ΑΨΙΝΘΟΣ
- Ημερομηνία: Τρίτη, 24/05/2016 14:29
Εδώ είναι ακόμα. Στο περιβάλλον. Οι μισοί ραδιενεργοί πυρήνες του είναι εδώ. Ο φυσικός του χρόνος υποδιπλασιασμού είναι τριάντα χρόνια, λένε οι ειδικοί. Μιλάω για το Καίσιο-137, ένα από τα πιο σημαντικά ισότοπα που εμπεριέχονται στο ραδιενεργό νέφος μιας πυρηνικής έκρηξης και πρωταγωνιστούν στην παραμένουσα ραδιενέργεια. Στα ζώα συγκεντρώνεται στο γάλα και στους μυς μέσω της γαστρεντερικής απορρόφησης, στον άνθρωπο στους μαλακούς ιστούς. Περάσανε τριάντα χρόνια από το Τσερνόμπιλ και στη Σκανδιναβία υπάρχουν τάρανδοι και πρόβατα που ακόμα ξεπερνούν κατά πολύ το μέγιστο ανά κιλό επιτρεπόμενο όριο σε Καίσιο-137. Είναι, λοιπόν, ακόμα εδώ.
Είχαμε γίνει ειδικοί σε θέματα ραδιενέργειας, θυμάστε; Τριάντα χρόνια πριν, τα ραδιο-ισότοπα τα παίζαμε στα δάχτυλα. Καίσιο-137, Στρόντιο-90, Ιώδιο-131. Ξέραμε απέξω κι ανακατωτά τους χρόνους υποδιπλασιασμού τους, λες και θα δίναμε εξετάσεις. Μετράγαμε σε μπεκερέλ.
Μάης ήταν και τότε.1986.
Ετοιμαζόμουνα να πάω στη Βιέννη να δω ΄΄Το ξύπνημα της Άνοιξης΄΄ του Βέντεκιντ. Είχε προετοιμάσει τους ηθοποιούς φωνητικά η Μίρκα η Γεμεντζάκη και ήμουν το δεξί της χέρι εκείνον τον καιρό. Μετά, θα πήγαινα Παρίσι.
Και ξαφνικά έσκασε η βόμβα μες στο μεγαλοβδόμαδο. Για την ακρίβεια, το πυρηνικό ατύχημα είχε ήδη συμβεί από το Σάββατο του Λαζάρου, στις 26 Απριλίου, αλλά το κρύβανε τις πρώτες μέρες. Στον αντιδραστήρα Νο. 4 του Πυρηνικού Σταθμού Παραγωγής Ενέργειας του Τσερνόμπιλ στην Ουκρανία, στην τότε Σοβιετική Ένωση. ΄΄Το ατύχημα ήταν της τάξης του μέγιστου προβλεπόμενου ατυχήματος στην Διεθνή Κλίμακα Πυρηνικών Γεγονότων και διατάραξε σοβαρότατα τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στις γύρω περιοχές, με ιδιαίτερα σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία΄΄, λεν τώρα τα επίσημα στοιχεία.
Τότε μας είπαν τη μισή αλήθεια. Δήθεν για να μη σπείρουν πανικό. Που φυσικά δεν τον απέφυγαν. Το γάλα εξαφανίστηκε ακόμα κι από τις αποθήκες. Τα ράφια άδειασαν. Η γνώριμη ελληνική υστερία. Αλλά πόσες προμήθειες να κάνεις και για πόσον καιρό όταν σου λεν πως όσο ζεις όλα θα είναι μολυσμένα;
΄΄Που πας, παιδάκι μου, στο στόμα του λύκου; Μα δεν ακούς τι γίνεται; Που πας; ΄΄ έλεγε πανικόβλητη η μάνα μου.
΄΄Υπερβολές. Μην τα πιστεύεις. Αντισοβιετική προπαγάνδα΄΄ απαντούσα.
΄΄Η Μιράντα που δουλεύει στον ΄΄Δημόκριτο΄΄ λέει να μην πας΄΄.
΄΄Μα έχω βγάλει εισιτήριο΄΄.
΄΄Θα στα δώσω εγώ, παιδί μου, τα λεφτά. Αυτή τη στιγμή. Πόσα θες; Μην πας, σε ικετεύω΄΄. Στα γόνατα η μάνα μου.
Πήγα. Στη Βουδαπέστη αεροπορικώς και από κει στη Βιέννη. Στα μέρη ακριβώς όπου τη δεύτερη βδομάδα μετά την έκρηξη το ραδιενεργό νέφος είχε τη μεγαλύτερη συμπύκνωση. ΄΄Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσαι΄΄… Ακόμα και το αεροσκάφος ήτανε τίγκα στη ραδιενέργεια.
