ΘΕΟΓΟΝΙΑ, ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΓΛΕΝΤΙ - ΚΡΙΤΙΚΗ
- Ημερομηνία: Πέμπτη, 25/07/2019 10:40
Την παράσταση "Θεογονία, ένα μεγάλο γλέντι" σκηνοθετεί η Σοφία Πάσχου, την οποία παρακολούθησα στο μικρό θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου. Είναι εμπνευσμένη από τη Θεογονία του Ησιόδου, ένα επικό ποίημα που γράφτηκε τον 7ο π.Χ. αιώνα και περιγράφει το σύνολο των ιδεατών θεοτήτων που τιμούσαν κατά καιρούς οι Έλληνες, τις μάχες και την εξελικτική τους πορεία μέχρι να καταλήξουν στην επικράτηση του Δωδεκάθεου του Ολύμπου. Αποτελείται από 1022 εξάμετρα και ξεκινά με το Χάος και τη Γη (Γαία), περιγράφει τη γέννηση του Έρωτα, του Ερέβους και της Νύχτας, περνά από τον Ουρανό, τον ευνουχισμό του από τον Κρόνο, το μύθο του Προμηθέα και της Πανδώρας, την Τιτανομαχία και φτάνει στη γέννηση του Δία και των άλλων θεών και την τελική τους νίκη. Μια αλληλουχία ερώτων, γεννήσεων, μαχών και θανάτων σε ένα ατέρμονο παιχνίδι εξουσίας και επικράτησης. Από τις απαρχές του κόσμου μέχρι τη σημερινή εποχή οι μεταβάσεις αυτές, τα παιχνίδια που κρύβουν και οι διαδικασίες τους παραμένουν σχεδόν ίδιες, ένα μεγάλο γλέντι με διάφορες φάσεις, με μόνες αλλαγές αυτές των προσώπων. Η ιδέα ανήκει στην ομάδα των Patari Project, ενώ τη δραματουργία ανέλαβε η Κατερίνα Μαυρογεώργη.
Η Σοφία Πάσχου αναλαμβάνει τα σκηνοθετικά ηνία της παράστασης εναλλάσσοντας διαρκώς τη δράση μεταξύ παρόντος και μακρινού παρελθόντος, εξελίσσοντας παράλληλα τις δύο ιστορίες και τονίζοντας τα πολλά κοινά τους στοιχεία. Η μουσική συνοδεύει σχεδόν συνέχεια το λόγο, δίνει τον τόνο των αλλαγών και απλώνεται από παραδοσιακά και λαϊκά ελληνικά μονοπάτια, μέχρι σύγχρονα χορευτικά beat. Το σώμα των ηθοποιών, η πλαστικότητα και η εκφραστικότητά του γίνεται ενεργό κύτταρο της σκηνοθετικής οπτικής και συχνά δοκιμάζει τις αντοχές του. Η αφήγηση είναι άλλοτε ένα φωτεινό λαϊκό και σύγχρονο παραμύθι κι άλλοτε μια σκοτεινή εκδοχή εξουσίας, διαδοχής και συγκρούσεων. Η ερωτικές ένωση, ο γάμος, η γέννηση παρουσιάζονται σαν ένα ζωντανό πανηγύρι, αλλά και ως ένας αγωνιώδης κρίκος της εξελικτικής αλυσίδας. Όλες οι προαναφερθείσες εναλλαγές απαιτούν μεγάλη σωματική προσπάθεια (και κατά συνέπεια καταπόνηση) από ολόκληρη την ερμηνευτική ομάδα, αλλά και συγκέντρωση για να μη χαθεί ο ειρμός του λόγου και των γεγονότων.
