Ο ΦΑΙΔΩΝ ΚΑΣΤΡΗΣ ΣΤΟ ONLYTHEATER
- Ημερομηνία: Δευτέρα, 20/06/2016 16:02
O Φαίδων Καστρής ξεκλέβει λίγο χρόνο από τις πρόβες της ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ του Ανούιγ, στο Φεστιβάλ Αθηνών, σε σκηνοθεσία Ε. Ευθυμίου και απαντάει στις ερωτήσεις μας.
- Τι διαφορά έχει η «Αντιγόνη» του Ανούιγ από αυτήν του Σοφοκλή και ποιο βασικό θέμα διαχειρίζεται;
Ο Ανούιγ γράφει την «Αντιγόνη» του το 1942, στην διάρκεια της γερμανικής κατοχής, η Αντιγόνη του είναι πάντα το νεαρό κορίτσι που θέλει να θάψει τον αδελφό του και «να υψώσει μόνη το ανάστημά της απέναντι στον κόσμο, μόνη απέναντι στον Κρέοντα, τον θείο της που είναι ο βασιλιάς», όπως την έχουμε γνωρίσει στο αρχέτυπό της του Σοφοκλή, μόνο που εδώ η σύγκρουση δεν συμβαίνει, γιατί η ίδια κάνει το χρέος της στους παλιούς χθόνιους θεούς στον άγραφο νόμο και ο Κρέων δεν είναι ο Τύραννος που θα υπερασπιστεί μέχρι την συντριβή του, το δίκαιο της Πόλης και του Νόμου. Ο κόσμος του Ανούιγ, δεν είναι πια η Θήβα του Σοφοκλή, είναι ένας κόσμος πιο κοντά μας, γνώριμος, αναγνωρίσιμος σε όλους μας, ο κόσμος των πολιτικών, της εξουσίας και των «μακιαβελικών» σχεδιασμών, με στόχο την διατήρησή της, απέναντι σε μια κοινωνία γερασμένη, κουρασμένη ακόμη και αδιάφορη.
Η Αντιγόνη του Ανούιγ αποφασίζει να πεθάνει πια όχι για την πράξη της ταφής του αδελφού της, αλλά συντετριμμένη από την αποκάλυψη του «τέρατος», την υπόσχεση μιας ζωής χωρίς πίστη σε ιδανικά και όνειρα, φεύγει λοιπόν στην τραγωδία της, σαν κάθε έφηβος, που αρνείται το παιχνίδι μιας «ευτυχίας» μέσα από συμβιβασμούς. Ο Ανούιγ έτσι καλεί τον καθέναν από εμάς, να αναλογιστούμε σε ποια στροφή της ζωής μας «σκοτώσαμε» την μικρή Αντιγόνη που μας αναλογούσε μέσα μας.
- Ποιο δίκαιο υποστηρίζει η Αντιγόνη και ποιο ο Κρέων;
Με αφετηρία την ταφή του αδελφού της, όπως και στον Σοφοκλή, δηλαδή την αίσθηση του χρέους και των άγραφων νόμων των θεών, η Αντιγόνη του Ανούιγ περνά στην υπεράσπιση και διεκδίκηση μιας ζωής, όπου ενηλικίωση δεν σημαίνει συμβιβασμός κι αποδοχή ενός κόσμου που τα «ιδανικά» του τα έχει ρίξει στο καλάθι των αχρήστων, ενός κόσμου όπου το να πιστεύεις και να ονειρεύεσαι σε κατατάσσει στους ανώριμους ρομαντικούς. Αρνείται λοιπόν μιαν ευτυχία, στα πλαίσια ενός κανονισμού, μια ανήλεη ευτυχία, όπου όλα τα γράμματα είναι νεκρά κι έτσι γυρίζει την πλάτη της στον Κρέοντα, όσο κι αν αυτός προσπαθεί να την «σώσει», λέγοντάς της πως αυτό είναι η ζωή, η πολιτική, οι άνθρωποι, αυτός είναι ο γηραιός, εκφυλισμένος και δυστυχώς απολύτως δικός μας κόσμος.
