ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ: ΥΠΑΡΧΕΙ ΛΥΣΗ ΣΤΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ; ΓΡΑΦΕΙ Η ΜΑΤΙΝΑ ΚΑΛΤΑΚΗ
- Ημερομηνία: Δευτέρα, 14/09/2015 20:31
Της Ματίνας Καλτάκη
Όλοι ξεκίνησαν την περασμένη άνοιξη με τις καλύτερες προθέσεις - για μια καινούργια εποχή στο Εθνικό Θέατρο, μετά τη ‘σκοτεινή’ περίοδο Χατζάκη. Τόσο ο Στάθης Λιβαθινός ως καινούργιος διευθυντής (με θητεία καταρχάς ενός έτους, έως το Μάιο του 2016), όσο και το νέο Διοικητικό Συμβούλιο (Θανάσης Παπαγεωργίου, Κυριάκος Κατζουράκης, Ιωσήφ Βιβλιάκης, Αμαλία Μουτούση, Μέλπω Ζαρόκωστα, Ρήγας Αξελός, Ταξιάρχης Χάνος), προσήλθαν με την ευγενή φιλοδοξία να αναβαθμίσουν την λειτουργίας της πρώτης τη τάξει κρατικής σκηνής.
Αλλά η σκιά της απελθούσας διεύθυνσης έπεσε βαριά στα νέα όργανα του Εθνικού Θεάτρου. Κι αυτό γιατί προβληματική κατάσταση στην οποία βρισκόταν το Θέατρο οφειλόταν εν μέρει στο ότι το τέως ΔΣ δεν ήλεγχε με την δέουσα προσοχή τις επιλογές του Χατζάκη. Πώς θα μπορούσε όταν κάποια μέλη του ΔΣ είχαν υπογράψει συμβάσεις έργου με το Εθνικό ως συντελεστές παραστάσεών του; Ή δίδασκαν στην Δραματική Σχολή (ή και τα δύο); Ο νόμος 2273/94 επιτρέπει έως δύο συμβάσεις έργου κατ’ έτος για κάθε μέλος του ΔΣ, άρα δεν επρόκειτο για παράνομη πρακτική. Μόνο που όταν συμβαίνει αυτό, είναι φυσικό τα εν λόγω μέλη του ΔΣ να συμφωνούν μ’ ό,τι προτείνει ο διευθυντής, αντί να ελέγχουν αν είναι προς συμφέρον του Θεάτρου. Ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο, θα πείτε. Κάπως έτσι, όμως, το Εθνικό βρέθηκε με έλλειμμα 1.600.000 ευρώ, κι ας επιμένει ο κ. Χατζάκης να μιλάει για ταμειακά διαθέσιμα του Εθνικού Θεάτρου ύψους 2.367.159,44 ευρώ.
Το νέο ΔΣ, λοιπόν, διορίστηκε με τη, σωστή καταρχάς, σαφή πρόθεση και οδηγία του υπουργού Πολιτισμού Νίκου Ξυδάκη, να ελέγχει προσεκτικά τις επιλογές του διευθυντή του θεάτρου. Σε σχετικές συζητήσεις μάλιστα ΔΣ, διευθυντή και υπουργού, ειπώθηκε ότι ετοιμάζεται νέος νόμος για την λειτουργία του Εθνικού Θεάτρου, που θα προβλέπει αυξημένο ρόλο του ΔΣ και μείωση των ‘υπερεξουσιών’ του διευθυντή. Όμως, όπως σωστά επισημαίνει ο Στάθης Λιβαθηνός στην χθεσινή (13.9.2015) απάντησή του στο δελτίο Τύπου του ΔΣ της 11ης Σεπτεμβρίου, «Ένα Εθνικό Θέατρο λειτουργεί με τις ισχύουσες διατάξεις και όχι με την προοπτική μιας μελλοντικής αλλαγής του νόμου».
