ΑΠΡΙΛΗ ΜΟΥ ΞΑΝΘΕ!
- Ημερομηνία: Πέμπτη, 20/04/2017 16:05
Δεν ξέρω. Ειλικρινά δεν ξέρω πόσο σε καθορίζουν κάποια γεγονότα ιστορικά. Θέλω να πω πόσο σου καθορίζουνε την ύπαρξη για πάντα, όχι για μια περίοδο μονάχα. Φαντάζομαι πως το χυμένο αίμα σε στοιχειώνει μέχρι τέλους. Και ο τρόμος σου μουδιάζει την ψυχή. Κάθε μορφή πολέμου δηλαδή.
Εκείνος ο Απρίλης, πενήντα χρόνια πριν, τι έσπειρε-τι θέρισε μέσα στα σωθικά μας;
Μας έφραξε το δρόμο, καταρχήν, πάνω που μπαίναμε στην εφηβεία. Μας στρίμωξε. Προσέκρουε η ορμή μας σε απαγορευτικά κάθε λογής.
Αναρωτιέμαι όμως τώρα. Μας σακάτεψε; Μας άφησε κουσούρια στον τρόπο που σκεφτόμαστε; Μας έκανε να χάσουμε τα ζύγια μια για πάντα;
Απάντηση ενιαία δεν υπάρχει. Σε τέτοια ερωτήματα ο καθένας απαντάει χωριστά. Αν έχει καταλάβει πότε και πόσο λαβωθήκαν τα φτερά του. Πότε και πόσο άλλαξε πορεία. Και γιατί.
Αλλιώς θα λέμε ιστορίες, ο καθένας τη δικιά του. Και δεν το λέω φυσικά ειρωνικά, κάθε άλλο. Αυτός, κατά τη γνώμη μου, θάταν κανονικά ο μόνος τρόπος να καταγραφεί η Ιστορία. Ο μόνος δίκαιος τρόπος. Το άθροισμα ιστοριών που όλες μαζί αποτελούν ‘’αυτόν τον κόσμο τον μικρό, τον μέγα’’.
‘’Αλλά πρώτα θα δεις την ερημιά και θα της δώσεις το δικό σου νόημα’’, λέει ο ποιητής.
Νοηματοδοτούμε, θέλοντας και μη. Χωρίς κανένα αν. Λόγος υποθετικός στην πράξη δεν υπάρχει –αν αυτό…τότε εκείνο. Γιατί τα πάντα είναι σε διαρκή αλληλεπίδραση. Αν κάτι άλλαζε… τότε θα άλλαζαν όλοι οι συσχετισμοί.
Το μόνο που μπορείς να πεις είναι πως αν δεν συνέβαινε αυτό που πράγματι συνέβη θα ήταν όλα διαφορετικά.
Το πραξικόπημα του Απρίλη του 1967 την εφηβεία της γενιάς μου τη στιγμάτισε με την ανοησία του και την αισθητική του. Δεν ήταν μόνο θέμα απαγόρευσης να εκφραστείς ελεύθερα. Μαγάρισε με φληναφήματα την κρίσιμη αυτή περίοδο για τη ζωή ενός ανθρώπου, τη μύηση στη ζωή, την γόνιμη αμφισβήτηση των δεδομένων που κινούν τα νήματα. Παρεμπόδισε τη διαδικασία του αυτοκαθορισμού μας.
Βρήκε εντέλει ο καθένας μας μια λύση, έναν τρόπο. Κατ΄ανάγκην. Πως αλλιώς; Κάναμε επιλογές. Πολιτικοποιηθήκαμε. Ζυμωθήκαμε στα βασικά που τώρα μοιάζουν αυτονόητα και δεν είναι. Γι αυτό και κινδυνεύουν να χαθούν. Φτιάξαμε αντιστάσεις. Προικιά, με άλλα λόγια, για το μέλλον. Το τότε μέλλον που έχει γίνει παρελθόν.