- Εσείς αν βρισκόσασταν σε ανάλογη κατάσταση τι θα επιλέγατε;
Μακάρι να μπορούσα να σας απαντήσω αυθόρμητα και δυναμικά «της Αντιγόνης φυσικά»! Μακάρι, αλλά θα ήταν ψέμα, ενστερνίζομαι την θέση της , την επιλογή της, είναι πηγή έμπνευσης και κουράγιου στον καθημερινό μας αγώνα… Πολλές φορές αυτή της η αύρα με διαπερνά όταν θέλω κι εγώ να κάνω την μικρο-ηρωική μου πράξη, μικρό-πράξη όμως γιατί έχω μεγαλώσει κι έχω ίσως διαβρωθεί, ίσως έχω καταλάβει πως το σύστημα τις «Αντιγόνες» του ξέρει να τις αξιοποιεί και πάλι προς όφελός του. Αλλά δεν ήμουν και ούτε είμαι ήρωας, σαν καλλιτέχνης όμως, από το μετερίζι μου κάνω ό,τι μπορώ, εκεί ‘ναι είναι ζωντανή «η σκοτεινή κοπέλα» που λέει κι ο Σεφέρης, η Αντιγόνη κι αν δω την ζωή μου προς τα πίσω, μάλλον περισσότερο ακολούθησα την «ωραία τρέλα» της, παρά τους συμβιβασμούς και τους «επί πτωμάτων δρασκελισμούς» του Κρέοντα
- Πόσο μπορεί κάποιος να επιλέγει, όταν ζει σε ένα σύστημα με συγκεκριμένους κώδικες και κανόνες;
Νομίζω μπορούμε λίγο ή πολύ ανάλογα με το χαρακτήρα και με το σύστημα φυσικά, που ορθώνεται απέναντί μας. Όμως οι επιλογές αφορούν στα θέλω μας, οι περιορισμοί αυξάνουν, όσο τα θέλω αυτού του συστήματος, οι κώδικές του περί επιτυχίας, ευημερίας και τελικά ευτυχίας, γίνονται μέρος της κοσμοθεωρίας μας, υιοθετούνται δηλαδή από εμάς σε μικρό ή μεγάλο βαθμό και η ένταξή μας σε αυτό το σύστημα, ακόμη κι ως απλοί καταναλωτές, είναι για εμάς μια κατάκτηση «καλής ζωής».. Να σας το πω κι αλλιώς, πιο προσωπικά, κάποτε μου πρότειναν να συμμετέχω σ’ ένα καθημερινό κωμικό δεκάλεπτο, στο πρωινό πρόγραμμα ενός μεγάλου καναλιού, ήμουν νέος κι άγνωστος ηθοποιός -περίπου όπως και σήμερα ( γέλια)- θα έπαιρνα καλά χρήματα και θα με γνώριζε σε δυο μέρες -μου έλεγαν- όλη η Ελλάδα, εγώ το αρνήθηκα και δεν το πίστευαν ούτε αυτοί καλά καλά, ούτε κι εγώ! Τα όνειρά μου ήταν άλλα και φοβήθηκα πως θα τα χάσω και αρνήθηκα. Σήμερα ξέρω πως μπορεί να ήταν κουταμάρα μου, εμμονές που συντηρούσα , ίσως και δειλία, πως μπορεί τίποτε να μην είχα χάσει, αντίθετα μπορεί να είχα κερδίσει μια πιο εύκολη ζωή. Ένα όμως δεν αλλάζει : πως ίσως σήμερα, αν είχα πει τότε ναι, να ήμουν ένας άλλος κι αυτό δεν θα το δεχόμουν. Βλέπετε, είμαστε οι επιλογές μας και στο τέλος είσαι η ζωή που έζησες ή δεν έζησες. Επέλεξα λοιπόν την ζωή μου και χαίρομαι γι’ αυτό… Αν ήταν και το σύστημα λιγάκι καλύτερο, θα σας έλεγα « να, αυτή είναι η γλυκιά ζωή»...αλλά είναι σκληρά τα συστήματα κι έχουν την τάση να γίνονται απάνθρωπα, όταν δεν αντιστεκόμαστε.