Δεν ξέρω αν είχε κάποια σχέση η ακτινοβολία, αλλά σε λίγες ώρες ήμουνα κατακόκκινος σαν νάχα αρπάξει από τον ήλιο. Η παράσταση ήταν στο ύπαιθρο, σε μια αυλή, κάτι χαλάσματα, και μεις την παρακολουθούσαμε αραχτοί ή ξαπλωμένοι στο γρασίδι, εκεί ακριβώς όπου οργίαζαν τα ραδιο-ισότοπα. Άσε τη ραδιενεργό βροχή που έφαγα με το τουλούμι, βγαίνοντας από τον Άγιο Στέφανο. Και επιπλέον το απολάμβανα. Singin’ in the rain.
Στο αεροδρόμιο, στο Παρίσι, οι μετρητές ραδιενέργειας, τα Geiger, χτύπαγαν σαν αφηνιασμένοι. Περνάγαμε όλοι οι… εξ Ανατολών από το ειδικό μηχάνημα, ένας-ένας. Τότε κατάλαβα τι ακριβώς είχε συμβεί και τι είχα κάνει.
Τα ρούχα μου, φτάνοντας στο σπίτι, τάβγαλα και τα πέταξα χωρίς δεύτερη σκέψη. Kαι τα παπούτσια. Στα σκουπίδια. Με κοίταζαν περίεργα οι δικοί μου. Ούτε και στη Γαλλία τους είχανε ενημερώσει. Αφού για καλωσόρισμα μου είχαν πάρει φράουλες Αλσατίας, ό,τι πιο απαγορευμένο.
Τα χρόνια πέρασαν. ΄Ενας καρκίνος στην παρωτίδα, ανεξήγητος και μάλλον ασυνήθιστος, που ψυχικά με ταλαιπώρησε αρκετά, δεν ξέρω αν είχε κάποια σχέση με το Τσερνόμπιλ. Ούτε ποτέ θα μάθω. Πάντως το ιστορικό μου, όπως λεν, δεν τον δικαιολογούσε. Στη Λευκορωσία, το ποσοστό προσβολής από καρκίνο του θυρεοειδούς λόγω του ιώδιου-131 εκατονταπλασιάστηκε μέσα σε λίγα χρόνια.
Στη χώρα μας, οι πρόσφατες μετρήσεις σε μερικές περιοχές αποκαλύπτουν συγκεντρώσεις ραδιενεργού καισίου που φτάνουν ακόμα και τα 95 κιλομπεκερέλ ανά τετραγωνικό μέτρο εδάφους, όταν το όριο ασφαλείας δεν ξεπερνάει τα 5. Και μιλάμε για ένα μόνο από τα ραδιενεργά στοιχεία της έκρηξης.
Τον χειμώνα που μας πέρασε, το επίπεδο ακτινοβολίας του Καισίου-137 στο αστικό περιβάλλον της Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με μελέτη του Εργαστηρίου Πυρηνικής Φυσικής του Αριστοτελείου, παρουσίασε αξιοσημείωτη άνοδο λόγω της στροφής των πολιτών προς τη δασική ξυλεία ως εναλλακτική καύσιμη ύλη. Τα δάση της κεντρικής Μακεδονίας την περίοδο του Τσερνόμπιλ είχαν αποθηκεύσει στον κορμό των δέντρων ραδιοκαίσιο. Είναι ακόμα εδώ. Η έκταση των συνεπειών του πυρηνικού ατυχήματος παραμένει ανυπολόγιστη, επισημαίνει το εργαστήριο Πυρηνικής Τεχνολογίας του Μετσοβίου Πολυτεχνείου.
Καίσιο στα λατινικά δηλώνει χρώμα, το κυανό του ουρανού.
΄΄Και ο τρίτος άγγελος εσάλπισε και έπεσε ένα μεγάλο αστέρι από τον ουρανό που καιγόταν σαν λαμπάδα. Και έπεσε στο ένα τρίτο των ποταμών και στις πηγές των υδάτων. Και το όνομα του αστεριού ήταν Άψινθος. Και πίκρισε το ένα τρίτο των υδάτων και πολλοί άνθρωποι πέθαναν γιατί τα ύδατα επικράνθησαν΄΄ λέει στην Αποκάλυψη ο Ιωάννης.
Άψινθος είναι ένα πικρό φυτό από όπου βγαίνει το αψέντι.
Τσερνόμπιλ στα Ουκρανικά σημαίνει άψινθος.
Σημαίνει και ανθρώπινη αμέλεια.
Υ.Γ. Αφιερωμένο στην αριστουργηματική ταινία του Ταρκόφσκι ΄΄Στάλκερ΄΄, εμπνευσμένη από το διήγημα ΄΄Πικνίκ δίπλα στον δρόμο΄΄ των Μπόρις και Αρκάντι Στρουγκάτσκι. Επιστημονική φαντασία με διαστάσεις αποκάλυψης. Βαθύτερης αλήθειας δηλαδή.