Ο ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ ΓΙΑ ΤΗΝ 'ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΗ'
- Ημερομηνία: Σάββατο, 15/10/2016 16:00
Την δεκαετία του 1940 ο Καμύ εγκαθίσταται στο Παρίσι και εργάζεται ως γραμματέας σύνταξης στην εφημερίδα «Paris-Soir. Εκείνη την περίοδο θα δημοσιεύσει τον «Ξένο» και το δοκίμιο «Ο μύθος του Σίσυφου», όπου θα αναπτύξει τις βασικές του φιλοσοφικές θέσεις.
Σύμφωνα με τα λεγόμενα του, αυτά τα έργα υπάγονται στον «κύκλο του παραλόγου» – ο οποίος θα συμπληρωθεί αργότερα με τα θεατρικό έργο «Η παρεξήγηση», που και φέτος παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία της Αναστασίας Παπαστάθη στο θέατρο Ραντάρ.
Η ιστορία της «Παρεξήγησης» αναφέρεται και στον «Ξένο». Γράφει ο Καμύ: «Ανάμεσα στο στρώμα και την τάβλα του κρεβατιού, βρήκα ένα μικρό κομμάτι εφημερίδας, σχεδόν κολλημένο στο ύφασμα, κιτρινισμένο και διάφανο. Η αρχή του άρθρου είχε χαθεί. Αναφερόταν σε ένα ιδιαίτερο γεγονός, το οποίο πρέπει να είχε συμβεί στην Τσεχοσλοβακία. Ένας άνδρας έφυγε από ένα χωριό της Τσεχίας για να βρει την τύχη του. Μετά από 25 χρόνια επιστρέφει, πλούσιος, παντρεμένος και με ένα παιδί. Η μητέρα του και η αδελφή του συντηρούσαν ένα πανδοχείο στο πατρικό χωριό του. Για να τους κάνει έκπληξη, άφησε τη γυναίκα του και το παιδί του σε κάποιο άλλο κατάλυμα, και πήγε στη μητέρα του, η οποία δεν τον αναγνώρισε. Συνεχίζοντας το αστείο, είχε την ιδέα να κλείσει ένα δωμάτιο. Έδειξε τα χρήματά του. Τη νύχτα, η μητέρα του και η αδελφή του τον δολοφόνησαν, χτυπώντας τον με ένα σφυρί, τον λήστεψαν, και πέταξαν το πτώμα του στο ποτάμι. Το επόμενο πρωί, η γυναίκα του τυχαία αποκαλύπτει την ταυτότητα του ταξιδιώτη. Η μητέρα κρεμάστηκε, η κόρη έπεσε στο πηγάδι. Διάβασα αυτή την ιστορία χιλιάδες φορές. Από τη μια μου φαινόταν απίστευτη, από την άλλη εντελώς φυσιολογική. Από κάθε άποψη μου φαινόταν ότι του άξιζε ένα τέτοιο τέλος και ότι στη ζωή δεν πρέπει να παίζουμε ποτέ».
Αυτή λοιπόν είναι και η ιστορία της «Παρεξήγησης», με τη διαφορά ότι ο Γιαν επιστρέφει χωρίς παιδί, και αντί για σφυρί οι δύο γυναίκες τον κοιμίζουν πριν τον πνίξουν στο ποτάμι.
O Γάλλος φιλόσοφος γράφει για το έργο του: «Η «Παρεξήγηση» είναι χωρίς αμφιβολία ένα σκοτεινό έργο. Γράφτηκε το 1943, και εγώ βρισκόμουν σε μια χώρα περικυκλωμένη και υπό κατοχή, μακριά από καθετί που αγαπούσα. Φέρει τα χρώματα της εξορίας. Παρόλα αυτά, δεν πιστεύω ότι είναι ένα έργο απαισιόδοξο. Η δυστυχία δεν έχει παρά ένα μέσον μόνο να ξεπεράσει τον εαυτό της, κι αυτό είναι η μεταμόρφωσή της στο τραγικό. «Το τραγικό, λέει ο Λόρενς, πρέπει να είναι ένα μεγάλο λάκτισμα στη δυστυχία». Η «Παρεξήγηση» επιχειρεί να αναπαράγει εκ νέου, σε έναν σύγχρονο μύθο, το αρχαίο θέμα του μοιραίου. Εναπόκειται στο κοινό να κρίνει αν πέτυχε ο συνδυασμός. Μετά το τέλος του έργου όμως, θα ήταν λάθος να πιστέψει ότι το έργο υποστηρίζει την υποταγή στο μοιραίο. Αντιθέτως, είναι ένα έργο επαναστατικό, και θα μπορούσε μάλιστα να περιέχει και την ηθική της ειλικρίνειας. Εάν ο άνθρωπος θέλει να αναγνωρίζεται, πρέπει απλά να λέει ποιος είναι. Αν σιωπά ή ψεύδεται, πεθαίνει μόνος και το σύμπαν γύρω του βουλιάζει στη δυστυχία. Αν, αντιθέτως, μιλήσει τη γλώσσα της αλήθειας, χωρίς αμφιβολία και πάλι θα πεθάνει, αλλά αφού θα έχει βοηθήσει τους άλλους και τον εαυτό του να ζήσουν».
Τελικά ο Καμύ μέσα από το έργο του μάς υπενθυμίζει ότι δεν πρέπει να αισθανόμαστε έκπληξη μπροστά στη ματαιότητα ενός κόσμου που έχει χάσει το νόημά του. Σε έναν τέτοιο κόσμο το μόνο που αξίζει είναι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Κι αυτό είναι πως φαίνεται να υποστηρίζει και ο μεγάλος στοχαστής του 20ου αιώνα.