ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΟΥΡΤΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ
- Ημερομηνία: Παρασκευή, 24/04/2015 15:22
ΥΠΟΘΕΣΗ Κ.Κ.
Του Γιώργου Σκούρτη
Ο Κ.Κ.
Ο Κώστας Καραγιώργης (1905-1954), ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ, επιτελικό στέλεχος του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, διευθυντής της εφημερίδας «Ριζοσπάστης», στρατηγός του «Δημοκρατικού Στρατού» και μέλος της «Κυβέρνησης του Βουνού» κατά τον εμφύλιο πόλεμο, δολοφονήθηκε το 1954 με εντολή της ηγεσίας του ΚΚΕ, τέσσερα χρόνια μετά την ομόφωνη «πολιτική» καταδίκη του από τη 3η Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ (1950) και ένα χρόνο μετά το θάνατο του «πατερούλη των λαών» Ι.Β. Στάλιν (1953), αυτού του, κατά τον χαρακτηρισμό του Λένιν, «κτηνώδη δεσμοφύλακα» της μπολσεβίκικης ορθοδοξίας. Ο κομματικός Κρόνος κατασπάραξε ένα ακόμη τέκνο του.
Ο Καραγιώργης πέθανε στο Ρουμάνικο κάτεργο Μαρτζινένι (στην πόλη Πιτέστι) το 1954. Το 1958 έγινε μια μισόλογη «αποκατάσταση» από το ΚΚΕ.
---Η «Υπόθεση ΚΚ» είναι θεατρικό έργο που έγραψα (1976-78) εμπνεόμενος από βιβλίο της Μαρίας Καραγιώργη, αγωνίστριας και γυναίκας του Κώστα Καραγιώργη. Η ίδια μάλιστα μου έδωσε κάποια αντίγραφα από τις ανακρίσεις των «συντρόφων» της ηγεσίας του ΚΚΕ που τότε ήταν στη Ρουμανία του Τσαουσέσκου. (Κάποιος σύντροφος της τα είχε δώσει μυστικά.) Στο έργο υπάρχουν αυτούσιες οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις της ανάκρισης. (Τα έχω ακόμη.)
---Πριν το δώσω οπουδήποτε, το διάβασα πρώτα στον Στάθη Δρομάζο και τον κολλητό του φίλο και σύντροφο – αλλά και δικό μου «μεγάλο» φίλο – Ανάστο Παπαπέτρου. Έμειναν έκπληκτοι! Απόρησαν πώς εγώ που δεν είχα ζήσει – όπως οι ίδιοι – αυτά τα γεγονότα, κατάφερα να γράψω ένα τόσο «σωστό ιστορικά και ιδεολογικά» θεατρικό έργο. Ο Δρομάζος, ως θεατράνθρωπος, αναφώνησε πως «είναι από τα πιο μαστόρικα ελληνικά θεατρικά έργα, με τόσο δύσκολο θέμα» που είχε δει, ακούσει ή διαβάσει. Φυσικά και μου είπαν «ωραία, εσύ το έγραψες, αλλά δεν νομίζουμε ότι θα στο ανεβάσει κανείς.»
--- Μετά από μέρες το πήγα και το άφησα να το διαβάσει ο Κάρολος Κουν. Όταν το διάβασε είπε «πρόκειται για σπουδαίο έργο». Κι αμέσως θέλησε να το ανεβάσει στο θέατρο Βεάκη που ήταν τότε κάτι σαν Β΄σκηνή του Θεάτρου Τέχνης, τον ρόλο του ΚΚ θα ερμήνευε ο Γιώργος Λαζάνης. Για Μάνα, αν θυμάμαι καλά, σκεφτόμαστε την Ελένη Ζαφειρίου. (Η Μάνα του ελληνικού κινηματογράφου, εξαιρετική ηθοποιός.)
--- Στο έργο ΔΕΝ γίνεται καμία προσωπική αναφορά στον Κώστα Καραγιώργη. Ο πρωταγωνιστής ονομάζεται ΚΚ κι είναι η δραματική αφήγηση της ψυχολογίας ενός ιδεολόγου αγωνιστή του ΚΚΕ και των βασανιστηρίων που υπέστη από την ηγεσία του κόμματος στην περίοδο των, σταλινικού τύπου, εκκαθαρίσεων από το 1950…
--- Στο έργο τα αρχικά ΚΚ μπορεί να σημαίνουν συμβολικά, το ίδιο το «σώμα και πνεύμα» του ΚΚΕ. Στο έργο η Μαρία Καραγιώργη δεν είναι η γυναίκα του, αλλά η Μάνα (του ΚΚΕ;) που ψάχνει το σώμα όλων των αγωνιστών που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη.)
