ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ
- Ημερομηνία: Παρασκευή, 13/05/2016 13:17
Ο Δήμος Αβδελιώδης καταπιάνεται με την ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ, όπως την κατέγραψε ο Πλάτωνας και διαπιστώνει ότι η αυτογνωσία, είναι ο δρόμος προς την όποια ευτυχία.
Μέσα από την απολογία του, ο Σωκράτης τελικά τι πρότεινε;
Ο Σωκράτης έβλεπε σαν βήμα για την ευτυχή εξέλιξη του ανθρώπου την αυτογνωσία. Είναι αποκαλυπτικό το σημείο της απολογίας, όταν περιγράφει την αμηχανία των πιο επώνυμων καλλιτεχνών και των πολιτικών της Αθήνας μπροστά στα ερωτήματά του, που αφορούσαν τον βαθμό της επίγνωσης τους για τα ίδια τα έργα τους και τα κίνητρά τους. Οι μόνοι που είχαν απαντήσεις και βεβαιότητες ήταν οι τεχνίτες, οι οποίοι γνώριζαν καλά το πώς και το γιατί δημιουργούν το κάθε συγκεκριμένο αντικείμενο της δουλειάς τους, ένα αγγείο, μια κλίνη, μια ασπίδα. Όμως κι αυτοί, επειδή ήταν διακεκριμένοι στην τέχνη τους, έχοντας το θαυμασμό του κόσμου για το ταλέντο τους, θεωρούσαν πως επειδή ξέρουν καλά τη δουλειά τους, μπορούν να ξέρουν τα πάντα, ακόμα και την αυτογνωσία, που δεν γνώριζαν ούτε οι καλλιτέχνες ούτε οι πολιτικοί.
Όταν ο Σωκράτης μιλούσε για αυτογνωσία τι εννοούσε;
Εννοούσε το ‘γνώθι σ’ αυτόν’, που ήταν το έμβλημα του μαντείου των Δελφών και παρακινούσε τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ποιοι ακριβώς είναι, για να ξέρουν και ποιος είναι ο σκοπός της ύπαρξής τους. Πίστευε πως αν δεν το γνωρίζουν αυτό, χάνουν τον δρόμο για την ευτυχία τους, παύοντας να διακρίνουν το σωστό από το λάθος, χάνοντας έτσι τον δρόμο για να είναι καλά με τον εαυτό τους και με τους άλλους. Έλεγε λόγου χάριν ότι «δεν γίνεται να αποκτήσεις αυτό που πραγματικά θέλεις μέσα από τα υλικά αγαθά, αλλά αντίθετα αν έχεις τη βεβαιότητα για το ποιος είσαι (αυτογνωσία), τότε μπορείς να αποκτήσεις και να απολαύσεις, και τα υλικά αγαθά και όλα τα άλλα καλά που προσφέρονται για τους ανθρώπους, και στον ιδιωτικό και στο δημόσιο χώρο».
Γιατί όποιο αξίωμα ή όποιο υλικό αγαθό και να ‘χει αποκτήσει ένας άνθρωπος και με όσο κόπο, μπορεί βέβαια να επιβεβαιώνει προσωπικά και καθημερινά την επιτυχία του, αλλά εάν δεν είναι κανείς εσωτερικά πλήρης και δικαιωμένος από την αγάπη και τον σεβασμό των ευρύτερων άλλων, δεν μπορεί να βρει την ουσιαστική δικαίωση και την ευτυχία προσωπικά και ιδιωτικά, μέσα στο στενό του κύκλο.
Γιατί νομίζεται ότι δεν αθωώθηκε ο Σωκράτης; Σήμερα θα αθωωνόταν;
Αυτά που έλεγε ο Σωκράτης ήταν λογικά και σχεδόν αυτονόητα, αφού ο καθένας όταν είναι μόνος με τον εαυτό του, μπορεί να τα καταλάβει και να τα νιώσει. Όταν όμως βρίσκεται μαζί με τους άλλους μέσα σ’ ένα δημόσιο χώρου δικαστηρίου, δεν είναι εύκολο να εκφράσει και να παραδεχτεί αυτό που νιώθει, είτε από φόβο και αμφιβολία, είτε από εγωισμό και επιπολαιότητα, είτε από ιδεοληπτικές εμμονές. Έτσι το δικαίωμα της ελευθερίας να αποφασίζει ο ίδιος, το εκχωρεί στον πιο θρασύ ή στον πιο επίμονο.
