ΟΥΤΕ ΟΙΚΤΟΣ, ΟΥΤΕ ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗ
- Ημερομηνία: Παρασκευή, 01/05/2020 18:36
Θυμώνω πάρα πολύ όταν βλέπω να δημοσιεύονται αναρτήσεις περί της ένδειας και της ανέχειας των ηθοποιών. Στην εποχή μας σε ένδεια και ανέχεια βρίσκεται όποιος τα επιλέγει.
Θυμώνω επίσης όταν διαβάζω για τους δυστυχείς άνεργους καλλιτέχνες που θα επάνδρωναν τις παραστάσεις των Φεστιβάλ που αναβλήθηκαν για το φετινό Καλοκαίρι. Λες και το περσινό Καλοκαίρι και το προπέρσινο, χιλιάδες ηθοποιών συμμετείχαν στα φεστιβαλικά δρώμενα. Ας μη κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας αιτούμενοι οικονομική στήριξη. Στα φεστιβάλ συμμετέχει εδώ και χρόνια μια συγκεκριμένη μερίδα καλλιτεχνών, μια συγκεκριμένη ομάδα, αλλά πολύ συγκεκριμένη! Που μετέρχεται και ιδιοτήτων, αφού τα μέλη της, στη μια παράσταση παίζουν σαν ηθοποιοί, στην άλλη σκηνοθετούν, στην παράλλη έχουν κάνει τη μετάφραση, παράφραση, ή και κακοποίηση κειμένων αρχαίου και διεθνούς ρεπερτορίου. Τα δε συγκεκριμένα πρόσωπα -που οι λάτρεις των τεχνών, αλλά και οι συνάδελφοι εν ενεργεία πολύ καλά τα γνωρίζουν- σε πολλές των παραστάσεων και σκηνοθετούν και παίζουν και γελούν και χαίρονται. Σε μια κλειστή προαποφασισμένη δομή, που τύφλα να 'χει η πάλαι ποτέ κλειστή και απόρθητη ιστορία των μεταγλωττίσεων. Οι παροικούντες γνωρίζουν. Επίσης η συγκεκριμένη και διακεκριμένη ομάδα, εκτός των φεστιβάλ, μετέρχεται και των άρτι οικοδομηθέντων στο κλεινόν άστυ πολιτιστικών Ιδρυμάτων... Ας με συγκρατήσει κάποιος γιατί θα παραεκτεθώ. Τελώ σε αυτοσυγκράτηση και...
Θυμώνω επίσης με το πόσο οικειοθελώς απροστάτευτοι μένουν οι ηθοποιοί και όχι μόνο απέναντι στα γούστα των επιχειρηματιών. Δεν θα βάλω όλους τους επιχειρηματίες στο ίδιο τσουβάλι. Υπάρχουν και κάποιοι που ακούγεται πως πληρώνουν σωστά. Ας είναι αλήθεια! Εύχομαι μέσα από την ψυχή μου να είναι αλήθεια, αν και πιστεύω πως αυτό συμβαίνει όταν τυχαίνει στο θεατρικό σχήμα να ηγείται έντιμος πρωταγωνιστής ή πρωταγωνίστρια που σέβονται και τον εαυτό τους και τη δουλειά των συναδέλφων τους.
Είναι όμως, θα ξαναγράψω απροστάτευτοι, απέναντι στα κοράκια που επωφελούνται από τη λαχτάρα του νέου κυρίως ηθοποιού να παίξει, να φανεί, να τον προσέξουν. Του νέου που αγνοεί πως και να τον προσέξουν, αν τους έχει συνηθίσει στις οικονομικές υποχωρήσεις, όταν θα ζητήσει να πληρωθεί στοιχειωδώς σωστά, θα του δείξουν την πόρτα. Και βέβαια αυτό ισχύει και για τους συγγραφείς και για τους σκηνογράφους και και και... Και αυτό το γράφω επειδή και στης δικιάς μου της γενιάς τις πλάτες έγιναν κάποιοι με όνομα. Ευτυχώς όμως ο Θεός του θεάτρου Διόνυσος, από αρχαιοτάτων χρόνων, χάρισε στο θέατρο τη δικαιοσύνη, του να διώχνει το ίδιο το σανίδι, ή το επάγγελμα τους ατάλαντους επιτήδειους.