--- Πρωταγωνιστικός – και σπουδαίος – θεατρικός ρόλος αυτός της Μάνας του ΚΚ, η οποία ψάχνει να βρει το πτώμα του γιου της. (Ως γνωστόν, τον Καραγιώργη μάλλον τον φούνταραν στο ποτάμι και δεν έχει αποκαλυφτεί η τελική πράξη της δολοφονίας του, ούτε έχει βρεθεί το νεκρό του σώμα. Βέβαια, στα αρχεία του Περισσού θα υπάρχουν όλα τα στοιχεία, αλλά… Η ακούραστη και θαυμαστή Μαρία Καραγιώργη μέχρι να πεθάνει έκανε εκκλήσεις να τις δοθούν – το ίδιο συνεχίζει και ο γιος τους…Το ίδιο το ΚΚΕ αρνείται – και σήμερα ακόμη, 2012! - πως έχει οτιδήποτε σχετικό. «Υπόθεση των Ρουμάνων ήταν, αυτοί έχουνε τα αρχεία». (Αλέκα Παπαρήγα σε μένα, πριν από κάποιους μήνες που είχαμε συνάντηση στον Περισσό μαζί με τον Κώστα Καζάκο. Παρακάτω θα πω γι αυτό…)
--- Οι πρόβες, λοιπόν, του έργου άρχισαν… Κράτησαν 15 μέρες. Στην διάρκειά τους όμως το σταλινικό ΚΚΕ – Πολίτμπουρο- έκανε τα πάντα για να ματαιώσει το ανέβασμα του έργου. «Ιθύνων νους» ο… Άγνωστος Σουσλώφ. (Μολονότι είχε προηγηθεί – όπως προείπα - η «αποκατάσταση» του Κώστα Καραγιώγη από την τότε ηγεσία του ΚΚΕ στα «ψιλά» του Ριζοσπάστη.)
---Έφτασαν μέχρι του σημείου να απειλήσουν προσωπικά τον ίδιο τον Κουν! Με «ανεπίσημη» ινκόγκνιτο επίσκεψη κάποιου σκληροπυρηνικού στελέχους (;) . Δεν έγινε πρόβα εκείνη την ημέρα στο Βεάκη, για να μιλήσουν οι δυο τους στο καμαράκι του Υπόγειου. Κι ούτε έγινε άλλη…
---Την επόμενη μέρα με κάλεσε ο Κουν. «Γιώργο, απειλούν να μας διαπομπεύσουν στον Ριζοσπάστη και σε άλλα έντυπα δικών τους, θα κάνουν περιφρούρηση στο ταμείο και θα μας κλείσουν το θέατρο, τι θα κάνουμε;» (Μιλάμε για το 1978, μετά την μεταπολίτευση, το ΚΚΕ στα πολιτιστικά μας πράγματα ήταν «σφυροδρέπανο» κανονικό, έκοβε κεφάλια. Κι είχαμε ήδη την μεγάλη επιτυχία «Κομμάτια και θρύψαλα» - μόλις είχαν τελειώσει οι 400(!) παραστάσεις – και η θεατρική κριτική του Ριζοσπάστη το είχε «θάψει», μαζί και μένα βέβαια.)
Δεν ξέχασα ποτέ το ταραγμένο – βουρκωμένο; - βλέμμα του Κουν.
Κι απάντησα αμέσως. «Κύριε Κουν, δεν έχουμε επιλογή. Σταματήστε το ανέβασμα.»
---Από κείνες τις μέρες το έργο θεωρήθηκε «απαγορευμένο» από το ΚΚΕ και κανείς σκηνοθέτης ή πρωταγωνιστής δεν τολμούσε να το ανεβάσει.
Ένα χρόνο αργότερα, το έδωσα στον Μάνο Κατράκη. Είχε τότε το θέατρο Μπροντγουέι. Όταν το διάβασε μου τηλεφώνησε. «Έλα απ΄το θέατρο.» Πήγα. Ήταν στο μικρό καμαρινάκι με την πόρτα ανοιχτή. ΄Εμπα, μου λέει με νόημα, και κλείσε την πόρτα.
