Ο ΠΕΤΡΟΣ, Ο ΜΙΣΚΙΝ ΚΑΙ ΓΩ
- Ημερομηνία: Τρίτη, 27/12/2016 12:45
΄΄Ποιος Παυρινός; Αυτός που μοιάζει με τον Πέτρο Φυσσούν;΄΄ ρώταγε η Ζουμπουλία στο ΄΄Παρά πέντε΄΄.
Ο Παυρινός ήμουν εγώ.
Μυθοπλασία και πραγματικότητα διασταυρώθηκαν ελέω Καπουτζίδη. Δεν έτυχε να συνυπάρξουμε με τον Φυσσούν ούτε στο θέατρο ούτε στον κινηματογράφο. Στο ΄΄Αγγιγμα ψυχής΄΄ του Μανουσάκη δεν είχαμε σκηνές μαζί.
Τώρα ο Πέτρος έφυγε. Ταλαιπωρήθηκε λιγάκι στα στερνά του αλλά είχε την εκτίμηση των συναδέλφων και τη συμπάθεια του κοινού. Και μια χορταστική δημιουργική διαδρομή. Ανήκε ΄΄σε μια εμβληματική γενιά ηθοποιών που εμπλούτισε την υποκριτική τέχνη΄΄ δήλωσε ως συνάδελφος η υπουργός Πολιτισμού.
Ανάμεσα σε άλλα πολλά ο Πέτρος πρόλαβε να παίξει, έστω και καθυστερημένα, τον ΄΄Ηλίθιο΄΄ του Ντοστογιέφσκι. Και λέω καθυστερημένα γιατί ο Μίσκιν είναι νέος κι ο Πέτρος ήταν ήδη πενήντα τεσσάρων όταν ενσάρκωσε τον ρόλο στο Εθνικό το 1987 - διασκευή Σκουλούδη, σκηνοθεσία Μπάκα.
Έφτασα μέχρι την πηγή και γω αλλά νερό δεν ήπια.
Ο ΄΄Ηλίθιος΄΄ θα ανέβαινε στο ΄΄Πολιτεία΄΄ το 1995 στη διασκευή του Βάιντα που τόχε κάνει και ταινία την προηγούμενη χρονιά με Γιαπωνέζους ηθοποιούς και τίτλο ΄΄Nastasja΄΄ -ταινία που ως τώρα δεν κατάφερα να δω. Ο Βάιντα είχε επικεντρωθεί στο τελευταίο μέρος του μυθιστορήματος κρατώντας μόνο τρία πρόσωπα, τα βασικά. Μπροστά στο νεκρό σώμα της Ναστάζιας Φιλίπποβνα, ο Μίσκιν και ο Ραγκόζιν διαπερνούν τον εαυτό τους και τον χρόνο και ατενίζουν τη λύτρωση.
Στο ΄΄Πολιτεία΄΄ Ραγκόζιν θα ήταν ο Χατζάκης, Ναστάζια η Κακαρελίδου και ψάχνανε για Μίσκιν. Που κλήρωσε σε μένα, προς μεγάλη μου έκπληξη για να μην πω κατάπληξη, μετά από audition. Ο σκηνοθέτης, μέγας και τρανός στην Πολωνία, είχε ήδη δει στρατιές ηθοποιών για Μίσκιν. Οπότε ήταν ενθαρρυντικό, αν και από μέσα μου αναρωτιόμουν με τι εφόδια καλλιτεχνικά θα έπαιζα τον Μίσκιν όσο και να με συγκινεί. Η αυτοπεποίθησή μου έμπαζε νερά. Πολλά νερά. Φαίνεται θα διέκρινε ο άνθρωπος μια εκ φύσεως συγγένεια ως προς την παιδικότητα/αθωότητα/ηλιθιότητα αλλά ο Μίσκιν δεν είναι μόνο αυτό. Συνθλίβεται ανάμεσα σε γη και ουρανό. Και είναι επιληπτικός όπως ο Ντοστογιέφσκι. Δεν είναι εκ του κόσμου τούτου. Ρόλος αποκαλυπτικός. Αχειροποίητος. Πρόκληση θεϊκή με άλλα λόγια. Ίσως και να μην έπεφτε και τόσο έξω ο σκηνοθέτης τελικά... Να ανακαλύπτεις κάθε μέρα τον κόσμο απ΄ την αρχή είναι ένα χάρισμα. Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι.
Με τούτα όμως και με κείνα έμενε μόνον ένας μήνας για τις πρόβες. Ο σκηνοθέτης είχε υποχρεώσεις στην πατρίδα του. Το χρονικό διάστημα δεν ήταν αρκετό και το ανέβασμα αναβλήθηκε. Πολλά χρόνια αργότερα στην Πειραματική του Εθνικού ανέβηκε μια άλλη διασκευή από άλλο σκηνοθέτη.
