ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΣΑΝ… ΠΑΝΙΚΟ

---

• Ημερομηνία: Δευτέρα, 12/12/2016 13:55
• Συντάκτης: Αγγελική Καρυστινού
• Κατηγορία: Άρθρο

Το ζητούμενο πάντα στο θέατρο είναι να αντιδράσει το κοινό, με τον ένα ή τον άλλον τρόπο. Δεν είναι μάλιστα λίγοι οι καλλιτέχνες που ισχυρίζονται πως προτιμούν μια οργισμένη στάση, παρά θεατές που κοιμούνται στα καθίσματά τους.

Στην ιστορία του θεάτρου έχουν καταγραφεί πολλά περιστατικά, όπου το κοινό πραγματικά ξέφυγε κι έχασε τον έλεγχο, φτάνοντας ακόμα και σε ψυχοσωματικές αντιδράσεις. Η βία στη σκηνή σχεδόν σπάνια είναι αληθοφανής. Συνήθως οι θεατρικές παραστάσεις δεν έχουν την επίδραση, που έχει μια ταινία τρόμου, ή ένα θρίλερ στους θεατές, γιατί όλοι απλώς ξέρουμε ότι όσα βλέπουμε επί σκηνής είναι τελείως ψεύτικα. Όταν όμως πετύχει, το αποτέλεσμα είναι απρόβλεπτο. Όπως το 2006, όταν το Shakespeare's Globe ανέβασε τον «Τίτο Ανδρόνικο» του Σαίξπηρ, βγάζοντας μια ανακοίνωση για όσους έχουν προβλήματα υγείας, επειδή πολλοί θεατές στην επίμαχη σκηνή όπου κόβουν στη Λαβίνια τα χέρια και τη γλώσσα, πολλοί θεατές λιποθυμούσαν.
Στην παγκόσμια πρεμιέρα του έργου της Σάρα Κέην «Blasted» στο Royal Court οι σκηνές του φόνου και του βιασμού ήταν τόσο σοκαριστικές, που το κοινό ξεσπούσε σε ουρλιαχτά ή και εγκατέλειπε την αίθουσα. Αυτό συνέβη και στην παράσταση του έργου «Καθαροί πια», με πολλούς θεατές να φεύγουν πανικόβλητοι.
Όταν το έργο το ανέβασε στην Ελλάδα ο Λευτέρης Βογιατζής το 2001 σημειώθηκαν ανάλογα φαινόμενα. Οι βίαιες σκηνές τότε δεν ήταν τόσο άγριες, είχαν μάλλον μια ποιητική διάσταση, όμως φαίνεται πως ο θρύλος της Βρετανίδας συγγραφέα και της επίδρασης που έχουν τα έργα της, υπήρξε τόσο έντονος που παρέσυρε το αθηναϊκό κοινό.
Το έργο του Έντουαρντ Μποντ «Saved» επίσης προκάλεσε έντονες αντιδράσεις όταν πρωτοπαίχτηκε. Το κοινό δεν άντεξε τη σκηνή λιθοβολισμού ενός μωρού. Στην Ελλάδα το έργο παρουσιάστηκε το 1990 από τον Τάσο Μπαντή, αλλά δεν σημειώθηκαν ακραία περιστατικά- μόνο κάποιοι θεατές έφυγαν θυμωμένοι, μουρμουρίζοντας βρισιές.

Μια άλλη κατηγορία αντιδράσεων είναι το γνωστό γιουχάρισμα, που αποτελούσε ρουτίνα στα αρχαία χρόνια ή την ελισαβετιανή περίοδο, με τους θεατές να εκσφενδονίζουν ντομάτες κι άλλα ζαρζαβατικά στους άτυχους ηθοποιούς. Η συνήθεια αυτή εγκαταλείφθηκε στο πέρασμα του χρόνου, όμως κατά καιρούς φαίνεται πως επιστρέφει. Τον 19ο αιώνα η παράσταση του έργου του Βίκτωρος Ουγκό «Ερνάνι» έχει καταγραφεί ως μια από τις επεισοδιακότερες της εποχής, με τους θεατές να πετάνε μαξιλάρια στους καλλιτέχνες.
Οι αποδοκιμασίες είναι πολύ συνηθισμένες στην όπερα και από αυτές δεν έχει γλιτώσει ούτε η Μαρία Κάλλας. Είναι γνωστό το περιστατικό όπου η μεγάλη ντίβα ερμήνευε την άρια από την «Τόσκα» και το κοινό αποδοκιμάζοντάς την, φώναζε «Κάλλας σκύλα». Εκείνη τότε πείσμωσε και ερμήνευσε ξανά την ίδια άρια από την αρχή, κάνοντας τους κυκλοθυμικούς μάλλον θεατές να επευφημούν: «Κάλλας ντίβα».
Στη χώρα μας τα γιουχαρίσματα συμβαίνουν ως επί το πλείστον στην Επίδαυρο, επειδή κάποιοι με αυτό τον απρεπή τρόπο θεωρούν πως υπερασπίζονται την ιερότητα του χώρου. Βέβαια αυτές οι θορυβώδεις αποδοκιμασίες μάλλον δηλώνουν μια ακραία αντίδραση μπροστά σε κάτι ανοίκειο και πρωτοποριακό, παρά αποστροφή.
Ιστορικές παραστάσεις, που το κοινό τις γιούχαρε, ήταν ο «Οιδίπους Τύραννος» που σκηνοθέτησε Ρόμπερτ Στούρουα με την Τζένη Καρέζη και τον Κώστα Καζάκο. Η παράσταση προκάλεσε την οργή των θεατών, όταν η Άννα Μακράκη άναψε τσιγάρο επί σκηνής.

Το 1997 οι «Βάκχες» του Ευριπίδη που σκηνοθέτησε για το ΚΘΒΕ ο Ματίας Λάνγκχοφ άναψαν τα αίματα. Τα σφαχτάρια και η γυμνή παρουσία του αείμνηστου Μηνά Χατζησάββα στον ρόλο του Διόνυσου, εξαγρίωσαν, άδικα, το κοινό που άρχισε να φωνάζει και να βρίζει.
Πιο πρόσφατο παράδειγμα γιουχαρίσματος ήταν και η «Μήδεια» του Ανατόλι Βασίλιεφ με την Λυδία Κονιόρδου. Ήταν τόσο έντονες οι φωνές, που ένας ηθοποιός, γύρισε και είπε στους αγανακτισμένους θεατές : «Έλεος..».
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, η καινοτόμα προσέγγιση της αρχαίας τραγωδίας και όχι η ίδια η παράσταση ή οι ερμηνείες των ηθοποιών, φαίνεται πως παραξένεψαν το κοινό, που δεν ήταν έτοιμο να δεχτεί μια αλλαγή στην καθεστηκυία τάξη των πραγμάτων.

---