Κάθισα. Με κοίταξε. «Το έργο σου είναι συγκλονιστικό», μου λέει. «Μπράβο σου που τόγραψες. Σ΄εμένα όμως δεν θα πεις μπράβο γιατί δεν πρόκειται να το ανεβάσω.» Γιατί; τον ρώτησα. «Δεν αντέχω, Γιώργο», μου λέει. «Δεν αντέχω άλλες εκκαθαρίσεις. Έτσι και το ανεβάσω εγώ, θα με «στείλουμε» σαν τον Καραγιώργη. Πάρε το έργο σου και πήγαινε στο καλό.» Μου έδωσε τον φάκελο, με φίλησε συγκινητικά κι έφυγα.
--- Αργότερα τυπώθηκε σε βιβλίο από τον Πατάκη και μόνο ο Κώστας Γεωργουσόπουλος τόλμησε να βγει δημόσια να το επαινέσει - «συνταρακτικό θέατρο-ντοκουμέντο» -, αλλά και να καταγγείλει την «προοδευτική» τρομοκρατία του ΚΚΕ. Κι επίσης να τονίσει την πεποίθησή του ότι «δεν πρόκειται κανείς να τολμήσει το ανέβασμά του». Όπως κι έγινε… Έκτοτε το άφησα. Δεν θα είναι υπερβολή αν πω ότι σχεδόν ξέχασα ότι υπήρχε.
--- Ε, το θυμήθηκα μια μέρα, πέρσι, κι είπα στον εαυτό μου, μήπως τώρα είναι καιρός να ανέβει; Σήμερα που μέσα στο ΚΚΕ γίνονται – κρυφά, όπως πάντα- διεργασίες για ολική επαναφορά στις αλαζονικές, (ιδεολογικά, πολιτικά και συντροφικά), πράξεις του αμαρτωλού παρελθόντος, αλλά και για θαρραλέα αποκατάσταση των, αδίκως χαρακτηρισθέντων ως προδοτών, γνήσιων αγωνιστών του ΚΚΕ. ) Σήμερα που ο λαός θέλει επιτέλους ΑΛΗΘΕΙΕΣ!! Και μάλιστα να ανέβαινε «υπό την αιγίδα» του ίδιου του ΚΚΕ, ακόμη και την οικονομική του χορηγία! (Έτσι σκέφτηκα εγώ!…) Και μάλλον θα λειτουργούσε υπέρ του, τώρα που βιώνει την κατρακύλα στην κρίση του ελληνικού λαού.
--- Το έργο είναι ιστορικό και ως εκ τούτου διαχρονικό. Σαν να το έγραφα σήμερα.
--Ωραία ως εδώ; Φίνα…
Σκέφτηκα, λοιπόν, να το δώσω να το διαβάσει ο Κώστας Καζάκος, μέλος του ΚΚΕ και βουλευτής του μέχρι την τελευταία εκλογική καταρράκωση του (απο-κόμματος πια;) και από τους «τελευταίους» μ ε γ ά λ ο υ ς του ελληνικού θεάτρου. Το διάβασε, του άρεσε πολύ ως θεατρικό έργο, αλλά…ΑΛΛΑ έπρεπε (!) να περάσει κι απ΄την έγκριση του Πολίτμπουρου! Πέρασε κάνας χρόνος κι ακόμη δεν ήξερε τι να κάνει, μάλλον με όποιους θα το είχε συζητήσει θα του είπαν «τι θες τώρα να μπλέξεις;» Το συζητάει και με την Γενική Γραμματέα κι η κουβέντα κατέληξε σε κάποιο προσωπικό ραντεβού μαζί μου. Και πήγα. Μαζί και ο Καζάκος. Τι είπαμε;
Επί της ουσίας σχεδόν τίποτα. Η Αλέκα Παπαρήγα ως περισπούδαστη φιλόλογος της Οργουελικής (Σταλινικής, δηλαδή) «διπλής γλώσσας» (άλλα λέμε κι άλλα υπονοούμε κι ο νοών νοήτω, ειδάλλως… φευ!) μας είπε «κάντε όπως νομίζετε, ανεβάστε το αν θέλετε, εγώ όμως δεν συμφωνώ».