- Εσείς στην παράσταση αναλαμβάνατε το ρόλο του Χορού…
Ναι, εγώ μόνος μου είμαι ο Χορός. Στην «Αντιγόνη» ο Ανούιγ αντί του δικού μας γνωστού χορού γερόντων της τραγωδίας, έχει έναν αφηγητή που τον ονομάζει Χορό, αυτός κάνει τον Πρόλογο, απευθύνεται άμεσα, μιλάει στο κοινό, τους παρουσιάζει τα πρόσωπα που θα παίξουν την ιστορία, γίνεται μ’ ένα τρόπο, εκείνος ο κορυφαίος τους. «Εμείς που είμαστε εδώ ατάραχοι εντελώς και κοιτάζουμε την Αντιγόνη, εμείς που δεν είμαστε υποχρεωμένοι να πεθάνουμε απόψε», τους λέει! Παρακολουθεί, κάνει τα στάσιμά του προς τον κόσμο και όταν κορυφωθεί η τραγωδία συμμετέχει με τον δικό του κι αυτός «κανιβαλικό» τρόπο, με αυτόν που χαίρονται οι θνητοί την συντριβή των ισχυρών και των ηρώων !
- Ως ηθοποιός έχετε ασχοληθεί με πολλά και διαφορετικά είδη. Ποιό σας εκφράζει περισσότερο;
Κάποτε θα σας έλεγα πως το αρχαίο δράμα είναι το θέατρο που ονειρεύομαι και θέλω να υπηρετήσω, επίσης το θέατρο του μεγάλου ποιητή, του Σαίξπηρ, το ρεπερτόριο γενικά, οι μεγάλοι συγγραφείς, όλα αυτά που πάνω κάτω είναι ο στόχος της πλειοψηφίας των ηθοποιών, όταν βγαίνουν από την δραματική σχολή. Βλέπετε όμως δεν αποφασίζουν οι ηθοποιοί, οι ηθοποιοί επιλέγονται κι αν! Τώρα μετά από πολλά χρόνια το είδος που μ’ εκφράζει είναι περισσότερο είδος ανθρώπων και καλλιτεχνών, παρά είδος θεάτρου. Αλλά αγαπώ τους μονολόγους, έχω κάνει τρεις και νομίζω η προσωπική αυτή σχέση σε όλα με το κείμενο, τον σκηνοθέτη, το κοινό ήταν πολύ πολύ έντονη και μου πήγε. Αλλά βασικά θα έλεγα πια, ότι μου πάει το θέατρο που γίνεται, γιατί δεν μπορεί να γίνει αλλιώς, σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα.
-Σήμερα τα πράγματα για τους ηθοποιούς είναι πολύ δύσκολα. Πως αντιμετωπίζετε εσείς αυτήν την κατάσταση;
Δεν είναι εύκολο για κανέναν να αντιμετωπίσει αυτό που ζούμε, έτσι δεν είναι; Ευτυχώς έχω σκληραγωγηθεί από την ζωή μου στο θέατρο, σε πρακτικό επίπεδο, βιοποριστικό. Το θέατρο με γαλούχησε στα λίγα.. Ηθοποιός θεάτρου, άρα ολιγαρκής… Δεν έχω παράπονο, μας προετοίμαζαν εμάς τα «ρομαντικά παιδιά» του χώρου με τους μικρούς μισθούς και τα τόσα χρόνια λιτότητας κι όταν έφτασα πια να μπορώ κι εγώ να πάρω έναν κάπως αξιοπρεπή μισθό, ήρθε η κρίση και μας πήγε πίσω, φτου κι απ την αρχή, είναι σαν ένα παλιό επιτραπέζιο παιχνίδι: το φιδάκι! Πώς να το αντιμετωπίσεις ; Εγώ στέκομαι απέναντι σε όλα αυτά που συμβαίνουν ολόκληρος, με ό,τι είμαι, πιστεύω κι ονειρεύομαι, κάνω πως δεν το βλέπω....Δεν θα με νικήσει, μπορεί ίσως να με σκοτώσει- υπερβολές- να με εξαφανίσει, πάντως δεν μπορεί να με αλλάξει. Όσες Κερκόπορτες και να ανοίξω εγώ ο ίδιος, λυγίζοντας στην ανάγκη μου, όλο μου το είναι θα αντιστέκεται. Και τότε φεύγω, εγκαταλείπω… Τίποτε δεν πωλείται ! Δεν έρχονται επενδύσεις, αδιαφορούν οι επενδυτές για τις ψυχές !