Γι’ αυτό στην πραγματικότητα δεν αποφάσισε στο τέλος η «αδέκαστη» πλειοψηφία των δικαστών, αλλά η εκδικητική εμμονή του Άνυτου να τιμωρήσει τον Σωκράτη, επειδή νόμιζε πως εκείνος τον αμφισβητούσε προσωπικά σαν πολιτικό και τον μίσησε, όταν εμπλεκόμενος κάποτε μαζί του σε συνομιλία στο δρόμο μπροστά σε κόσμο, δεν μπόρεσε να απαντήσει στα ερωτήματα του Σωκράτη, και επιπλέον αισθανόταν απόρριψη σαν αυθεντία- πατέρας, αφού ο γιος του ήταν στον κύκλο των υπαίθριων μαθητών του Σωκράτη.
Όσο κι αν φαίνεται πως ζούμε σε μιαν άλλη εποχή, στην πραγματικότητα τίποτα δεν έχει αλλάξει, ως προς τις ανθρώπινες συμπεριφορές. Οι άνθρωποι εξακολουθούν να σκέπτονται και να αποφασίζουν με τον ίδιο τρόπο. Η ποιοτική εξέλιξη του δυτικού πολιτισμού σταμάτησε την ημέρα της καταδίκης του Σωκράτη, επομένως η αθώωση ή η καταδίκη του, θα εξαρτάτο και σήμερα από τους χαρακτήρες των ανθρώπων και τις ταυτίσεις τους, δείχνοντας σαν αποτέλεσμα είτε την ελεύθερη και πηγαία βούληση τους, είτε την φοβική ή ψυχαναγκαστική εμπλοκή τους, των ίδιων των δικαστών και στις δυο περιπτώσεις.
Η παράστασή σας δραματοποιεί τη δίκη;
Δεν πρόκειται για ένα θεατρικό έργο του Πλάτωνα, αλλά για ένα πραγματικό γεγονός που έχουμε την τύχη να έχει καταγραφεί από τον ίδιο τον Πλάτωνα που ήταν παρών στη δίκη, καταγράφοντας μια σπάνια στιγμή της ελληνικής ιστορίας και του παγκόσμιου πολιτισμού τόσο ζωντανά, όσο ζωντανός είναι κι ο Παρθενώνας που τον βλέπουμε μπροστά μας.
Το ίδιο μπορεί να κάνει και ένα αυθεντικό κείμενο σαν αυτό, να ξαναζωντανέψει με τον ήχο του την ατμόσφαιρα, τις εικόνες και τα αισθήματα του Σωκράτη και του Πλάτωνα τόσο πειστικά, σαν να είμαστε αυτόπτες μάρτυρες αυτής της δίκης.
Δεν θα μπορούσα λοιπόν να έχω στόχο ούτε να δραματοποιήσω κι άλλο, ένα εξόχως δραματικό γεγονός, ούτε καν να το χειριστώ σκηνοθετικά με την τρέχουσα σημασία, παρά μόνο να το σεβαστώ και να το αφήσω να μιλήσει μόνο του. Γι’ αυτό το παρουσιάζω σαν μια αναπαράσταση της δίκης και όχι παράσταση. Όλη η δουλειά μου εξαντλήθηκε στη διδασκαλία της ερμηνείας του αρχαίου κειμένου και στην μετάφραση που τρέχει στους υπέρτιτλους.
Στην παράσταση χρησιμοποιείτε το αρχαίο κείμενο. Γιατί;. Πώς χειρίζεστε τη γλώσσα αυτή;
Αναδεικνύω το ίδιο το αρχαίο κείμενο, πιστεύοντας πως κάθε μετάφραση όσο πιστή κι αν είναι πάντα θα δίνει μια εντελώς διαφορετική ερμηνεία του έργου αναγκαστικά, γιατί η μεταφορά της σε μια άλλη γλωσσική δομή, είτε είναι τα νέα ελληνικά είτε οποιαδήποτε άλλη εθνική γλώσσα, με την αλλαγή της σύνταξης και του τονισμού του κειμένου, αλλάζει ριζικά ο ήχος, άρα μεταμορφώνονται και οι σημασίες και το νόημα και η ατμόσφαιρα του έργου.
