ΗΘΟΠΟΙΟΙ ΣΤΑ ΔΙΧΤΥΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ
- Ημερομηνία: Παρασκευή, 26/05/2017 10:22
Στις 8 Μαρτίου του 1931 ο Σίγκμουντ Φροϋντ έγραφε σε μια επιστολή του στην Yvette Guilbert (γαλλίδα ηθοποιός και τραγουδίτρια σε καμπαρέ) «Μου γράφετε ότι η τεχνική σας συνίσταται στο να αφήνετε την προσωπικότητα σας «στο πίσω μέρος της σκηνής» αντικαθιστώντας την με τον χαρακτήρα που ερμηνεύετε. Και ζητάτε από μένα να σας πω αν αυτή η διαδικασία ειναι σωστή και σας ταιριάζει. Μακάρι να ήξερα!». Ο Δημήτρης Κομνηνός εξηγεί το πώς στο θέατρο μαθαίνεις να διαβάζεις τη ζωή, ενώ συμβαίνει.
Βρισκόμαστε στα δίχτυα της κρίσης. Στα όρια της οικονομικής ασφυξίας. Νέοι κι νέες από όλη την Ελλάδα εγγράφονται μαζικά σε σχολές επαγγελματικής κατεύθυνσης για την κατάρτιση τους. Σταθμίζουν, μέσα σε αυτό το αβέβαιο περιβάλλον, τις προσδοκίες τους και τα όνειρα τους. Θέτουν προτεραιότητες. Αγωνιούν. Καλούνται να επιλέξουν καριέρες. Να πάρουν κρίσιμες και σχεδόν αμετάκλητες αποφάσεις για τη ζωή τους. Να απαντήσουν σε σκληρά ερωτήματα όπως: Με τι θέλω να ασχοληθώ; Τι θέλω να κάνω; Ποια Σχολή μου προσφέρει τα καλύτερα εφόδια; Τι πτυχίο μου δίνει η κάθε μια απ’ αυτές; Που αναγνωρίζεται; Τι δουλειά μπορώ να κάνω με το πτυχίο; Θα έχει προοπτική; Θα τα καταφέρω; Θα βρω δουλειά; Ο μπαμπάς και η μαμά τι θα πουν; Κι αν θέλω να γίνω ηθοποιός;
Κι εδώ, παύση.
Κι αν θες να γίνεις ηθοποιός;
Εάν θέλεις να γίνεις ηθοποιός, όλα τα παραπάνω ερωτήματα να τα ξεχάσεις. Δεν σε αφορούν. Εαν θέλεις ασφάλεια στη ζωή σου, δεν γίνεσαι ηθοποιός. Το πτυχίο σου (της οποιασδήποτε Δραματικής Σχολής στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό) θα είναι, απλά, μια πιστοποίηση ότι ξεκίνησες να μαθαίνεις. Οι γνώσεις που θα αποκομίσεις από τη Σχολή σου θα είναι το θεμέλιο της υποψίας για το τι είναι αυτό που θέλεις να μάθεις. Θα έχεις μπολιαστεί με το «μικρόβιο του θεάτρου». Θα σταθείς απέναντι σε στομφώδεις ρητορείες. Τη δουλειά σου θα τη μάθεις στην «αρένα». Στο «σανίδι». Θα πρέπει να παρακολουθείς σεμινάρια, να διευρύνεις τις υποκριτικές σου ικανότητες, να δοκιμαστείς, να παλέψεις.
Όχι λεφτά δε θα βγάλεις. Τουλάχιστον, όχι εύκολα. Η «καριέρα» σου θα είναι απρόβλεπτη. Το θέατρο δεν είναι δουλειά ρουτίνας. Ούτε σταθερής απασχόλησης. Δεν έχει ωράριο. Εργάζεσαι (αν είσαι τυχερή/ός) και τις αργίες. Τη μια σεζόν έχεις δουλειά, την επόμενη ψάχνεσαι. Τη μια σεζόν κάνεις επιτυχία και την επόμενη δεν κάνεις. Θα πας σε επώδυνες ακροάσεις. Θα κάνεις έναρξη στην εφορία και θα θεωρήσεις δελτίο παροχής υπηρεσιών. Θα βρεθείς στην ουρά του ΟΑΕΔ.
Κάθε χρόνο υπολογίζεται ότι περίπου 1.500 ηθοποιοί απασχολούνται τουλάχιστον ένα τρίμηνο (ή πεντάμηνο) σε σύνολο 6.000 συναδέλφων τους, σε μία από τις πεντακόσιες (και βάλε) παραγωγές που πραγματοποιούνται στη χώρα μας. Πολλές φορές χωρίς μισθό, μόνο με ποσοστά επί των εισπράξεων ή/και εθελοντικά ή/και χωρίς ένσημα. Κι αυτό μόνο για όσο διαρκούν οι παραστάσεις, διότι οι πρόβες σπάνια πληρώνονται. Η απογοήτευση θα διαδέχεται την ελπίδα σε μια αέναη κυκλική κίνηση. Τίποτα δεν είναι εύκολο στο θέατρο.
Θέατρο θα κάνεις επειδή το θέλεις.