Αν και ποτέ δεν έφτασε το κείμενο στα χέρια μου για νάχω μια ολοκληρωμένη εικόνα, έμεινα με μια ψυχική εκκρεμότητα. Τη μεθεπόμενη χρονιά, σκέφτηκα να το ανεβάσω στο ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων, όταν μου εμπιστεύτηκαν τη Νέα Σκηνή. Πρώτη φορά που είχα τόσο εμπλακεί με έναν ρόλο που ήξερα μονάχα από τον μύθο του. Σπάνια έχω ιδεοληπτικά κολλήματα με ρόλους.
Ζήτησα από μια φίλη αγαπημένη, στέλεχος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να με φέρει σε επαφή με τον Βάιντα. Του είχαν οργανώσει στις Βρυξέλλες αφιέρωμα και θα τον συναντούσε. Παραμυθιάστηκα σαν τα παιδάκια. Όμως εκείνη του έκανε μια νύξη για το κείμενο αδέξια και υποτονικά και κείνος της απάντησε συμβατικά -ενδεχομένως δεν κατάλαβε ούτε γιατί επρόκειτο- και πέρασε στο παρασύνθημα. Δεν τράβηξε την προσοχή του δηλαδή. Δειλία; Ηττοπάθεια; Η ευκαιρία χάθηκε. Ακόμα μουρμουράω κάθε φορά που το θυμάμαι.
Δεν είχα ούτε μια μετάφραση να ξέρω που βαδίζω - ούτε τα δικαιώματα. Ούτε το κύρος να απευθυνθώ προσωπικά στον Βάιντα. Δεν ήξερα πώς να το χειριστώ. Και είχα ήδη ταλαιπωρηθεί πάρα πολύ μέχρι να πάρω τα δικαιώματα ενός έργου του Ρομέρ που ήθελα να παίξω. Έθεταν όρους κι άλλους όρους κι άλλους όρους. Το ίδιο έζησα και με ένα έργο του Ζενέ που είχα μεταφράσει με πρόθεση να το σκηνοθετήσω. Όσοι έχετε τη σχετική εμπειρία καταλαβαίνετε για τι πράμα μιλάω.
Ερωτεύτηκα, στο μεταξύ, το ΄΄Δηλητήριο΄΄ -στο πρώτο ανέβασμα το 1996 έπαιζα τον ηθοποιό και τώρα τον Μαρκήσιο για τέταρτη χρονιά- δεν έβρισκα και την ταινία του Βάιντα να πάρω μια ιδέα, ήμουν ερωτευμένος με ένα φάντασμα. Έμεινε όνειρο ανεκπλήρωτο ο Μίσκιν.
Έμαθα αργότερα πως στην ταινία τόσο τον ρόλο του Μίσκιν όσο και της Ναστάζια τους παίζει ο ίδιος ηθοποιός, ο ονναγκάτα Bando Tamasaburo. Οι ονναγκάτα στο Καμπούκι είναι εξειδικευμένοι σε γυναικείους ρόλους και κείνος θεωρείται κορυφαίος.
Κοντεύουν 150 χρόνια από τότε που έγραψε ο Ντοστογιέφσκι τον ΄΄Ηλίθιο΄΄ και η δύναμή του παραμένει αναλλοίωτη. Μπορεί η καλοσύνη, η αγνότητα, η ταπεινότητα και η αυταπάρνηση να εκλαμβάνονται κοινωνικά -και τώρα όπως και τότε- ως δείγματα ηλιθιότητας, όλοι όμως νιώθουν πως η καλή φύση του ανθρώπου δεν είναι επινόηση. Υπάρχει. Κι όταν την εντοπίζεις μέσα σου ή γύρω σου αφοπλίζεσαι.
Ίσως αυτό να είναι η κάθαρση. Να νιώθεις πως δεν κινδυνεύεις πια. Ούτε από σένα.
Υ.Γ. Είχα αγγαρέψει και τον γιο της αδερφής μου στην αναζήτηση του έργου. Ήξερε από υπολογιστές -εγώ ήμουν άσχετος. Τον παρακάλεσα να εντοπίσει τα ίχνη της ταινίας να ρίξω μια ματιά μιας και δεν είχα τη διασκευή. Εντέλει βρήκε όντως μια Ναστάζια αλλά με σάρκα και οστά -όχι αυτή που γύρευα εγώ- παντρεύτηκαν, έχουνε δυο παιδιά και ζουν αυτοί καλά και μεις καλύτερα. Εντέλει βρίσκεις αυτό που αληθινά αναζητάς.
Εύχομαι να το βρείτε και σεις με τον καινούργιο χρόνο. Το ίδιο θα ευχόταν και ο Μίσκιν.
Ο Δημήτρης Πετρόπουλος σκηνοθετεί και παίζει για τέταρτη χρονιά το ΄΄Δηλητήριο’’ του Ροντόλφ Σιρέρα στο Θέατρο Αλκμήνη.