Έτσι θα ακούσουμε την αρχαία ελληνική γλώσσα σαν ζωντανή ακόμα γλώσσα με τις δικές της μουσικές παραμέτρους, χωρίς να με απασχολεί το πλατωνικό λεκτικό ιδίωμα της αττικής διαλέκτου, αφού δεν επρόκειτο για μια ανασκαφή ενός υλικού πράγματος, αλλά ενός άυλου όπως είναι ο λόγος, και μας αποζημιώνει μόνο και μόνο επειδή αναδεικνύεται φυσικός και οικείος σαν μητρική μας γλώσσα.
Με την παράσταση ταξιδέψατε και στο εξωτερικό. Πώς υποδέχτηκαν αυτή την προσέγγιση;
Η πορεία της παράστασης είναι μια μοναδική εμπειρία για μένα και τους ηθοποιούς μου ακόμα και για τους τεχνικούς, από την γνήσια συγκίνηση που δεχόμαστε από μικρούς και μεγάλους, ξεκινώντας πέρσι το καλοκαίρι στα αρχαία θέατρα της Αιγείρας, της Δωδώνης, της Λάρισας και μετά στη Θεσσαλονίκη στο ΚΘΒΕ. Όμως αυτό που είναι το ενδιαφέρον είναι η ίδια κάθε φορά κατανυκτική ατμόσφαιρα, από το Βουκουρέστι και την Κραιόβα μέχρι την όπερα στο Ανόι, όπου παίχθηκε με πρωτοβουλία του 'Eλληνα Πρέσβη στο Βιετνάμ Νίκου Κανέλλου αντί δεξίωσης την 25η Μαρτίου, και ζήσαμε κι αυτό, 27 πρεσβείες και διπλωμάτες απ’ όλο τον κόσμο από Αμερική μέχρι Ρωσία, να χειροκροτούν όρθιοι με δέος και σεβασμό το διαχρονικά υψηλό επίπεδο και το μήνυμα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού.
Υπάρχει τελικά περίπτωση αυτογνωσίας όπως το έθεσε ο Σωκράτης; Είναι εφικτή η αυτογνωσία που πρότεινε;
Η μόνη βεβαιότητα του Σωκράτη ήταν πως δεν γνώριζε τίποτα, έν οίδα ότι ουδέν οίδα, έλεγε, θέλοντας να δείξει τον τραγικό βαθμό άγνοιας που έχει κάθε άνθρωπος όταν δεν γνωρίζει ακριβώς ποιος είναι κι έτσι γίνεται έρμαιο της σκληρότητας και του φόβου, κι ενώ γνώριζαν και ο Σωκράτης και ο Πλάτωνας την κατηγοριοποίηση των ανθρώπων σε τρεις τύπους μέσα από την συμπεριφορά και τις ασθένειες τους, από τον Πυθαγόρα και την Αγιουβέρδα, δεν γνώριζαν την αιτιολογία.
Όμως το 2002 κατατέθηκε η ασύλληπτη ανακάλυψη αυτής της γνώσης που έψαχνε ο Σωκράτης, και όλος ο αρχαίος πολιτισμός, από τον Γιώργο Πασχαλίδη, σήμερα καθηγητή της διεθνούς Aκαδημίας της Noosferas, ο οποίος διατύπωσε και αποκάλυψε με όρους επιστημονικούς, φυσικής, χημείας και ιατρικής, την ακριβή, συγκεκριμένη, και διαφορετική λειτουργία του εγκεφάλου των τριών πανανθρώπινων τύπων, που διαμορφώνει την αντίληψη της πραγματικότητας και της επιθυμίας σε τρεις διακριτές μορφές, κάνοντας εφικτή την απόκτηση της αυτογνωσίας και ετερογνωσίας, θεμελιώνοντας έναν νέο πολιτισμό που θα δικαιώνει τις ποιο βαθιές προσδοκίες και τα όνειρα των ανθρώπων.