Μας γαλουχούν με την ιδέα να κάνουμε λεφτά και να τα ξοδέψουμε στους εαυτούς μας. Πετυχημένοι θεωρούνται οι άνθρωποι αν γίνουν πλούσιοι και εμφανιστούν στην τηλεόραση. Η εμπορική επιτυχία καταχειροκροτείται. Θέλεις να «υπάρχεις», το όνομά σου να «παίζει», να φανείς. Να δουλέψεις με τους μεγάλους. Να συνεργαστείς με τους «επώνυμους». Να πάρεις βραβεία. Να υπογράφεις αυτόγραφα. Να σε γνωρίζουν στο δρόμο. Δεν είναι όμως αυτό το θέατρο. Και η μειοψηφία που το καταφέρνει, οι λεγόμενες «βεντέτες, συχνά συμπεριφέρονται σα να είναι θύματα μιας παρατεταμένης ηλίασης» (Α. Βουτσινάς). Από την άλλη, εαν δεν είσαι «ψώνιο», γιατί να ασχοληθείς με το θέατρο; Μα, γιατί δεν είσαι με τα καλά σου! Γιατί, κάτι με το κλήμα και τον γάιδαρο... Γιατί είναι στραβός ο γυαλός. Γιατί, στην ερώτηση: «Εαν δεν ασχοληθώ με το θέατρο τι άλλο μπορω να κάνω;» δεν πρέπει να έχεις άλλη απάντηση εκτός από «θέατρο». Εαν στην απάντηση περιλαμβάνεται έστω και ένα επάγγελμα που μπορείς να κάνεις, εκτός θεάτρου, δεν κάνεις για το θέατρο. Κάνε αυτό το επάγγελμα που σκέφτηκες δεύτερο ή τρίτο ή ακόμα και τελευταίο.
Στο θέατρο θα μπεις γιατί σε διάλεξε αυτό, όσο το διάλεξες εσύ.
Κι αν δεν έχω ταλέντο; Το να ανησυχεί ο ηθοποιός για το ταλέντο του είναι σα να ανησυχεί ο τζογαδόρος για τη τύχη του. Η τύχη, αν υπάρχει τέτοιο πράγμα, ή θα τους ευνοήσει όλους εξίσου ή θα δείξει ιδιαίτερη προτίμηση στον προετοιμασμένο. Επομένως θα δουλέψεις. Σκληρά. Με επιμονή, υπομονή και πειθαρχία. Θα ακούσεις τη φράση: «Σαν κι εσένα υπάρχουν άλλοι δέκα χιλιάδες». Θα την αποκρούσεις. Θα μάθεις να βελτιώνεσαι, να αλλάζεις. Θα μάθεις να υποτάσσεσαι σε μια εσωτερική εξουσία. Θα μάθεις να σε αγαπάς.
Το Θέατρο δεν είναι επάγγελμα. Είναι Τέχνη.
Περίπλοκη και σύνθετη. Το Θέατρο είναι ταυτόχρονα αγώνας επιβίωσης και γενναιοδωρίας. Είναι τόπος συνάντησης. Διαπραγμάτευσης και συμβιβασμού. Και τα δυο πρέπει να έχουν το πεδιο τους και την αυτονομία τους. Επομένως εαν θέλεις να ασχοληθείς με το θέατρο, θα ξέρεις ότι θα ασχοληθείς με την Τέχνη σου. Είσαι καλλιτέχνης.
Ανεξάρτητα από τα εργασιακά σου δικαιώματα, που αυτονόητα και υποχρεωτικά θα διεκδικείς, θα πιστέψεις, βαθειά μέσα σου, ότι αυτό που θέλεις να εκφράσεις έχει μεγαλύτερη σημασία απ΄αυτό που θέλεις να φας για μεσημέρι. Θα διεκδικήσεις το δικαίωμα της «αποτυχίας», το δικαίωμα στο «λάθος». Εαν επιλέξεις τη σκηνή, θα πρέπει να γνωρίζεις ότι στην ουσία θα προσφέρεις στον εαυτό σου, τη δύναμη και την αδυναμία σου. Θα γίνεις αντικείμενο κριτικής από τους άλλους. Θα ζήσεις μια ζωή αλλόκοτη.
Αλλά, θα είσαι ο καθρέφτης της κοινωνίας σου. Το πρίσμα που διαθλά τις ωδίνες της. Το αντίβαρο στη λογική.
Το Θέατρο περιέχει τρόμο και απόλαυση. Μέσα απ’ αυτό, θα κάνεις φίλους κι εχθρούς, θα θυμώσεις και θα γελάσεις, θα αγαπήσεις, θα κλάψεις, θα κάνεις ταξίδια, θα δουλέψεις σκληρά, θα διασκεδάσεις. Το Θέατρο θα σου προσφέρει μια ζωή μελέτης που περιλαμβάνει ανάγνωση βιβλίων, ανάγνωση ανθρώπων, ανάγνωση καταστάσεων, ανάγνωση του παρελθόντος και του παρόντος.
Στο θέατρο μαθαίνεις να διαβάζεις τη ζωή ενώ συμβαίνει.
- Ο Δημήτρης Κονηνός είναι μεταφραστής και σκηνοθέτης. Διδάσκει υποκριτική στη «Δραματική Σχολή Αθηνών – Γ. Θεοδοσοάδης». Μέλος του Ε.Κ.Δ.Ι.Θ., της Ενωσης Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων και Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Θεάτρου Βικτώρια.