Η δομή της παράστασης δεν επέτρεπε συγκεκριμένους ρόλους για τον κάθε ηθοποιό. Στο σύγχρονο κομμάτι υπήρχαν νέα ελληνικά ονόματα (έστω κι αν δεν είχαν μεγάλη σημασία), τα οποία παρέμειναν τα ίδια καθ' όλη τη διάρκεια της παράστασης. Η αναφορά στο αρχαίο όμως κείμενο περιελάμβανε πάρα πολλά διαφορετικά ονόματα, κάποια από αυτά περνούσαν σχεδόν στιγμιαία στη σκηνή κι έτσι η ερμηνευτική προσπάθεια ήταν ομαδική. Ακόμα και στα μάτια ενός θεατή που δεν έχει δει προηγούμενη παράσταση των Patari Project θα ήταν παραπάνω από εμφανές, ότι όλα τα παιδιά έχουν βρει ο ένας τους ερμηνευτικούς κώδικες του άλλου, συνεννοούνται με τα μάτια και αποτελούν μια συμπαγή κι εξαιρετικά καλοδουλεμένη ομάδα. Όχι μόνο στην εκφορά του λόγου, αλλά και στην κίνηση (που συχνά θύμιζε μια φρενήρη σκυταλοδρομία), αλλά και στις τραγουδιστικές τους απόπειρες. Έζησαν έντονα την Επιδαύρια εμπειρία τους, έδειξαν να την απολαμβάνουν στο μέγιστο και μετέδωσαν απλόχερα στο κοινό ενέργεια, ζωντάνια, κέφι, ρυθμό. Μικρές αρρυθμίες και ατέλειες υπήρξαν, αλλά όταν η συνολική προσπάθεια είναι τόσο έντιμη και αξιοπρεπής, τις ξεχνάς γρήγορα και δεν τους δίνεις ιδιαίτερη σημασία.
Η Χαρά Κότσαλη, ο Θεοδόσης Κώνστας, ο Θάνος Λέκκας, η Κατερίνα Μαυρογεώργη, η Κίττυ Παϊταζόγλου, η Εριφύλη Στεφανίδου, ο Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος και ο Αποστόλης Ψυχράμης απάρτισαν την ενθουσιώδη ομάδα που μας μύησαν στο δύσκολο εγχείρημά τους κι ενορχήστρωσαν στη σκηνή το γλέντι.
Οι μουσικοί Νίκος Γαλενιανός και Σταμάτης Πασόπουλος ήταν διαρκώς στη σκηνή, έδωσαν τον τόνο του γλεντιού και συνέθεσαν την πρωτότυπη μουσική της παράστασης.
Στο σκηνικό χώρο της Ευαγγελίας Θεριανού δέσποζε το μακρύ γαμήλιο τραπέζι στρωμένο για γλέντι και φαγοπότι, ενώ τα κοστούμια της Κλαιρ Μπρέισγουελ είχαν πρωτοτυπία, χρώμα, φωτεινότητα και τέτοια λειτουργικότητα που συχνά η αλλαγή τους γινόταν "εν κινήσει".
Οι φωτισμοί της Σοφίας Αλεξιάδου ακολούθησαν τις εναλλαγές των ιστοριών, φωτίζοντας με γιορτινό τρόπο το σύγχρονο γαμήλιο τραπέζι και παίζοντας έντονα με τις σκιές και το μισοσκόταδο στην αναπαράσταση της αρχαίας ιστορίας. Η κίνηση της Εριφύλης Στεφανίδου ήταν συνεχής, αδιάκοπη, εξαιρετικά απαιτητική για το σώμα των ηθοποιών, οι οποίοι δεν άφησαν σχεδόν ούτε εκατοστό της σκηνής απάτητο, αλλά και ιδιαίτερα σημαντική για να γίνει το κοινό κοινωνός της ενέργειας της ερμηνευτικής ομάδας.
Συμπερασματικά, στη σκηνή του μικρού Θεάτρου της Αρχαίας Επιδαύρου, παρακολούθησα μια παράσταση ενός άγνωστου σε πολλούς αρχαίου κειμένου σε μια μοντέρνα ανάγνωση, που το έφερε στο σήμερα, χωρίς να αλλοιώσει την ουσία του. Η σκηνοθετική προσέγγιση συνδύασε την αφήγηση και τη σκηνική δράση, ενσωμάτωσε τη μουσική στην ιστορία και σωματικοποίησε πολλές από τις εικόνες που δημιούργησε με τρόπο άμεσο, ζωντανό και εύρυθμο. Κάποια μοτίβο είχαν μια αναπόφευκτη τάση επανάληψης, αλλά ο σχεδόν καταιγιστικός ρυθμός δεν επέτρεψε καμία αίσθηση κούρασης ή βαρεμάρας στο θεατή. Η ερμηνευτική ομάδα συμπαγής, δυναμική, είχε κέφι, ζωντάνια και ρυθμό και δημιούργησε ένα σύνολο με ελάχιστα ψεγάδια, το οποίο άξιζε ένα παρατεταμένο και πολύ θερμό χειροκρότημα για τη συνέπεια και την προσπάθειά του.