Δίπλα σε όλα τα άλλα, ξαφνικά τα τελευταία χρόνια καθιερώθηκε και η ωρομίσθια απασχόληση στο θέατρο. Γιατί; Δεν την επέβαλε καμιά κυβέρνηση! Ναι επί του πρώτου μνημονίου, άρχισε να εδραιώνεται ο εναλλακτικός τρόπος εργασίας. Και, Ναι επί συγκυβέρνησης Νέας Δημοκρατίας και Πασόκ έγινε κατάσταση και παλιοκατάσταση, αλλά συνεχίστηκε και επί Σύριζα ανεξέλεγκτα. Ίσως όχι με επιβολή και επιλογή κομματική, αλλά με ανοχή στα εργασιακά. Και βέβαια με υποχώρηση των εργαζομένων. Το θέμα της ωρομίσθιας απασχόλησης σίγουρα εν καιρώ κρίσης κτύπησε πολλούς εργαζόμενους, αλλά και ο εργαζόμενος με την υποστήριξη του σωματίου του, ή απλά με την πίστη στη δουλειά και το ταλέντο που καταθέτει προς εκμετάλλευση του εργοδότη του μπορεί να απαιτήσει. Στο θέατρο κανένα κόμμα δεν επέβαλε, όσα ανέχθηκαν οι εργαζόμενοί του. Προσωπικά ήμουν Καλλιτεχνικός Διευθυντής Δημοτικού Θεάτρου και δεν διανοήθηκα να πληρωθούν κοψοχρονιά οι ηθοποιοί, ή να χάσουν τα νόμιμα δικαιώματά τους οι άλλοι συντελεστές μιας παράστασης. Θα μου πείτε ήταν υπό την αιγίδα του κράτους η ιστορία εκεί. Θα απαντήσω πως είναι θέμα σεβασμού στον εαυτό μας να πληρωθούμε από τη στιγμή που δουλεύουμε. Και το επαγγελματικό θέατρο είναι δουλειά. Τα πράγματα μπάζουν μόνο αν στη σκηνή βρεθήκαμε ελέω άλλων υποχρεώσεων και υποχωρήσεων. Αλλά οι υποχωρούντες συνήθως «δεν τα λένε». Και οι παραστάσεις βασίζονται σε όσους «τα λένε», γιατί αυτοί θα τις κρατήσουν. Και θα τολμήσω να γράψω πως και τίποτα δεν είναι αυτονόητο, αν δεν το παλέψεις για να το πετύχεις. Προσωπικά σαν νέος ηθοποιός έχω φύγει από θεατρικές δουλειές όταν έπεσε στο τραπέζι η οικονομική υποχώρηση. Και σαν συγγραφέας έχω φτάσει τρεις φορές σε δικαστικές εξελίξεις με διευθύνσεις και Δήμους που διατηρούσαν ΔΗΠΕΘΕ. και στις διεκδικήσεις μου, που τις κέρδισα, ρισκάρισα το να γίνω δυσάρεστος, κρατώντας τον αυτοσεβασμό μου.
Από τη μια λοιπόν η ταφόπλακα της ωρομίσθιας αμοιβής, από την άλλη η νέα κατάσταση των θεάτρων σούπερ μάρκετ, όπου άλλο έργο Δευτέρα – Τρίτη, άλλο Τετάρτη – Πέμπτη, άλλο Παρασκευή – Σαββάτο. Σε πάμπολλες δε περιπτώσεις άλλο το απόγευμα, άλλο το βράδυ. Ένα τουρλουμπούκι, να χάνει η μάννα το παιδί και ο ηθοποιός τον σκηνοθέτη. Να παίζει ο ηθοποιός αλλού την Δευτέρα, αλλού την Τετάρτη, αλλού το Σάββατο, Να μη θυμάται σε ποιο θέατρο έχει να πάει. Και καλά αυτός θα εύρισκε την άκρη και θα πήγαινε. Ο θεατής σε πόσες παραστάσεις θα τον έβλεπε; Πες πως ήσουν Ο ή Η καραπρωταγωνίστρια και καραπρωταγωνιστής. Σε πόσους ρόλους μπορείς να μπεις και να βγεις στην καθισιά σου σε μια μέρα; Η σε μια εβδομάδα. Σε κανένα! Μάλιστα σε κανένα! Απλά περιφέρεσαι και παριστάνεις πως παίζεις. Γιατί η πραγματικότητα της ερμηνείας ενός ρόλου, είναι μεγάλη υπόθεση και όχι άρπα κόλα δεξιά κι αριστερά. Προς μεγάλη χαρά κάποιων που έχοντας την ιδιοκτησία, ή υπό ενοικίαση κάποιους χώρους «σάπιους» επί τω πλείστον, τα οικονομήσανε μια χαρά, εκμεταλλευόμενοι την ψευδαίσθηση και την επαγγελματική αγωνία όσων τους πλήρωναν για να βρεθούν κάτω από τα φώτα της υποτιθέμενης σκηνής και να τους δουν οι συγγενείς και οι φίλοι, κάποιες φορές μόνο για να μη τους πικράνουν.
Πάλι μεγάλο βγήκε το κομμάτι. Θα σταματήσω και θα συνεχίσω αύριο, σας το υπόσχομαι.
Κλείνοντας όμως θα σημειώσω πως η τέχνη, είναι δουλειά για πρίγκιπες. Και φυσικά γράφοντας αυτό δεν εννοώ πως μόνο οι έχοντες χρήματα έχουν δικαίωμα να κάνουν τέχνη (Αν κι εδώ που τα λέμε αυτοί μπορούν και κάνουν αυτό που γουστάρουν). Για να καταθέσεις στην τέχνη απαιτείται πριγκιπική στάση ζωής! Είτε είσαι άνδρας, είτε γυναίκα. Απαιτείται θέση, άποψη, αντίρρηση, έρευνα. Και για να βάλω τη σημερινή τελεία, θα πω, πως με στάση ζωής αιτούντων οίκτο και ελεημοσύνη, για παραγωγή τέχνης μην ψάχνετε!
Αυτό το τελευταίο μπορεί να μην αρέσει. Επιφυλάσσομαι να το εξηγήσω. Ωστόσο θα το αφήσω να προκαλέσει τις σκέψεις σας.