Η ΚΑΤΙΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΛΕΞΑΝΤΡΑ ΝΤΕΛ ΛΑΓΚΟ!
- Ημερομηνία: Κυριακή, 27/03/2016 21:37
Για το ΓΛΥΚΟ ΠΟΥΛΙ ΤΗΣ ΝΙΟΤΗΣ, που αρχίζει, εκεί όπου τελειώνουν τ' άλλα έργα της πινακοθήκης του Ουϊλλιαμς, γι' αυτήν την σύγχρονη αλληγορία γύρω στο Χρόνο, ποιος θα μπορούσε να μιλήσει καλύτερα, αν όχι αυτός που έκανε την εξαιρετική απόδοσή του, ο σπουδαίος Μάριος Πλωρίτης. Ιδού ο πρόλογός του στο έργο.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ.
Εύκολα λογοπαίζοντας, λένε οι Αμερικάνοι πως ο Τενεσσή Ουϊλλιαμς είναι "ένας από τους λίγους τυχερούς που στήριξαν μια τεράστια επιτυχία στην Αποτυχία". Και, το δίχως άλλο, τα έργα του Ουϊλλιαμς δραματοποιούν όλα, θρηνητικά, την αποτυχία και τους αποτυχημένους, τα όνειρα και τις απογοητεύσεις, τις ελπίδες και τη μάταιη προσδοκία τους. Ωστόσο, ο αφορισμός αυτός παραγνωρίζει ένα άλλο βασικό στοιχείο του έργου του - ένα στοιχείο που, στο Γλυκό πουλί της νιότης, παίρνει επίμονα, βασανιστικά, τον πρώτο ρόλο: το στοιχείο του Χρόνου.
Από τα πρώτα του βήματα, από τα νεανικά του ακόμα μονόπρακτα, ο Χρόνος και η Αποτυχία στοιχειώνουν το έργο του Ουϊλλιαμς. Είναι οι δίδυμοι εχθροί, που λεηλατούν, ερημώνουν, αφανίζουν τη ζωή, κι ο ένας δεν υπάρχει σαν δραματικό στοιχείο χωρίς τον άλλον. Ο Χρόνος, ο "γερο-κλέφτης με το αθόρυβο βήμα", διαβρώνει, υπονομεύει, ξεσκίζει, σωριάζει καταγής τα νιάτα, τα όνειρα, τις ελπίδες, τις προσπάθειες, υψώνοντας στη θέση τους το σαρδονικό σκιάχτρο της Αποτυχίας. Όλες οι ηρωίδες του Ουϊλλιαμς - η Αμάντα κι η Λάουρα του Γυάλινου Κόσμου, η Μπλάνς του Λεωφορείου ο Πόθος, η Άλμα του Καλοκαίρι και καταχνιά - καταρρέουν μέσα στα νύχια αυτού του "φαλακρού νεκροθάφτη". Το ίδιο και η Αλεξάντρα Ντελ Λάγκο κι ο Τσανς Γουαίην, τα κύρια πρόσωπα του Γλυκού πουλιού της νιότης.
Μόνο που οι δύο αυτοί έχουν, απ' την πρώτη στιγμή του έργου, επίγνωση της καταστροφικής επιδρομής του Χρόνου. Οι άλλες θλιβερές ηρωίδες του Ουϊλλιαμς ζουν, λίγο-πολύ, μέσα σε φαντασιώσεις, προσπαθώντας να ξεγελάσουν τους άλλους και τον εαυτό τους. Και μόνο στο τέλος προσγειώνονται οδυνηρά στην πραγματικότητα. Αντίθετα, η Αλεξάντρα Ντελ Λάγκο κι ο Τσανς Γουαίην ξέρουν καλά από την αρχή, βλέπουν ολοκάθαρα τις συνέπειες του Χρόνου και στις δύο διαστάσεις του: Παρελθόν και Μέλλον. Το δράμα δεν γεννιέται, εδώ - όπως στ' άλλα έργα - απ' την αποκάλυψη της προσγείωσης. Μα απ' την απελπισμένη προσπάθεια των ηρώων να ξεφύγουν τις αρπαγές της.
