Ο ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΕΡΠΕΤΕΙΑ ΤΟΥ 'ΕΡΩΦΙΛΗ PROJECT'
- Ημερομηνία: Δευτέρα, 17/09/2018 10:25
Η όλη ιστορία του Ερωφίλη project ξεκίνησε πέρσι στα τέλη του καλοκαιριού. Γνωρίστηκα με την Αμαλία Αρσένη, όταν ήρθε να δει την παράσταση μου «Παραλογές». Τις άρεσε η δουλειά και είπαμε να ξαναβρεθούμε για να συζητήσουμε μια πιθανή συνεργασία. Μετά από λίγες μέρες, στο σπίτι της στο Παγκράτι, κουβεντιάζαμε για το καλλιτεχνικό μέλλον μας. Αφού είδαμε ότι συμφωνούμε ιδεολογικά, για ένα αποκεντρωμένο θέατρο, έξω από τους περιορισμούς και τα στεγανά της πόλης, αρχίσαμε να ρίχνουμε ιδέες για το κείμενο που θα ήταν η αρχή του έργου μας. Με εντυπωσίασε -πρέπει να αναφέρω- η ωριμότητα και οι κατασταλαγμένες απόψεις, ενός τόσο νεαρού κοριτσιού, σε σχέση με την τέχνη και αυτά που θέλει να κάνει μέσα απ΄ αυτή. Πραγματικά αυτό σπανίζει στις μέρες μας γιατί η παιδεία και ειδικότερα η παιδεία στο θέατρο, είναι σε όχι και τόσο καλή κατάσταση.
Τέλος πάντων – άρχισα την γκρίνια!- στο θέμα μας. Το κείμενο λοιπόν που έπεσε πρώτο στο τραπέζι ήταν από τον λατρεμένο Παπαδιαμάντη, το «Έρως-Ηρως» του. Ένα καταπληκτικό διήγημα με πολλές προϋποθέσεις για μια καλή παράσταση. Αποφασίσαμε λοιπόν ότι από αυτό θα ξεκινήσουμε και κλείσαμε την επόμενη συνάντησή μας. Η συνεργασία μας είχε ήδη αρχίσει.
Μετά από δυό μέρες, φορτωμένος με τα όργανα, ένα σπάνιο κείμενο που είχα βρει για τον Παπαδιαμάντη και το έργο του και με κάνα δυό μουσικές που εμπνεύστηκα και ήθελα να ακούσει η Αμαλία, πήγα στο Παγκράτι. Τη βρήκα όμως στενοχωρημένη και απογοητευμένη. Η ιδέα μας είχε γίνει ήδη από κάποιον συνάδελφο πάνω κάτω στο ίδιο πλαίσιο που θέλαμε να την εντάξουμε κι εμείς. Εγκαταλείψαμε την ιδέα λοιπόν γιατί η αυστηρή δεοντολογία του θεάτρου δεν επιτρέπει τέτοιες κινήσεις.
Μετά από πολύ σιωπή μέσα σε ένα κάπως βαρύ περιβάλλον –τέτοια ατυχία!- ρώτησα τη Αμαλία:
«Ποιο ρόλο θες να κάνεις; Ποιο είναι το όνειρό σου;»
«Έχω δύο» μου είπε με ένα πονηρό χαμόγελο.
«Για να ακούσω.» λέω με κάποια επιφύλαξη.
«Ερωφίλη και Αντιγόνη» μου λέει πριν περάσουν δύο δευτερόλεπτα.
«Ωραία. Ας ξεκινήσουμε από το πιο πρόσφατο και για την Αντιγόνη βλέπουμε.»
«Μιλάς σοβαρά; Θα κάνουμε Ερωφίλη;»
«Θα προσπαθήσουμε.» είπα κάπως συγκρατημένα.