Άλλωστε το αδιέξοδο στο οποίο μέσα σε λίγους μήνες οδηγήθηκε ο Στάθης Λιβαθινός σε στρατηγικής σημασίας επιλογές του, όπως η έναρξη λειτουργίας Τμήματος Σκηνοθεσίας στην Ανώτερη Σχολή Δραματικής του Εθνικού Θεάτρου, αποδεικνύει ότι ο διευθυντής τους Εθνικού δεν έχει υπερεξουσίες, αφού χωρίς την έγκριση του ΔΣ τίποτα δεν μπορεί να προχωρήσει.
Συγκεκριμένα, αν το ΔΣ ήθελε να προχωρήσει το σχέδιο για το Τμήμα Σκηνοθεσίας, τόσο ο νόμος 1158/81 περί «οργανώσεως και διοικήσεως σχολών Ανωτέρας Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης», όσο και το συμπληρωματικό Προεδρικό Διάταγμα 336/89 (Οργανισμός λειτουργίας Ανωτέρων Σχολών Δραματικής Τέχνης Εθνικού Θεάτρου και Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος) καλύπτουν την λειτουργία του νέου Τμήματος Σκηνοθεσίας. Κάποιες λογικές αντιρρήσεις που προέβαλαν μέλη του ΔΣ (όπως, π.χ. ότι χρειάζεται χρόνος για τη θεσμοθέτηση του προγράμματος σπουδών και την κατοχύρωση του τίτλου σπουδών), μπορούσαν να ξεπεραστούν. Γιατί στον μεν νόμο του ’81 προβλέπεται Τμήμα Σκηνοθεσίας, ενώ στο ΠΔ 336 υπάρχει πρόβλεψη το δίπλωμα του αποφοίτου να γράφει ότι «[…] κρίθηκε άξιος να πάρει δίπλωμα ή πτυχίο ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΗΣ ή ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ή ΕΝΔΥΜΑτΟΛΟΓΙΑΣ, ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΙΑΣ και ΔΙΑΣΚΕΥΗΣ ΠΡΟΣΩΠΟΥ (sic)».
Επιπλέον ο νόμος 2273/94 ορίζει ότι ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου: «Εποπτεύει τη δραματική σχολή του Θεάτρου, έχει ευθύνη για τα θέματα λειτουργίας και τα θέματα επί μέρους καλλιτεχνικών στόχων της, προτείνει διευθυντή της προς το ΔΣ […] και καταρτίζει τον κανονισμό λειτουργίας που εγκρίνεται από το ΔΣ. Με τον κανονισμό λειτουργίας της σχολής ρυθμίζεται κάθε θέμα που αφορά τη διεύθυνση και τη διαχείριση της σχολής, τις προϋποθέσεις και τους όρους φοίτησης σε αυτήν και γενικά κάθε θέμα που αφορά την λειτουργία της στα πλαίσια του σκοπού του Θεάτρου».
Μ’ άλλα λόγια, όλα θα μπορούσαν να έχουν προχωρήσει κανονικά. Η ειδική για το Τμήμα Σκηνοθεσίας θεσμοθέτηση με νόμο ή ΠΔ μπορούσε να γίνει εν ευθέτω χρόνω. Η Δραματική Σχολή του Εθνικού λειτουργούσε απρόσκοπτα κι ας μην περιλάμβανε ο νόμος του ’81 το πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος Υποκριτικής –που θεσμοθετήθηκε τελικά στο ΠΔ 336/1989, οκτώ χρόνια μετά!