Κάποιοι βαρέθηκαν και τα παράτησαν. Οι αξίες και οι αρχές παρεμποδίζουν, βλέπεις, την ασυδοσία και… κουράζουν. Κάποιοι πουλήθηκαν στο σύστημα που τότε πολεμούσαν όταν μεταμφιέστηκε εντέχνως σε δημοκρατία. Βολεύτηκαν, τηρώντας τα προσχήματα. Κάποιοι που βρέθηκαν σε θέσεις εξουσίας έδρασαν εχθρικά προς τους παλιούς τους συμπολεμιστές. Αυτά συμβαίνουν πάντοτε όταν περάσει ο κίνδυνος. Ήταν αναμενόμενα. Τι παριστάνουμε τους έκπληκτους και τους απορημένους; Προς τι οι αναλύσεις οι δήθεν βαθυστόχαστες για κάθε πιθανή πτυχή πενήντα χρόνια τώρα; Προς τι και η προκύπτουσα αυτοκριτική –εκ των υστέρων και εκ του ασφαλούς– για να μαζέψουμε τα ασυμμάζευτα;
Τι απόμεινε;
Μια συλλογική μνήμη ενδοτική στο πέρασμα του χρόνου και στην αναψηλάφηση.
Απόδειξη απτή μια πτέρυγα στο κοινοβούλιο όπου κλωσσάει το φίδι τα αυγά του ανενόχλητο.
Οι εμπειρίες των άλλων δεν χρησιμεύουν, βλέπεις, σε τίποτα και σε κανένα. Φοβίες μεταδίδουν πιο συχνά παρά εμπνέουν. Φοβίες που ερμηνεύονται κατά τον κώδικα του παραλήπτη και των νέων συνθηκών. Φοβίες που παρερμηνεύονται, με άλλα λόγια.
Αλήθεια τι ακριβώς θα σήμαινε αν ανακαλούσαμε τις νύχτες που τραγουδάγαμε με επαναστατική διάθεση κρυφά τα απαγορευμένα; Τα πηγαινέλα στην ασφάλεια αργότερα, όταν μεγαλώσαμε λιγάκι - το τέλος της δικτατορίας μας βρήκε ακόμα ανήλικους. Τι ακριβώς θα σήμαινε το περιπολικό έξω απ΄την πόρτα όταν ξεκίνησε η φοιτητική ζωή και η συμμετοχή σε οργανώσεις εκτός νόμου; Και το πολύπαθο Πολυτεχνείο τι ακριβώς θα σήμαινε; Για ποιον;
Για τα παιδιά που τώρα μπαίνουνε στην εφηβεία είναι τόσο παλιά όλα αυτά –και λιγουλάκι γραφικά– όσο ήταν για μας ο δεύτερος παγκόσμιος, για να μην πω ο πρώτος. Ε, ναι. Μισός αιώνας είναι πολύς καιρός για τη ζωή ενός ανθρώπου. Ακόμα και για τη ζωή μιας χώρας.
Οι έφηβοι της δικτατορίας τώρα ετοιμαζόμαστε για μερική έστω απόσυρση. Οι φλογεροί αγωνιστές της δημοκρατίας που ακολούθησε –μιας δημοκρατίας που έφερε ανακατατάξεις αλλά οδήγησε σε νέες στενωπούς– παροπλιζόμαστε όπου νάναι. Πέρασε σε άλλα χέρια η σκυτάλη. Ήρθε ο καιρός για νέα λάθη. Και νέες διορθωτικές κινήσεις. Αλλάξανε τα δεδομένα. Εντός και εκτός της χώρας. Και –το σημαντικότερο– εντός μας.
‘’Αποφασίζομεν και διατάσσομεν’’ και τα λοιπά και τα λοιπά. Έτσι ξεκίνησαν όλα. Χάραζε μια καινούργια μέρα. Χάραζε μια καινούργια νύχτα.
Πενήντα χρόνια πριν. Μισός αιώνας.
Τα σύγχρονα πραξικοπήματα κυκλοφορούν πια με ψευδώνυμο και επικυρώνονται κοινοβουλευτικά. Μετά την επικύρωση… επινοούνται δημοκρατικά επιχειρήματα. Νοηματοδοτήσεις σκοπιμότητας. Παραπλανητικές.
Ο ποιητής όταν μιλούσε για το νόημα δεν εννοούσε τα τεχνάσματα της εξουσίας.
Απρίλη μου ξανθέ, να θυμηθώ νάχω το νου μου.
Υ.Γ. Ομολογώ –και συγχωρήστε με, αν έχετε τη δύναμη, όσοι πληρώσατε βαρύ το τίμημα– πως και για μένα έχει κάπως ξεθωριάσει το θέμα της δικτατορίας. Θόλωσε η μελαγχολική ανάμνηση από τα τρέχοντα και τα μελλούμενα. Κλωσσάει τα αυγά του ανενόχλητο το φίδι. Εντός μας.
Ο Δημήτρης Πετρόπουλος παίζει κάθε Σάββατο και Κυριακή στην ‘’Ολεάννα’’ του Νταίηβιντ Μάμετ στο θέατρο Όλβιο.