Η ΑΝΘΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΑΝΙΚΗΣ ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΑΣ
- Ημερομηνία: Δευτέρα, 18/01/2016 11:54
Η μεταφράστρια Μαρία Χατζηεμμανουήλ, με αφορμή την παράσταση ΣΥΓΓΝΩΜΗ, στο Θέατρο Σταθμός, εξηγεί την άνθηση της καταλανικής δραματουργίας.
Στην Ισπανία τις δυο τελευταίες δεκαετίες, συντελείται ένα θεατρικό θαύμα, πρωτίστως στον τομέα της δραματουργίας. Ένα θαύμα που δεν είναι καθόλου τυχαίο, μια και πίσω του υπάρχει μια πολυετής και συστηματική διαδικασία που οδήγησε σε αυτό. Δεκάδες διαγωνισμοί με σημαντικά χρηματικά βραβεία για τους νέους δραματουργούς, δηλαδή ένα ισχυρό κίνητρο που παρέχει το κράτος, αλλά και τοπικοί ή ακόμα και ιδιωτικοί φορείς στους επίδοξους συγγραφείς, δεκάδες φεστιβάλ, τοπικά και διεθνή, δεκάδες σεμινάρια θεατρικής γραφής, αλλά και πολλές σπουδαίες κρατικές σχολές σε κάθε περιφέρεια, με κορυφαίες τη Βασιλική Ακαδημία Θεατρικής Τέχνης (RESAD) στη Μαδρίτη και το Ινστιτούτο Θεάτρου (Institut del Teatre) στη Βαρκελώνη, παρέχουν πολύπλευρη θεατρική παιδεία (από θεατρική γραφή μέχρι υποκριτική, σκηνοθεσία κ.λπ.).
Η ιστορία του σύγχρονου Καταλανικού θεάτρου και των Καταλανικών θεατρικών σκηνών είναι ταυτόχρονα η ιστορία μιας νέας αισθητικής, καλλιτεχνικής προσέγγισης και συγγραφικής παραγωγής που γεννήθηκαν εκρηκτικά μετά την διάλυση ενός κλίματος που έπνιγε συστηματικά κάθε έννοια καλλιτεχνικής παραγωγής. Το φαινόμενο της θεατρικής άνθησης του καταλανικού θεάτρου είναι ταυτόχρονα το φαινόμενο μιας συστηματικής πολιτικής στάσης. Μια συνεχής προώθηση του θεάτρου, συχνές συνεργασίες με άλλα Ευρωπαϊκά κέντρα θεάτρου, καινούργια θεατρικά κτίρια, μια δραματική σχολή που μόνο να την ζηλέψεις μπορείς, υποστήριξη και προώθηση νέων θεατρικών συγγραφέων, σοβαρή μελέτη της ντόπιας θεατρικής σκηνής. Η χρόνια λογοκρισία που επέβαλε ο Φράνκο στην Καταλονία μετατράπηκε σε ένα σχεδόν άγριο πολιτιστικό αντανακλαστικό. Η Καταλονία αναδημιούργησε τον πολιτισμό της και επενδύει σε αυτόν σε διεθνές επίπεδο.
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η Σάλα Μπέκετ της Βαρκελώνης, η οποία την τελευταία δεκαπενταετία έχει πραγματικά αναδειχθεί σε φυτώριο νέων δραματουργών, μέσα από τα σεμινάρια θεατρικής γραφής που οργάνωσε αρχικά ο Χοσέ Σάντσις Σινιστέρρα και συνεχίστηκαν με κορυφαίους δραματουργούς από όλο τον κόσμο. Η Σάλα Μπέκετ, σε συνεργασία με το Καταλανικό Ινστιτούτο Ραμόν Λιούλ, επιτελούν σπουδαίο έργο. Έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν έναν μεγάλο πυρήνα παραγωγής θεατρικών συγγραφέων. Πολιτική του Καταλανικού Ινστιτούτου Ραμόν Λιούλ είναι να προωθήσει τη διάδοση της καταλανικής γλώσσας και κουλτούρας σε όλον τον κόσμο και ένας σημαντικός φορέας για να το πετύχει είναι και το θέατρο. Επιχορηγούν τις μεταφράσεις των θεατρικών έργων, αλλά και όλων σχεδόν των λογοτεχνικών έργων που είναι γραμμένα στην καταλανική γλώσσα. Με τη μεθοδική δουλειά τους εδώ και δεκαπέντε χρόνια (σεμινάρια δραματουργίας από κορυφαίους δραματουργούς, βραβεία σε δραματουργούς, χρηματοδότηση για μετάβαση των δραματουργών στο εξωτερικό όταν παίζονται έργα τους, επιχορηγήσεις των μεταφράσεων από τα καταλανικά κλ.π.) έχουν φέρει το καταλανικό θέατρο σε μια από τις πρώτες θέσεις της ευρωπαϊκής δραματουργίας. Τα έργα συγγραφέων όπως ο Σέρτζι Μπελμπέλ, ο Τζόρντι Γκαλθεράν, ο Μπενέτ ι Ζουρνέτ, η Λιουίζα Κουνιγιέ, ο Γκιλιέμ Κλούα, ο Εστέβα Σολέρ, η Μάρτα Μπουτσάκα, ο Κάρλες Μπάτλιε, ο Πάου Μιρό, ο Ζουζεπ Μαρία Μιρό και πολλοί άλλοι, ανεβαίνουν σήμερα στα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά Φεστιβάλ και στις πιο πρωτοποριακές θεατρικές σκηνές της Ευρώπης και της Αμερικής.