Φυσικά και οι δυό καταλάβαμε ότι εκείνη την στιγμή, από την επιλογή και μόνο του έργου, ο πήχης ανέβηκε στον ουρανό. Παρόλα αυτά, λόγω του ότι είχαμε να κάνουμε με ένα κοινό όνειρο, ξεκίνησε μια υπέροχη περίοδος των ζωών μας, όπου δεν υπήρχε τίποτε άλλο πέρα από το project (το προσθετικό στον τίτλο ήταν ιδέα της Αμαλίας).
Ξεκίνησα την επεξεργασία του κειμένου κι άρχισα να γράφω τη μουσική.
Βρήκαμε τον πρώτο Πανάρετο και μπήκαμε στις πρώτες αναγνώσεις. Εδώ πρέπει να πω ότι δεν έγιναν οντισιόν ή συνεντεύξεις. Μέσω φίλων και γνωστών βρήκαμε και βρίσκουμε ακόμα τους συνεργάτες μας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε ότι η ανεργία στον κλάδο μας αγγίζει το 80%!, οπότε είναι ηλίου φαεινότερο ότι δεν χρειάζεται ούτε οντισιόν ούτε συνεντεύξεις ούτε οτιδήποτε άλλο τέτοιο πράγμα, που γίνεται μόνο για να ανακοινωθεί και αυτό που καταφέρνει είναι απλά να γεμίσει φρούδες ελπίδες τις ψυχές των νέων καλλιτεχνών.
Βρέθηκε λοιπόν και ο πρώτος Φιλόγονος, αλλά μετά από λίγο εγκατέλειψε ο πρώτος Πανάρετος. Βρέθηκε η Νένα, η Δανάη Λουκάκη. Μετά από λίγο έρχεται ο δεύτερος Πανάρετος, αλλά εγκαταλείπει ο πρώτος Φιλόγονος. Χαμός γενικά. Αλλά θα πρέπει να ξέρετε ότι οι δοκιμές για ένα τέτοιου είδους έργο, με τόσο απαιτητικούς ρόλους, που ετοιμάζαμε, είναι ένας άθλος σε πολλά επίπεδα και δεν μπορούν όλοι να σηκώσουν αυτό το βάρος ή να θέλουν να το κάνουν. Βρέθηκε τελικά ο Φιλόγονος, ο Κωνσταντίνος Τσιομίδης και έκλεισε η διανομή. Κάπου εκεί ήρθε και μια πολύ σημαντική παρουσία στο έργο, η Μάρα Μοτάκη σαν βοηθός μου, οργάνωση παραγωγής, φωτίστρια … και όχι μόνο. Όπως επίσης και οι δύο ταλαντούχοι μουσικοί μας. Η Αρετή Κοκκίνου με κιθάρες και μαντολίνο και ο Δημήτρης Πρόκος με κλαρίνο, αλλά και πολλές πρωτότυπες ιδέες για το όλο εγχείρημα. Έσφιξε λοιπόν όπως λέμε η ομάδα και μπήκαμε αναπόσπαστοι στο κυρίως πιάτο. Την προσπάθεια φυσικής εκφοράς και ερμηνείας του Χορτατσικού λόγου. Ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα και στολίδια της παράστασής μας. Πολλές ώρες δουλειά με το κείμενο για μήνες. Το σχέδιο ήταν να κάνουμε γύρω στα τέλη Ιουνίου μια πρώτη παράσταση εδώ στην Αθήνα και μετά περιοδεία.
Τα Χριστούγεννα έκανα ένα ταξίδι στη Γερμανία κοντά στα ανιψάκια μου κι εκεί κατάφερα κι ολοκλήρωσα το μεγαλύτερο μέρος της μουσικής του έργου. Κάτι που ήταν απαραίτητο, γιατί μετά τις γιορτές ξεκινούσαμε στήσιμο. Εκεί μου ήρθε και η ιδέα της σκηνικής παρουσίας των προσώπων, η οποία είναι ουσιαστικά μια εξέλιξη του γνωσιολογικού μοντέλου της αρχαιοελληνικής τραγωδίας. Όλο το έργο σε μετωπική σχέση με το κοινό. Η ιδέα αυτή στην υλοποίηση της, μας χάρισε πολλές όμορφες εικόνες και μια ιδιαίτερη σκηνική παρουσία των ερμηνευτών, που αρέσει στον θεατή γιατί τον κάνει μέρος του έργου.