Διάσημη, άλλοτε ηθοποιός του κινηματογράφου, η Αλεξάντρα Ντελ Λάγκο αποτραβήχτηκε απ' την οθόνη όταν άρχισαν να την παίρνουν τα χρόνια. Επειδή "ήξερε," όπως λέει, "στο βάθος της καρδιάς της πώς ο θρύλος της δεν μπορούσε να ζήσει χωρίς τη βιτρίνα της νιότης". Τρομαγμένη, αλαφιασμένη μπρός στο χαμό της νιότης, δε βρήκε άλλη διέξοδο από τη φυγή. "Ο φόβος και η φυγή," λέει κάπου αλλού ο Ουϊλλιαμ, "είναι τα δύο μικρά θηρία που κυνηγάει το ένα την ουρά του άλλου μέσα στο περιδινούμενο συρματένιο κλουβί του νευρικού μας κόσμου". Έτσι, η Αλεξάντρα Ντελ Λάγκο αποτραβήχτηκε "στο φεγγάρι... μα σ' αυτή την παγερή, παγωμένη χώρα, άρχισε να της πνίγει την ανάσα ο καιρός, που 'ρχόταν ύστερα από άλλον καιρό, χωρίς να περιμένεις πως θα 'ρθει". Και για ν' ανασάνει, να παρηγορηθεί, να ξεχάσει, για "ν΄ αποκοιμήσει την τίγρη που λυσσομανούσε μέσ' στα νεύρα της", ρίχτηκε στον αγορασμένο έρωτα με νεαρούς ζιγκολό και στην τεχνητή λήθη των ναρκωτικών. Αλλά η Αλεκάντα Ντελ Λάγκο δεν ξεγελιέται ούτε στιγμή: έχει αδιάκοπα μπροστά της την "τρομαχτική ιστορία της ζωής της" και την τύχη που την περιμένει. Η εμπειρία της είναι ο πόνος της - "προτιθείσα γνώσιν, προσέθετο άλγημα"...
Ο Τσανς Γουαίην είναι ο τελευταίος από τους νεαρούς εραστές της. Φτωχός, χωρίς ταλέντο, δεν έχει άλλο εφόδιο από την ομορφιά και τα νιάτα του. Η άμετρη φιλοδοξία του στηρίχτηκε σ' αυτά τα δύο για να του δώσει μια θέση στον ήλιο και θέση που την ποθεί τρανή: μεγάλη δόξα, απ' τη μια - να γίνει "σταρ" στο Χόλλυγουντ -, έρωτα αληθινό και κοινωνική θέση, απ' την άλλη - να παντρευτεί την πλούσια παιδική του αγαπημένη, την Χέβενλυ. Αλλά ο Τσανς κουβαλάει μέσα του την "πέμπτη φάλαγγα", που υπονομεύει όλα του τα στοιχεία: το ταλέντο του είναι ασήμαντο, ο χαρακτήρας του αδύναμος, τα μέσα του όλα αντιστρόφως ανάλογα με τους πόθους του. Στον μάταιο αγώνα του για επιβίωση και κοινωνική επιβολή, προσφέρει το κορμί του σε μοναχικές, παρακμασμένες κυρίες του πλούτου - που τον χρησιμοποιούν σαν παυσίπονο και τον απορρίχνουν όταν τους είναι άχρηστος πια. Και στη δική του "πέμπτη φάλαγγα", έρχονται σε λίγο να προστεθούν οι εξωτερικοί εχθροί: η αναλγησία των ανθρώπων (όπως ο πατέρας της Χέβενλυ) και, προπάντων, ο μέγας εχθρός, ο Χρόνος. Αυτός αρχίζει να τον απογυμνώνει απ' τα μοναδικά του όπλα: τα νιάτα και τη γοητεία του. Τα "ροκανίζει και τα τρώει, όπως η αλεπού τρώει το πόδι της που πιάστηκε στο δόκανο, κι έπειτα, με το πόδι φαγωμένο, λεύτερη, δε μπορεί να τρέξει, δε μπορεί να φύγει, ματώνει, ματώνει και πεθαίνει"...
