Η ΜΑΓΙΑ ΜΟΡΓΚΕΝΣΤΕΡΝ ΚΑΙ ΤΟ ΕΒΡΑΪΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ
- Ημερομηνία: Τετάρτη, 18/01/2017 18:33
Δεν υπάρχουν σήμερα πολλά εβραϊκά θέατρα στην Ευρώπη, όπου οι παραστάσεις να δίνονται αποκλειστικά στα γίντις. ‘Ενα όμως από αυτά βρίσκεται στο Βουκουρέστι και διευθύνεται από μια σπουδαία ηθοποιό, γνωστή και στο ελληνικό κοινό, την Mάγια Μόργκενστρεν.
Το πρώτο εβραϊκό θέατρο στη Ρουμανία ιδρύθηκε το 1870 στο Ιάσιο. Το θέατρο στο Βουκουρέστι κατασκευάστηκε το 1940 και λειτουργούσε ακόμα και την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Ρουμανία ανήκε στον Άξονα μέχρι το 1944, όποτε κι άλλαξε πλευρά, και πολλοί Εβραίοι της χώρας στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι Εβραίοι ηθοποιοί και συγγραφείς που απαγορευόταν να παίξουν οπουδήποτε αλλού, έδιναν τις παραστάσεις σε αυτό το θέατρο, αλλά όχι στα γίντις.
Αργότερα, στα χρόνια του Νικολάι Τσαουσέσκου, η εβραϊκή συνοικία διαλύθηκε κυριολεκτικά: το μόνο που έμεινε όρθιο ήταν αυτό το θέατρο, που όμως βρισκόταν σε άθλια κατάσταση: δεν είχε θέρμανση, ούτε καν παροχή ηλεκτρικού. Η κυρία Μόργκενστρεν αναφέρει ότι ήταν εξαιρετικά δύσκολο τόσο για τους καλλιτέχνες όσο και για τους θεατές να φτάσουν εκεί.
Παρόλο που οι κομμουνιστικές αρχές τούς επέτρεπαν να μιλούν γίντις, οι μεταφράσεις δεν ήταν επακριβείς. Οι άνθρωποι του καθεστώτος δεν καταλάβαιναν τη γλώσσα τους κι έτσι οι ηθοποιοί έλεγαν από σκηνής πράγματα που απαγορεύονται. Το κοινό φορούσε ακουστικά και η μετάφραση γινόταν άμεσα από τους συνεργάτες του θεάτρου, που απέφευγαν όμως τα επικίνδυνα σημεία, εξαιτίας της λογοκρισίας. Σήμερα βέβαια οι παραστάσεις δίνονται με υπότιτλους.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 η πλειοψηφία των Εβραίων εγκατέλειψε την χώρα. Η κυβέρνηση αποφάσισε να επιτρέψει σε έναν μεγάλο αριθμό να φύγουν για το Ισραήλ με αντάλλαγμα χρήματα από την Ισραηλινή κυβέρνηση, αλλά και διπλωματική βοήθεια. Οι περισσότεροι από όσους έμειναν τότε έφυγαν μετά την πτώση του Τσαουσέσκου το 1989.
Σήμερα ο πληθυσμός των Εβραίων ανέρχεται στις 12.000, ενώ πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο έφτανε τις 800.000.
Το 2014 μια ισχυρή χιονοθύελλα έριξε την οροφή του εβραϊκού θεάτρου, το οποίο παρέμεινε κλειστό για δυο χρόνια. Ο θίασος αναγκαζόταν να δίνει παραστάσεις σε άλλα μέρη μέσα στην πόλη, ακόμα και σε βιβλιοθήκες. Από τον Νοέμβριο του 2016 οι ζημιές αποκαταστάθηκαν και ξανάνοιξε τις πόρτες του στο εβραϊκό κοινό της πόλης.
Η κυρία Mόργκενστρεν σε δηλώσεις σχετικά με την επαναλειτουργία του θεάτρου υπογραμμίζει ότι δεν θέλει απλώς να είναι ένα μνημείο, αλλά ένας ενεργός πολιτιστικός φορέας. Συνεχίζει λοιπόν την παράδοση των παραστάσεων στα γίντις, ενώ δίνονται και κάποιες παραστάσεις στα ρουμανικά.
Βέβαια δεν υπάρχουν πολλοί σήμερα που να μιλούν τη γλώσσα και πολλές φορές ο αριθμός των ηθοποιών είναι μεγαλύτερος από αυτόν των θεατών. Ακόμα όμως κι οι ίδιοι οι ηθοποιοί δεν μιλούν τη γλώσσα, την οποία μαθαίνουν για τις ανάγκες του θεάτρου.
Όμως όλοι οι καλλιτέχνες φαίνονται αποφασισμένοι να διατηρήσουν την παράδοσή τους. Όταν μάλιστα έπεσε η σκεπή, εκείνοι έδωσαν μια παράσταση μέσα στο χιόνι, ακριβώς έξω από το κτίριο, με ελάχιστα φώτα.
Η γνωστή πρωταγωνίστρια έχει ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς με το μέρος, καθώς εκεί ξεκίνησε την καριέρα της, όταν ήταν 18 χρόνων. Πάντα πίστευε ότι σε δυο χρόνια το θέατρο αυτό θα πέθαινε, αλλά όπως η ίδια λέει, αυτή τη σκέψη την κάνει τα τελευταία 36 χρόνια, και δηλώνει αποφασισμένη να πολεμήσει με νύχια και με δόντια για τη συνέχειά του.