Η δουλειά προχωρούσε μια χαρά, αλλά ήταν αδύνατο να κάνουμε πρεμιέρα τον Ιούνιο. Ανακοινώνουμε λοιπόν, αμέσως μετά το Πάσχα, σαν πρώτη ημερομηνία παράστασης
την 5η Ιούλη – μια μέρα μετά την αμερικάνικη απελευθέρωση!- στην βίλα Ζωγράφου.
Το σχέδιο για το όλο εγχείρημα ήταν συγκεκριμένο και σαφές και ενθουσίασε όσους το άκουσαν: Η διαφορά και η καινοτομία της παράστασής μας, σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο ανέβασμα της Ερωφίλης, είναι ότι διεκδικεί τον φυσικό της χώρο, κάστρα δηλαδή και φρούρια σε όλη την Μεσογειακή λεκάνη! Δύσκολος στόχος , αλλά με υπομονή και δουλειά , έγινε. Κι ένα σημαντικό στοιχείο διαφοροποίησης, το οποίο κάνει την παράσταση μοναδική.
Ανακοινώσαμε λοιπόν την εναρκτήρια παράστασή μας και δουλεύαμε.
Όπως κάθε φορά όμως, όταν γίνεται κάτι πολύ δυνατό, η συσσώρευση ενέργειας και οι κραδασμοί, φέρνουν και εμπόδια. Μια βδομάδα πριν την πρεμιέρα, μας εγκαταλείπει ο Πανάρετος. Μεγάλο πρόβλημα και χωρίς χρόνο μπροστά μας γινόταν ακόμα μεγαλύτερο. Ο μόνος που ήξερε το έργο και είχε μια ελπίδα αντικατάστασης ήμουν εγώ, ο οποίος έκανα απλά τον Χάρο στην αρχή και τον Μαντατοφόρο στο τέλος και σε όλο το άλλο έργο έπαιζα μουσική.
Χωρίς να πανικοβληθούμε κάναμε τις απαραίτητες αλλαγές και με πολύ άγχος και αγωνία στις ψυχές μας, παίξαμε τελικά το έργο στη Βίλλα. Ο κόσμος ενθουσιάστηκε!. Μας χειροκροτούσαν για ώρα και μετά σχεδόν όλοι – 600 θεατές- έμειναν εκεί για κουβέντα και συγχαρητήρια. Εμείς στα καμαρίνια κλαίγαμε και γελούσαμε ταυτόχρονα. Δεν το περιμέναμε. Εκεί καταλάβαμε την δύναμη του δημιουργήματός μας. Σίγουρα δεν ήταν στο επίπεδο που θέλαμε, αλλά ακόμα και έτσι άρεσε στον κόσμο. Άρα; Μια επωάζουσα επιτυχία! Βάλαμε λοιπόν το κεφάλι κάτω και συνεχίσαμε τη δουλειά. Πήραμε τις παρατηρήσεις των πρώτων μας θεατών και τις αξιοποιήσαμε για να κάνουμε καλύτερο το έργο.
Δοκιμές και διορθώσεις μέχρι να φύγουμε για τον πρώτο σταθμό της περιοδείας μας , την Κρήτη.
Επίσημη πρεμιέρα 19 Ιούλη, στο Ρέθυμνο φυσικά, την γεννήτορα του συγγραφέα μας, στο θέατρο Ερωφίλη, στην Φορτέτζα του λιμανιού. Μαγευτική βραδιά, γεμάτη συγκίνηση, γιατί σχεδόν νοιώθαμε την παρουσία του δημιουργού, του Γεώργιου Χορτάτση, ανάμεσά μας.