Έτσι, η Αλεξάντρα Ντελ Λάγκο κι ο Τσανς Γουαίην είναι κι οι δύο θύματα του Χρόνου, του "ατελείωτα ηλίθιου, που τρέχει ουρλιάζοντας γύρω απ' τον κόσμο", του "μαρκόσυρτου δυναμίτη που τινάζει τον κόσμο όπου ζήσαμε σε χιλιάδες καρβουνιασμένα κομμάτια". Μόνο που, για την πρώτη, ο Χρόνος μεταμορφώνει τη μεγάλη επιτυχία σε αποτυχία, ενώ για τον δεύτερο, σκοτώνει κάθε ελπίδα ν' αγγίξει την επιτυχία που δεν γνώρισε ποτέ. Αυτή την επιτυχία, που ήταν και για τους δυο το άλας της ζωής - και δεν ξέρεις ποιον απ' τους δύο να συμπονέσεις περισσότερο: Εκείνην, που την είχε και την έχασε, η Εκείνον, που όλο τη ζύγωνε και δεν την έφτασε ποτέ;
Στην κρίσιμη ώρα της ζωής τους - όταν η Αλεξάντρα Ντελ Λάγκο φτάνει στο ναδίρ της κατάπτωσης κι ο Τσανς Γουαίην στην ύστατη άκρια των μάταιων ελπίδων - οι δύο αυτοί λεηλατημένοι βρίσκονται μαζί. Προσπαθούν, μια στιγμή, να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον, για να ξεφύγουν την απόγνωση της ερημιάς. Αλλά τα χέρια τους είναι αγκυλωμένα απ' τον εγωισμό, δεν ξέρουν ν' απλώνονται στο γείτονά τους. Και τότε "ουαί αυτω τω ενί όταν πέση καί μή η δεύτερος εγειραι αυτόν". Μένουν μόνοι με τη μοίρα τους και με την απόγνωσή τους. Για την Αλεξάντρα Ντελ Λάγκο, που έχει ταλέντο και προσωπικότητα, υπάρχει ακόμα μια στροφή ελπίδας - πρόσκαιρη, αλλά υπάρχει. Για τον Τσανς, που δεν έχει τίποτα, δεν υπάρχει πια καμία...
Όπως σε κάθε έργο του Ουϊλλιαμς, βρίσκονται και στο Γλυκό πουλί της νιότης πολλά συμβολικά στοιχεία. Περισσότερα, μάλιστα, παρά ποτέ. Ο ήρωας του έργου δεν στηρίζει τις φιλοδοξίες του παρά σε δώρα που τα χρωστάει μόνο στην Τύχη: την ομορφιά και τη γοητεία του. Γι' αυτό και τ' όνομά του "Τσανς", που θα πει Τύχη. Αλλά οι γιοι και τα γεννήματα της Τύχης, από την Τύχη αφανίζονται. Και τον Τσανς θα τον συντρίψουν τυχαία περιστατικά, που είναι πολύ αδύναμος για να τα ξεπεράσει. Αυτή του η αδυναμία και αυτή η τυχαιότητα θα τον χωρίσουν για πάντα από την "Χέβενλυ", την "Ουράνια" αγαπημένη, τον αγνό, τίμιο Ουρανό, που ποθεί (όπως όλοι μας) ν' αποχτήσει, μα που τον μολύνει ο ίδιος όταν τον αγγίζει.Και μολύνοντάς τον, καταστρέφεται κι αυτός μαζί του... Πίσω απ' τον ώμο των δύο νέων, υψώνεται - σύμβολο της Επιτυχίας, της Αποτυχίας και της Μοίρας - η Αλεξάντρα Ντελ Λάγκο. Είναι, θα έλεγες, όχι μόνο το θύμα, αλλά και η προσωποποίηση του Χρόνου. Που σέρνει μαζί του τον θρίαμβο και την ήττα, τη δύναμη και τη ματαιότητα, και που, φθείροντας τους άλλους, φθείρει αδιάκοπα τον ίδιο τον εαυτό του...
Έτσι, το Γλυκό πουλί της νιότης, πέρ' απ' την "υπόθεσή" του, πέρ' απ' την βιαιότητά του, πέρ' απ' τα επικαιρικά και τοπικά στοιχεία του, παίρνει τελικά τη μορφή σύγχρονης Αλληγορίας γύρω στο Χρόνο - στο Χρόνο με τα μύρια προσωπεία του, τα γελαστά και ματωμένα, το Χρόνο, τον ανελέητο εχθρό, που υπάρχει μέσα στον καθένα μας και κατατρώγει όλων μας τα σπλάχνα...
Μ. ΠΛΩΡΙΤΗΣ