Μαθαίνω να ζω με τα ελάχιστα, αλλά στο θέατρο θα κάνω πάντα αυτό που με κάνει να χαίρομαι που παίζω και ζω. Ελπίζω σε μια συσπείρωση των δυνάμεων, ελπίζω στους νέους που θα μας συμπαρασύρουν ,που θα μας εμπνεύσουν σ’ έναν νέο αγώνα διεκδικήσεων... Δεν γίνεται αλλιώς. Στους ηθοποιούς πια, δεν έμεινε τίποτε όρθιο στα εργασιακά, τίποτε. Πίστη και πείσμα και υπομονή και το όνειρό μας , μόνο αυτό θα μας σώσει!
- Ποιο είναι το μεγάλο προτέρημα και ποιο το μεγάλο ελάττωμα του ελληνικού θεάτρου σήμερα;
Το μεγάλο προτέρημα είναι οι νέοι καλλιτέχνες, καλύτερα εκπαιδευμένοι και πιο έτοιμοι από ποτέ, πολλοί από αυτούς περίμεναν χρόνια ,δουλεύοντας στην αφάνεια: σκηνοθέτες, ηθοποιοί, σκηνογράφοι, μουσικοί, χορευτές όλοι, ένας νέος κόσμος, ένα δυναμικό ζωής και δημιουργίας που βράζει, που ονειρεύεται και δημιουργεί και απέναντί του, όπως πάντα, οι Κρέοντες που λέγαμε πριν... Με τα συστήματα και τους κώδικές τους ! Έχει γκρεμιστεί, να ξέρετε, η «Πυραμίδα» και καλώς θα έλεγα, γιατί η Πυραμίδα είναι πάντα μνημείο ενός κατεστημένου. Τώρα όμως περνάμε ένα επικίνδυνο κι ευαίσθητο χρονικά διάστημα, γιατί στα ερείπιά της πατάμε όλοι, ανακατευόμαστε, μπερδευόμαστε μεταξύ μας, δυστυχώς αυτοκαταργούμαστε μ’ έναν τρόπο. Θέλει προσοχή, γιατί αυτό είναι πάντα προς όφελος των μετριοτήτων και των απατεώνων. Όμως να μην γκρινιάζουμε , έχουμε καλό θέατρο, πολύ καλό, πρέπει να γίνουν επιδέξιοι στην ανεύρεσή του και οι θεατές, τώρα είναι η ώρα πραγματικά που πρέπει οι θεατές, οι θεατρόφιλοι να βοηθήσουν, να εμπιστευθούν, να στηρίξουν τα νέα παιδιά, να τα ανακαλύψουν - κι ευτυχώς το κάνουν – να μην υποκύπτουν μόνο στα θεατρικά μικρά ή μεγάλα «πολυκαταστήματα». Το καλύτερο μπορεί να μην έχει την προβολή που του αξίζει, ας δουλέψουμε αυτό το παλιό «στόμα με στόμα» , γιατί ζούμε δύσκολους καιρούς
- Τι σχέδια έχετε για το χειμώνα;
H αλήθεια είναι πως αν δεν γίνει η πρεμιέρα της «Αντιγόνης» δεν κάνω σχέδια, δεν μπορώ, αν κι ο χρόνος πιέζει κι έτσι ό,τι συζητούσα για τον χειμώνα το άφησα. Θέλω να χαρώ αυτή την παράσταση, είμαι ευτυχισμένος που δουλεύω με την Ελένη Ευθυμίου, είναι ακριβώς αυτό που έχω ξαναπεί, «οι νέοι θα μας σώσουν» και ξέρετε οι νέοι, όχι γιατί είναι ωραίοι και δροσεροί, αλλά γιατί είναι σχεδόν επιστήμονες, δουλεύουν, έχουν δουλέψει, έχουν επιλέξει τα εργαλεία τους και η συνεργασία μαζί τους είναι ταυτόχρονα και μια σπουδή! Είμαι πολύ χαρούμενος και τυχερός και να σας πω νομίζω είμαι στον καλύτερο θίασο , με ανθρώπους που αγαπώ, θαυμάζω κι εκτιμώ , οι μισοί ήταν φίλοι μου από παλιά και με τους άλλους περίμενα χρόνια την στιγμή που θα συναντηθώ ! Οπότε σχέδια αργότερα , ένα μονόλογο σκέφτομαι για αρχή και βλέπουμε.