Στις 21 Ιούλη παίξαμε στα Χανιά, μπροστά σε μια κατάμεστη Μεσαιωνική Τάφρο – 1200 θεατές- όπου έγινε το εξής εκπληκτικό: επτά λεπτά πριν το τέλος έργου, λίγο μετά την έναρξη του θρήνου της Ερωφίλης μπροστά στο βατσέλι, σβήνουν τα φώτα!. Βλέπω αμέσως στα απέναντι κτίρια και ευτυχώς το πρόβλημα ήταν γενικό και όχι του θεάτρου. Ψιθυρίζω στην Αμαλία «συνέχισε» η οποία όμως το έκανε ήδη. Στέλνω τον μουσικό μας τον Γιωργή, που ήρθε εμβόλιμος να μας βοηθήσει στα Χανιά, με ένα φώς από τα αναλόγιά μας και την ίδια στιγμή βγαίνει και η Δανάη από τα παρασκήνια με το κινητό της και η Μάρα από το ηλεκτρολογείο, για να φωτίσουν την Ερωφίλη να τελειώσει τον θρήνο της. Σε πολύ λίγο άρχισαν να σηκώνονται νεαροί και νεαρές θεατές και φώτισαν τη σκηνή με τα κινητά τους!. Η αίσθηση για όλους μας, ερμηνευτές και θεατές, ήταν κάτι το μοναδικό. Μια μυσταγωγία, ένα δέος μπροστά στο τί μπορεί να είναι θέατρο, που αρχίζει και που τελειώνει; ποιος το κάνει και ποιος το βλέπει; Μαγική στιγμή.
Φυσικά το χειροκρότημα στα Χάνια κράτησε πολύ. Κατασυγκινημένοι οι θεατές μοιράστηκαν μαζί μας την εμπειρία τους με έκδηλο ενδιαφέρον για την δουλειά μας. Ο παράδεισος για κάθε καλλιτέχνη! Και οι ρακές μετά, σε μια ψαροταβέρνα στο λιμάνι των Χανίων, γλυκές σαν βάλσαμο.
Φραγκοκάστελο 23 Ιούλη. Η άγρια πλευρά της Κρήτης. Κάτω από τα Σφακιά, ένα καστράκι πάνω στη θάλασσα, επιβλητικό και γεμάτο ενέργεια. Εκεί εκμεταλλευτήκαμε τον χώρο στο έπακρο. Δεν βάλαμε ηχητική ενίσχυση, μόνο λίγα φώτα και παίξαμε μέσα στο κάστρο, μπροστά σε μια απότομη σκάλα από όπου ο Φιλόγονος κατέβαινε από τον πύργο του. Κάναμε δηλαδή το κάστρο, τρισδιάστατο σκηνικό και οι θεατές στη μέση.
Λίγοι οι άνθρωποι που μας τίμησαν, αλλά γεμάτοι αγάπη γι΄ αυτό που είδαν. Με ειλικρινή κι εγκάρδια σχόλια αγκάλιασαν σαν μια οικογένεια τον θίασο κι έλεγαν «για το πολλά καλά που είδαν». Εκεί σιγουρευτήκαμε ότι το έργο έγινε αποδεκτό από τους Κρητικούς. Κάτι πολύ σημαντικό για μας που μας απασχολούσε από τις δοκιμές. Η ντοπιολαλιά. Ο σεβασμός όμως και η ειλικρίνεια πάνω σ΄ αυτό το θέμα μας έβγαλαν ασπροπρόσωπους.
Μετά ήρθε η μεγάλη τραγωδία στο Μάτι και την Κινέττα, η οποία επισκίασε την δική μας. Αναβάλαμε φυσικά τις παραστάσεις μας στο Ηράκλειο και στο Λασίθι, αλλά υποσχεθήκαμε ότι θα πάμε με την πρώτη ευκαιρία.
