ΟΤΑΝ Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΝΕΤΑΙ STATUS
- Ημερομηνία: Τρίτη, 24/04/2018 12:08
Τον τελευταίο καιρό παρατηρείται συχνά το φαινόμενο, η πορεία μιας παράστασης να καθορίζεται από τα σχόλια των θεατών ή και καλλιτεχνών, που διατυπώνονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι φορές που τα διαδικτυακά σχόλια, αποτελούν εχέγγυο και τεκμήριο για κάποιους, ενώ οι ίδιοι οι καλλιτέχνες ενισχύουν αυτήν την τάση, ποστάροντας ξανά και ξανά στάτους που τους εξυμνούν, ενώ αποσιωπούν αυστηρές κριτικές ή και καταφέρονται εναντίον των επαγγελματιών κριτικών.
Καταρχάς, ας ξεκαθαρίσουμε ότι ο επαγγελματίας κριτικός, διαφέρει από τους ερασιτέχνες του facebook, όχι μόνο επειδή αφιερώνεται στο έργο του και πληρώνεται γι’ αυτό, αλλά κυρίως επειδή αναλαμβάνει την ευθύνη των όσων γράφει σε βάθος χρόνου, πράγμα που δεν συμβαίνει με τους χρήστες του ίντερνετ, που σήμερα μπορεί να ποστάρουν μια θέση, αύριο να τη σβήσουν και ούτω καθεξής.
Το θέμα των εφήμερων σχολίων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η ευκολία με την οποία διατυπώνονται και ο αντίκτυπος που έχουν, φυσικά δεν αφορά μόνο στο χώρο των τεχνών, αποκτάει κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις, άρα είναι ένα φαινόμενο της εποχής, που δεν ξέρουμε ακόμα πού θα οδηγήσει.
Ας δούμε όμως πια είναι η φύση αυτών των αναρτήσεων που προσομοιάζουν σε κριτικές, ενώ δεν είναι. Πρόκειται ως επί το πλείστον για σχόλια που γράφονται κατά βάση στο πόδι, χωρίς σοβαρά επιχειρήματα τις περισσότερες φορές και χωρίς καμία ανάλυση, συχνότατα με εμπάθεια αλλά και ενοχλητικό "λιβάνισμα", δηλαδή είναι απλές απόψεις, που δεν έχουν την παραμικρή σχέση με κριτική. Και ναι, κάθε γνώμη δεκτή είναι και κανένα πρόβλημα δεν υπάρχει στο να διατυπώνεται. Αλλά πώς αυτή η προχειρότητα των στάτους, μπορεί πραγματικά να υποκαταστήσει το ρόλο του κριτικού; Και πώς τα ατεκμηρίωτα και βιαστικά αυτά σχόλια, θεωρούνται πιο συνεπή από ένα κείμενο με αρχή μέση και τέλος, που υπογράφει ένας έγκυρος κριτικός;
Δεν λείπουν βέβαια τα καλογραμμένα και εμπεριστατωμένα σχόλια, που όμως και πάλι δύσκολα θα μπορούσαν να θεωρηθούν κριτικές. Γιατί; Γιατί οι συντάκτες τους δεν έχουν ευθύνη, παρά μόνο απέναντι στον εαυτό τους.
Ο λόγος που πολλοί επικαλούνται αυτές τις άτυπες κριτικές ή και τις εμπιστεύονται, είναι επειδή τις θεωρούν πιο αξιόπιστες και λιγότερο εξαρτημένες από ιδιοτελείς σκοπούς. Δεν είναι λίγοι όσοι θεωρούν πως οι κριτικοί εξυπηρετούν συμφέροντα. Και μπορεί πιθανόν αυτό να συμβαίνει, σε κάποιες περιπτώσεις, αλλά ας αναρωτηθούμε πόσο ανιδιοτελή είναι τα «αθώα» στάτους;
Γιατί κάποιος ξοδεύει χρόνο, ελάχιστο είναι η αλήθεια, για να γράψει δωρεάν κάτι, που κάποιοι άλλοι πληρώνονται για να το κάνουν; Θέλει απλώς να διατυπώσει τη γνώμη του ανοιχτά;
Ας το κάνει, αλλά γιατί αυτή η γνώμη γίνεται ξαφνικά έγκυρη και θεωρείται υπεράνω πάσης υποψίας; Δεν εξυπηρετεί κανένα συμφέρον άραγε; Ακόμα κι αν το συμφέρον συνδέεται με το νέο σύνθημα της εποχής, που συνοψίζεται στο «ποστάρω άρα υπάρχω»;
Ένα δεύτερο πρόβλημα, είναι το πού απευθύνεται αυτή η «κριτική», υπό τη μορφή στάτους. Στους ελάχιστους φίλους του υπογράφοντα, ενώ μια επίσημη κριτική διαβάζεται ή έστω έχει τη δυνατότητα να διαβαστεί από ένα μεγαλύτερο κοινό, κοινό όχι απαραίτητα φίλα προσκείμενο στον κριτικό, το οποίο ασκεί με τη σειρά του κριτική στην κριτική.
Όλες οι γνώμες σεβαστές είναι και καλό είναι να ακούγονται, όμως δεν είναι κριτικές. Με το να τις ονομάζουμε έτσι ή να τους προδίδουμε την βαρύτητα κριτικού λόγου, πρέπει να σκεφτούμε ότι στην ουσία αποδυναμώνουμε την αξία της κριτικής ως διαδικασία.