Το ΔΣ Θα μπορούσε ακόμη να δεχθεί την πρόταση Λιβαθινού να αναλάβει ο ίδιος της διεύθυνση της Σχολής, αφού ο νόμος δεν το αποκλείει. Με επιχείρημα ότι αν αναλάβει αυτή τη θέση, ο διευθυντής του Εθνικού συγκεντρώνει υπερεξουσίες, το ΔΣ και πάλι αρνήθηκε. Αλλά για ποιες υπερεξουσίες ακριβώς μιλάμε, όταν η θητεία του Λιβαθηνού ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού έχει οριστεί για ένα έτος (και κανείς δεν ξέρει αν θα ανανεωθεί) και η επικείμενη εκλογική αναμέτρηση θα οδηγήσει σε νέο κυβερνητικό σχήμα, άρα σε νέα πρόσωπα και ισορροπίες;
Ένα ακόμη σημείο προκαλεί δυσάρεστη εντύπωση στο Δελτίο Τύπου του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού, εκεί που καταγγέλλεται η παρουσία του Νίκου Μανωλόπουλου στη συνέντευξη Τύπου του Εθνικού: «[…] ο κύριος Μανωλόπουλος ενημέρωσε ως εκπρόσωπος σε θέματα οικονομικής διαχείρισης, δίχως να έχει εξουσιοδοτηθεί από το Διοικητικό Συμβούλιο και δίχως να έχει μια επίσημη οργανική σχέση με το Εθνικό, εκτός από τη θέση του ‘ειδικού συμβούλου’ επί οικονομικών θεμάτων του Καλλιτεχνικού Διευθυντή».
Μόνο που το ΔΣ με επιστολή του στον υπουργό Πολιτισμού είχε ήδη ζητήσει τον διορισμό του κ. Μανωλόπουλου, πρώην Οικονομικού Διευθυντή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, στη θέση του αναπληρωτή Διοικητικού Διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου και απλώς αναμένεται οσονούπω η δημοσίευση του διορισμού στο ΦΕΚ. Προβληματίζει το ανακριβές της «καταγγελίας» και προσφέρει λαβές στον τέως διευθυντή Σ. Χατζάκη να επανέρχεται άλλη μία φορά (με τον γνωστό τον τελευταίο καιρό, εμμονικό και εκδικητικό τρόπο του) ως τιμητής!
Και για τα υπόλοιπα θέματα (χορηγίες, εργασίες στον Σχολείο για την μετεγκατάσταση της Δραματικής Σχολής από το ερείπιο της οδού Πειραιώς κ.ο.κ.) που ΔΣ και Λιβαθινός δεν κατάφεραν να συνεννοηθούν, μπορούσαν να βρεθούν λύσεις και όλα να προχωρήσουν όμορφα και ειρηνικά. Το μόνο που απαιτούνταν ήταν περισσότερη εμπιστοσύνη του ΔΣ στον διευθυντή και λιγότερη εμμονή στις τυπικές διαδικασίες. Ας πούμε, μπορεί το ΔΣ να μην είχε λάβει ως τη στιγμή της συνέντευξης Τύπου γραπτή πρόταση χορηγίας, που να έχει κατατεθεί επίσημα από τους χορηγούς (Ωνάσειο, Λάτση, Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος). Αλλά το έγγραφο μπορεί να αποσταλεί σε δεύτερη φάση, μετά την προφορική δέσμευση. Δεν μπορεί να αμφισβητείται η καλή πίστη, όταν μάλιστα πρόκειται για ιδρύματα και πρόσωπα εγνωσμένου κύρους.
Οι πρόβες των πρώτων παραστάσεων της σεζόν συνεχίζονται πυρετωδώς και οι πρεμιέρες προγραμματίζονται κανονικά αλλά το αδιέξοδο είναι εμφανές. Από την μία υπάρχει διευθυντής και από την άλλη ΔΣ με φιλοδοξίες διευθυντή –τέτοιου είδους διαρχία εμποδίζει τον οποιαδήποτε οργανισμό να λειτουργήσει σωστά. Οι εκλογές της ερχόμενης Κυριακής καθιστούν περιττή κάθε απόπειρα λύσης. Όποια κυβέρνηση προκύψει, ωστόσο, κι όποιος αναλάβει υπουργός Πολιτισμού, οφείλει να δώσει στον Στάθη Λιβαθινό τον χρόνο να μπορέσει να δείξει τι μπορεί να κάνει ως επικεφαλής του πρώτου θεατρικού οργανισμού της χώρας.