Επιστροφή στην Αθήνα, λίγη ξεκούραση, και στο δρόμο πάλι.
Ρωμαϊκό Ωδείο Πάτρας, 2 Ιούλη. Μια περίεργη και ηλεκτρισμένη βραδιά με πολύ αέρα. Άστραφτε και έβρεχε παντού γύρω, εκτός από τον χώρο του θεάτρου! Το έμπειρο θεατρικό κοινό της Πάτρας, στήριξε αριθμητικά αλλά και σε ποσότητα χειροκροτήματος την παράσταση.
Από Πάτρα, Κεφαλονιά. Ο σημαντικότερος ίσως σταθμός μας για δύο λόγους. Γενέτειρα του πατέρα της Αμαλίας και χώρος παράστασης το Κάστρο του Αι Γιώργη. Το έργο βρέθηκε στον χώρο του. Κουβαλήσαμε τα σκηνικά μας για μεγάλη απόσταση γιατί δεν μπαίνει αυτοκίνητο μέσα στο Κάστρο. Ευτυχώς μας βοήθησαν οι άνθρωποι του αρχαιολογικού, ο Βασίλης, ο Χρίστος, ο κυρ Γιάννης.
Το βράδυ της 4ης Αυγούστου, μπροστά σε πεντακόσιους περίπου θεατές δώσαμε νομίζω την καλύτερη παράσταση του καλοκαιριού, αφιερωμένη φυσικά στον Γεράσιμο Αρσένη.
Αυτό που με συγκινεί περισσότερο στο θέατρο, είναι όταν βλέπω θεατές να κλαίνε. Ανατριχιάζει όλη η ραχοκοκαλιά μου για ώρα είμαι σε ένα είδος έκτασης. Αισθάνομαι εκείνη την στιγμή ότι πληρώνομαι για όλους τους κόπους και τις θυσίες που έχω κάνει για την τέχνη μου. Είναι σημαντικό να επιτυγχάνεις μέσα από ένα έργο την «κάθαρση» κατά τον Αριστοτέλη. Νομίζω ότι είναι ο μόνος στόχος που πρέπει να έχει ο δημιουργός στο θέατρο. Το κοινό λοιπόν μας αγκάλιασε και το όμορφο και υψηλής ενέργειας νησί της Κεφαλονιάς έμεινε στην καρδιά μας σαν κάτι πολύτιμο.
Επόμενος σταθμός Ζάκυνθος , 6 Αυγούστου. Λίγοι θεατές γιατί ήταν πολλές οι εκδηλώσεις εκείνη την περίοδο στο νησί. Δεν πτοηθήκαμε όμως. Δώσαμε μια όμορφη παράσταση και το επόμενο πρωί αποχαιρετήσαμε το νησί του Ξενόπουλου για την χώρα του Πέλοπα και πάλι.
Αρχαίο θέατρο Ηλιδας, 7 Αυγούστου. Μια υπέροχη βραδιά και μια αξιόλογη συνάντηση. Βρεθήκαμε με έναν πολύ δραστήριο ερασιτεχνικό θίασο και υποσχεθήκαμε συνεργασία με εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά, τον χειμώνα που έρχεται.
Φρούριο Καλαμάτας, 8 Αυγούστου. Μια πόλη αποκάλυψη για μένα. Δεν είχα ξαναβρεθεί στην Καλαμάτα και μου άρεσε τόσο πολύ που σίγουρα θα κάνω κάτι εκεί. Φιλόξενοι άνθρωποι, ωραίο μέρος, παραθαλάσσια πόλη! Το κάστρο με μια ιδιαίτερη ενέργεια, μας πρόσφερε τον χώρο για μια πολύ ατμοσφαιρική και δυνατή θεατρική εμπειρία.
