηση μου είπε πως τη γνώριζε πριν φύγει μετανάστης, αρχές δεκαετίας του ‘50.
Στη γειτονιά της, τσαγκαράκος, της διόρθωνε παπούτσια. Μίλησε για μια κοπελάρα με όμορφο παράστημα και βάδισμα περήφανο που φανερά του καλοάρεσε. Αλλά ήταν πολύ σοβαρή, σχολίασε με συστολή.
Έφυγα για Παρίσι και χαθήκαμε. Γυρίζοντας, μετά από χρόνια, μούγραψε μια πολύ καλή κριτική στα ‘’Πολιτικά θέματα’’ για τη συμμετοχή μου σε μια παράσταση της ‘’Αντιγόνης’’ στους Δελφούς με έναν θίασο Εσκιμώων. Την πήρα για να την ευχαριστήσω. Με κάλεσε στο σπίτι της για να τα πούμε αναλυτικά, να ξαναδέσουμε το νήμα.
Κάθε συνάντηση ήταν για μένα masterclass, όπως φαντάζεστε. Masterlass στάσης ζωής για την ακρίβεια. Μιλούσαμε και για άλλα θέματα, αλλά η οποιαδήποτε αναφορά στο θέατρο ήταν συμπυκνωμένη γνώση, παλλόμενη και βιωματική, με αστείρευτη συγκίνηση. Ήταν ολόκληρη το θέατρο. Το θέατρο ως αποστολή, ως όραμα, ως αφοσίωση, ως καθαγιασμός. Ως τέχνη.
Θυμάμαι στους Δελφούς, στο διεθνές θεατρικό συμπόσιο, μια ειδική παράσταση όπου διακεκριμένες ερμηνεύτριες, τέρατα ιερά από διάφορες χώρες, ερμήνευσαν μονολόγους από αρχαίες τραγωδίες. Με πήραν τα ζουμιά πριν καν αρθρώσει λόγο. Από την ίδια την ανάσα της. Την ανάσα του ρόλου. Την πεμπτουσία της τέχνης του ηθοποιού. Την πεμπτουσία.
Το διηγήθηκα σε συναδέλφους και με πήραν στο ψιλό. Έλα μωρέ που σ΄άρεσε, παίζει παλιομοδίτικα, είπαν. Εγώ ένα ξέρω, πως όταν έπαιξε με τον Κιμούλη, τον πιο μεγάλο από τους σύγχρονους, τα πήρε όλα κι έφυγε. Σπάνια βλέπεις τόσο εύγλωττη σιωπή, τόσο πυκνή και περιεκτική. Ένα εκτεθειμένο σώμα ανθρώπινο στο θέατρο της Επιδαύρου το αχανές, στη μέση της ορχήστρας, σιωπηλό κι ακίνητο να νιώθει και να σκέφτεται, να συνειδητοποιεί το παιχνίδι της τύχης, μάνα που έσμιξε με το παιδί της και έκανε παιδιά μαζί του, ένα ανθρώπινο πλάσμα που μάταια προσπαθεί να χωρέσει μέσα του τον χρόνο και το χώρο και δεν τα καταφέρνει, κάνει μεταβολή και αποσύρεται στα ενδότερα που δεν υπάρχουν πια, γιατί τα ενδότερα είναι η αλήθεια που μόλις φανερώθηκε… Μεγάλη στιγμή για όσους την έζησαν.
‘’Εγώ δεν είμαι ούτε δεξιά ούτε αριστερή’’ μου είπε σπίτι της μια μέρα, κραδαίνοντας έναν τεράστιο σταυρό που κρεμόταν στο λαιμό της ‘’Εγώ είμαι αυτό. Αυτό.’’ Συζητούσαμε κάτι πολιτικό που της προσήπταν. Μια τοποθέτησή της συντηρητική.
Την επόμενη χρονιά μετά το Τσέρνομπιλ, ο χειμώνας ήταν ιδιαίτερα βαρύς, με παγετούς και πολλές καταστροφές στην αγροτική παραγωγή. Κάτι μου είπε, δε θυμάμαι ακριβώς, κάτι για τιμωρία ανάμικτη με λαθεμένους χειρισμούς της τότε σοσιαλίζουσας κυβέρνησης και κάποια λάθη της Μελίνας, που διόλου δεν την εκτιμούσε ως γνωστόν, σε θέματα πολιτισμού.
‘’Η φύση μας προστάτευσε, κυρία Συνοδινού’’ της είπα. ‘’Για να μην καταναλώσουμε τα μολυσμένα από τη ραδιενέργεια προïόντα. Ο θεός…’’. Με κοίταξε στα μάτια πολύ έντονα. ‘’Δεν τόχα σκεφτεί’’ μου απάντησε. ‘’Θα το σκεφτώ’’. Και έπεσε σε περισυλλογή.
Αυτή ήταν η Άννα Συνοδινού. Της πίστης ανθρωπος. Σε όλα τα επίπεδα. Με πάθος. Με όλους τους κινδύνους που αυτό εμπεριέχει. Με όλο το μεγαλείο που αυτό εμπεριέχει.
Πάτε Παράδεισο, κυρία Συνοδινού;
Υ.Γ. Γράφω υπό πίεση όσα μου έρχονται στο νου, ανάκατα κι απροετοίμαστα. Και φορτισμένος. Αν είπα κάτι που δεν έπρεπε, ζητάω να με συγχωρήσετε, κυρία Συνοδινού. Όσα παρέλειψα, τα πιο σημαντικά ενδεχομένως, τα λέω άλλη φορά.
Ευχαριστώ για όλα, κυρία Συνοδινού. Σας οφείλω πολλά. Όλοι, στο συνάφι, σας οφείλουμε πολλά. Όλοι σας οφείλουν. Το θέατρο αφήνει ίχνη. Στις ψυχές.