«ΦΩΤΙΑ ΚΑΙ ΝΕΡΟ» | ΚΡΙΤΙΚΗ
- Ημερομηνία: Κυριακή, 31/03/2024 17:52
Το «Φωτιά και Νερό», της Χρύσας Σπηλιώτη, μιλάει για το δικαίωμα στην ετερότητα των πολιτισμών και στη διαφορετικότητα της σκέψης. Έργο άκρως επίκαιρο, οικουμενικό και βαθύτατα ανθρωπιστικό, καταδικάζει τους πολέμους που σπέρνουν θάνατο και αναγκαστικό ξεριζωμό αμέτρητων χαροκαμένων, στην «ελεύθερη» Ευρώπη, για να βιώσουν και εκεί πιο άγρια την εκμετάλλευση, τον ρατσισμό, τη μοναξιά, την απελπισία.
Μέσα από τρία πρόσωπα, η συγγραφέας μιλάει για τις τραγωδίες του ανίσχυρου ανθρώπου στον εφιάλτη της παγκοσμιοποίησης. Ο άνεργος Σαΐντ, πρώην δάσκαλος, βασανίζεται από εφιάλτες και μνήμες των διαμελισμένων πτωμάτων της οικογένειάς του κατά την εισβολή στο Ιράκ και συγχρόνως τρέμει την εκδίωξή του από τη χώρα, στην οποία ζει ως πρόσφυγας. Σμίγει με τη Χαγιάτ, που δουλεύει ως νοσοκόμα, μία ξεριζωμένη, δύστυχη Ιρανή, που αρνούμενη να φορά μπούργκα, κατηγορήθηκε από τον άντρα της πως είναι πόρνη, στερήθηκε το μοναχοπαίδι της και διωκόμενη διέφυγε στην Ευρώπη. Αυτή η γυναίκα με την αγάπη, τη μητρική της τρυφερότητα, τις όμορφες ιστορίες που αφηγείται και την έφεσή της να γράφει ποιήματα, στηρίζει τον απολυμένο πια, τυραννισμένο από τον εφιάλτη του πολέμου, φοβούμενο τον ρατσισμό, άντρα. Στην άθλια καμαρούλα όπου ζουν, μια μέρα, από λάθος, μπαίνει ένας ντόπιος, ανυποψίαστος υπάλληλος ταχυδρομείου, χωρισμένος από τη γυναίκα του και με κακές μνήμες από τον βάναυσο πατέρα του. Έντρομος ο Ιρακινός επιτίθεται στον «εισβολέα», τον δένει και τον απειλεί με ένα σουγιαδάκι, κρατώντας τον όμηρο για μία εβδομάδα. Παρά τις παρακλήσεις της Χαγιάτ να τον αφήσει ελεύθερο, ο Σαΐντ κάνει τη δική του «τζιχάντ». Επιβάλει στον ξένο να μάθει βασικά στοιχεία της ιστορίας του πολιτισμού του, ποιήματα και να προφέρει λέξεις της ιρακινής γλώσσας. Αυτή η «τζιχάντ» διεκδικεί τον σεβασμό των Ευρωπαίων απέναντι στον αραβικό πολιτισμό και οδηγεί στην αλληλοκατανόηση των δύο αντρών. Εξάλλου, θύματα αυτής της κοινωνίας είναι και οι δύο. Αλλά μεγαλύτερο θύμα - και των ίδιων - γίνεται η γυναίκα, η οποία, καθώς τη διεκδικούν ερωτικά και οι δύο, παίζοντας την τύχη της σε μια παρτίδα σκάκι, εκείνη προσβεβλημένη φεύγει κρυφά, εγκαταλείποντας και τον αγαπημένο της Ιρακινό.
Η Χρύσα Σπηλιώτη σκιαγράφησε -με ένα γρήγορο, καλοδομημένο κείμενο γεμάτο ενσυναίσθηση και υποδόριο χιούμορ- την αντιπαράθεση δύο κόσμων, αυτών της Δύσης και της Ανατολής. Μέσα από τις δεκαεπτά στακάτες σκηνές του έργου, αναδύονται όψεις του σημερινού κόσμου: της ισοπεδωτικής παγκοσμιοποίησης, της προσφυγιάς, της βίας και των πολέμων. Αλλά και της μαγείας του έρωτα, πότε ως ζωογόνου δύναμης και πότε ως εκρηκτικής λάβας που τα ισοπεδώνει όλα.
Η σκηνοθετική προσέγγιση του Αυγουστίνου Ρεμούνδου, λιτή και ουσιώδης, με τα ενδεικτικά σκηνικά και κοστούμια της Τόνιας Αβδελοπούλου, τους καλούς φωτισμούς της Γιέλενα Γκάγκιτς και την ατμοσφαιρικότητα της μουσικής του Νικόλα Καρίμαλη Razastarr, ανέδειξε τον κοινό ανθρώπινο πυρήνα του έργου με φανερές διαφορές, αλλά και κρυφές ομοιότητες. Η χρήση, όμως, των video, ως αναμνήσεις του Σαΐντ, δε λειτούργησαν καταλυτικά, μολονότι παίζουν σημαντικό ρόλο στη συνθήκη.
Η Έλενα Τυρέα μπήκε στο πετσί του ρόλου της κατατρεγμένης «Χαγιάτ». Με ευαισθησία, πηγαία ανθρωπιά και άρτια εκφορά του λόγου κατάφερε να μεταμορφώσει την πραγματικότητα σε παραμύθι.
Στο πρόσωπο του Δημήτρη Γεωργαλά αποτυπώθηκε καίρια ο «Σαΐντ», ο Άραβας μετανάστης, που βλέπει συνεχώς εφιάλτες και εχθρούς και επιδιώκει μια ισόνομη θέση στην κοινωνία με λάθος τακτικές.
Ο Στέλιος Καλαθάς έπλασε αδρά τον πολιτισμένο «Ξένο», που καταδιώκεται από τις δικές του προσωπικές Ερινύες.
«ΦΩΤΙΑ ΚΑΙ ΝΕΡΟ», ενδιαφέρουσα και τίμια παράσταση για δύο κόσμους παγιδευμένους στο μίσος, που βρίσκουν ξαφνικά δρόμο βαθιάς επικοινωνίας.