Διακοπές για τον θίασο για τον Δεκαπενταύγουστο. Ανάψαμε κεράκι στην Παναγία και ευχηθήκαμε καλή συνέχεια στο θεατρικό μας ταξίδι.
Κάστρο Πλαταμώνα, στις 18 Αυγούστου, στο φεστιβάλ Ολύμπου. Ένας αξιόλογος θεσμός που μας στήριξε κι έτσι η προσέλευση των θεατών ήταν πάνω από τις προσδοκίες μας. Το κάστρο του Πλαταμώνα είναι το καλύτερα διατηρημένο κάστρο στην χώρα και φυσικά εκεί βγάλαμε τις πιο όμορφες φωτογραφίες μας.
Φρούριο Τρικάλων, στις 21 Αυγούστου, όπου με την στήριξη και την θεσσαλική φιλοξενία του αντιδημάρχου κ. Θοδωρή Σπανού, πέραν της εμπειρίας μιας ωραίας παράστασης πήραμε και κάνα δυό κιλά, από τα παιδάκια και τα κοψίδια.
Κέρκυρα και Άρτα οι τελευταίοι μας σταθμοί και επιστροφή στην Αθήνα.
Στις 30 Αυγούστου δώσαμε παράσταση στο Άλσος Ν. Σμύρνης, όπου και βραβευτήκαμε από τη UNESCO για την προσφορά του έργου μας στη διατήρηση και διάδοση της ελληνικής γλώσσας.
Επόμενος επιτυχημένος σταθμός μας η Θεσσαλονίκη, στο Θέατρο Κήπου 9 Σεπτέμβρη και μετά έρχεται το μεγάλο μας στοίχημα. Κάθε Παρασκευή Σάββατο και Κυριακή από τις 26 Οκτώβρη στο θέατρο Σφενδόνη παραστάσεις του Ερωφίλη project για το Αθηναϊκό πια κοινό.
Υπάρχει σχέδιο μετά τα Χριστούγεννα να κάνουμε και μια χειμερινή περιοδεία αντίστοιχη της καλοκαιρινής.
Στόχος να διευρύνουμε τις δράσεις μας σε όλη τη χώρα, αλλά και σε φεστιβάλ και ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού.
Από ήταν όμορφο αλλά και δύσκολο. Φτιάξαμε το έργο, μεριμνήσαμε για την παραγωγή του, οργανώσαμε τα πρακτικά θέματα, μετακινήσεις, ξενοδοχεία, πλοία. Οδηγούσαμε, στήναμε, παίζαμε, ξεστήναμε και δρόμο για το επόμενο κάστρο.
Τώρα όμως μπορούμε να πούμε με θάρρος ότι έχουμε να προσφέρουμε στο κοινό μια καλά δουλεμένη παράσταση, με την εμπειρία και την σκόνη του δρόμου πάνω της.
Και κάτι τελευταίο αλλά πολύ σημαντικό. Αυτό το ταξίδι μας έδειξε κάτι. Μας έδειξε ότι οι άνθρωποι έξω από τα μεγάλα αστικά κέντρα έχουν κι αυτοί ανάγκη από πολιτισμό, θέατρο μουσική , ποίηση. Μέριμνα λοιπόν δική μας και πιστεύω κι άλλων συναδέλφων του κλάδου, είναι να καλύψουμε την ανάγκη αυτή.
Πολιτισμική αποκέντρωση λοιπόν είναι ο βασικός στόχος των «Roots», για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε με αξιοπρέπεια το έργο μας και να κάνουμε πράξη ότι το λειτούργημα του θεάτρου είναι ένας από τους σημαντικότερους θεσμούς μάσα σε μια κοινωνία γιατί έχει την δυνατότητα να την διδάσκει και να την καθαίρει.
Σας ευχαριστώ για τον χρόνο που αφιερώσατε για να διαβάσετε τις σκέψεις από το μικρό μου ημερολόγιο.
Θεόδωρος Οικονομίδης
Αθήνα
Σεπτέμβρης 2018.