Αν και το κύμα της απάνθρωπης οικονομικής κρίσης έχει χτυπήσει την πόρτα τους, οι καλλιτέχνες και οι διανοούμενοι το παλεύουν. Το παλεύουν και έχουν συνειδητοποιήσει, κυρίως λόγω της Ιστορίας τους, πως ο πολιτισμός δεν είναι κάτι δευτερεύον, μια πολυτέλεια των λίγων, μια διανοουμενίστικη φαντασίωση, αλλά κάτι απτό, κάτι απαραίτητο.
Και στην Ελλάδα παρατηρείται ένα έντονο και ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για την καταλανική δραματουργία. Στο Θέατρο Σταθμός, βλέπουμε φέτος, το έργο της Μάρτα Μπουτσάκα, το ΣΥΓΓΝΩΜΗ σε σκηνοθεσία του Τάκη Τζαμαργιά.
Η οικογένεια είναι αγαπημένο θέμα της Μπουτσάκα και ένας από τους πυρήνες της δραματουργίας της, όπως φαίνεται όχι μόνο στο ΣΥΓΓΝΩΜΗ, αλλά και σε δυο ακόμη από τα αντιπροσωπευτικά έργα της: «Τα κορίτσια δεν πρέπει να παίζουν ποδόσφαιρο» και «Μη με λες αγάπη σου».
Στο ΣΥΓΓΝΩΜΗ παρακολουθούμε μια οικογένεια της μεσαίας τάξης, "φυσιολογική"- με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτός ο όρος- πριν και μετά από το γεγονός που αλλάζει για πάντα τη ζωή της: ο 18χρονος γιος διαπράττει έναν φόνο. Έτσι, απλά. Σε μια νυχτερινή έξοδο με τους φίλους του. Έναν αναίτιο, απρόκλητο, προμελετημένο φόνο, με θύμα μια άστεγη.
Συγκλονισμένη από το γεγονός που την ώθησε στη συγγραφή του έργου, αλλά μακριά από διδακτισμούς και ηθικολογίες, η συγγραφέας προσπαθεί να κατανοήσει τις σχέσεις των γονιών με τα παιδιά τους, αλλά και τις σχέσεις των νέων μεταξύ τους, αναζητώντας μια απάντηση στα εύλογα ερωτήματα, τα δικά της αλλά και των θεατών: Τι γεννάει όλη αυτή την απρόκλητη, αναίτια βία στην εποχή μας; Μέχρι πού φτάνει η ευθύνη των γονιών για τις πράξεις των παιδιών τους; Ποια είναι η ευθύνη των ΜΜΕ για τον στιγματισμό των εμμέσως εμπλεκομένων σε εγκληματικές ενέργειες; Πώς συνεχίζεται-αν συνεχίζεται- η ζωή μιας οικογένειας μετά από μια τέτοια τραγωδία;
Η Μπουτσάκα δεν δίνει φυσικά απάντηση στα ερωτήματα, δεν παίρνει θέση, δεν κουνάει το δάχτυλο. Ψάχνει μόνο με αγωνία, μαζί μας, να βρει το εγχειρίδιο με τίτλο "Οδηγίες χρήσης του παιδιού σας". Πού δεν εκδόθηκε ποτέ.
Η φωτογραφία είναι του Ζουζέπ Μαρία Μιρό