Αποτέλεσμα; ΟΥΤΕ ο Κώστας Καζάκος ανέβασε το έργο! Φαίνεται πως μάλλον αποφάσισε κι αυτός πως το έργο μου είναι αντικομουνιστικό, οπορτουνιστικό, σεχταριστικό, προβοκατόρικο, ενάντια στο ΗΘΟΣ και τους Αγώνες του τιμημένου ΚΚΕ. Και μόνο να τον απείλησαν ότι δεν θα πατήσει το πόδι του στο θέατρο κανένας «σύντροφος» (σύμφωνα με τη «γραμμή») θα ήταν αρκετό για να αποφασίσει να ανεβάσει έργο του Μπρεχτ ελπίζοντας στην μαζική προσέλευση των συντρόφων για την οικονομική υποστήριξη της παράστασης. (Κώστα Καζάκο, εγώ σου έδωσα να ανεβάσεις ένα έργο που θα έτρεχαν να το δούνε, γιατί μιλάει για Μ Α Σ, για το χτες και το σήμερα το ΔΙΚΟ ΜΑΣ. Άρα, και για το ΑΥΡΙΟ.)
Κι έτσι – πενήντα χρόνια μετά την σταλινική «εκκαθάριση» του Καραγιώργη, εξήντα (63!) χρόνια από τον εμφύλιο και τριάντα τέσσερα (34!) δικά μας χρόνια από τότε που το έγραψα- παραμένει στο σκοτάδι του συρταριού μου ένα θεατρικό έργο (υπεύθυνη συγγραφική και ιδεολογική κατάθεση του συγγραφέα στο ελληνικό δραματολόγιο) «απαγορευμένο» από το κόμμα που διαδηλώνει υπέρ της ελευθερίας του λόγου, υπέρ του πολιτισμού, υπέρ της Ιστορικής αλήθειας και…πράσινα άλογα! (Άμα δεις πράσινο άλογο τότε να πειστείς και γι αυτά που «αγωνίζεται» το ΚΚΕ.)
Συμπέρασμα: το έργο είναι… ελεύθερο (τρομάρα μας!) και όποιος θέλει να το ανεβάσει καλοδεχούμενος. (Με τον…πόλεμο του ΚΚΕ, βεβαίως βεβαίως! ) «Ο Ζντάνοφ ζει – αυτός τους οδηγεί.»
Πολύ θλίψη, ρε παιδάκι μου! Από παντού θλίψη και κατάθλιψη…
Υ.Γ. Και μη μου πείτε τώρα –«σύντροφοι ανακριτές» κατά Άρη Αλεξάνδρου - πως, τάχα, συκοφαντώ το Κόμμα του Λαού, ε; Πως είμαι πράκτορας ξένων συμφερόντων που επιδιώκουν την υποδούλωση του λαού μας; (Τριάντα τέσσερα χρόνια το΄κανα γαργάρα. Ε, τώρα μου ήρθε εμετός.) Σκεφτείτε καλύτερα – αν βολεύει την αυτοκριτική σας δεινότητα – ποιους εξυπηρετεί αυτή και μόνο η ελεύθερη και δημοκρατική παρουσία σας στο πολιτικό και κοινωνικοοικονομικό γίγνεσθαι της Ελλάδος. ΓΙΑΤΙ υπάρχετε ΑΚΟΜΗ και ΣΑΣ ΑΦΗΝΟΥΝ- γελώντας σαρδόνια! - να προπαγανδίζετε την «ανατροπή του καπιταλισμού», την «δικτατορία του προλεταριάτου» και «ο Λαός στην Εξουσία»; ΠΩΣ; Με τα κουκιά; (Λικβινταριστές, δηλαδή;)
Μήπως είστε ΑΚΟΜΗ μια «παραπλανητική εναλλακτική λύση, την οποία το αστικό πολιτικό σύστημα αξιοποιεί για να οργανώσει το τσάκισμα του κινήματος, το χτύπημα του ριζοσπαστισμού, της επαναστατικής διάθεσης και θέλησης, για να προλάβει ή να ματαιώσει, για όσο διάστημα μπορεί, την ανατροπή του»;
με αγωνιστικούς χαιρετισμούς
Γιώργος Σκούρτης Αύγουστος - Δεκέμβριος 2012