ESCUELA. ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
- Ημερομηνία: Πέμπτη, 03/03/2016 15:16
Ο Λευτέρης Γιοβανίδης ανεβάζει 10/3, το ESCUELA (Σχολείο) του Γ. Καλντερόν στο Θησείον κι "εκπαιδεύει" νεαρούς αντάρτες, στην οδό Τουρναβίτου.
Αυτή την περίοδο σκηνοθετείς το ESCUELA του Γκιγιέρμο Καλντερόν, ένα έργο που αναφέρεται στην δικτατορία της Χιλής…
Είμαστε 14 χρόνια μετά από το πραξικόπημα του Πινοσέτ στη Χιλή.
1987, στο Σαντιάγο, όπου πέντε φοιτητές εκπαιδεύονται στον ένοπλο αγώνα, κατά μιας δικτατορίας που διέπραξε χιλιάδες δολοφονίες και καταδίωξε άγρια τους αντιπάλους της. Ο Καλντερόν, ηγετική μορφή του νέου πολιτικού θεάτρου της Λατινικής Αμερικής, ενός θεάτρου της Μνήμης και της Ιστορίας, καταφέρνει με την δική του ματιά να δείξει πόσο αδιέξοδες είναι οι υπάρχουσες πολιτικές ιδεολογίες. Τον απασχολεί αν η δικτατορία του Πινοσετ νικήθηκε ποτέ τελικά, και κατά συνέπεια αν υπάρχει ελπίδα κάτι να αλλάξει ουσιαστικά.
Ο τίτλος σημαίνει «σχολείο». Άρα οι ήρωες διδάσκονται ή προσπαθούν να μάθουν κάτι στους θεατές;
Έχουμε φοιτητές που διδάσκονται και μέσω αυτών, διδασκόμαστε και εμείς. Οι ήρωες του Καλντερόν είναι σε αδιέξοδο. Εγκλωβισμένοι σε μια ιδεολογία που ξέρουν ότι δεν θα φέρει ποτέ κάτι χειροπιαστό. Θα είναι πάντα ιδεολογία και σε επίπεδο θεωρητικό. Γιατί άλλο είναι να κρίνεις την εξουσία και άλλο να πρέπει να ασκείς εξουσία.
Είναι βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν στη Χιλή; Ποια η συγγένεια αυτής της ιστορίας με όσα συμβαίνουν σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο;
Στις 11 Σεπτεμβρίου 1973 ο στρατηγός Πινοσέτ έκανε πραξικόπημα και έριξε την κυβέρνηση του σοσιαλιστή Αλιέντε. Από εκεί και πέρα ξεκινά μια περίοδος φόβου και απειλής για τους Χιλιανούς. Το 1988 αναγκάζεται να κάνει δημοψήφισμα για να ζητήσει από τον Χιλιανό λαό να παραμείνει στην εξουσία, με ένα πολίτευμα ημι-δημοκρατικό για άλλα οχτώ χρόνια. Οι ήρωες του «Σχολείου» αμφισβητούν αυτό το δημοψήφισμα και θέλουν καθαρή δημοκρατία. Πιστεύουν ότι το δημοψήφισμα είναι μια παγίδα. Και έχουν δίκιο τελικά. Δυστυχώς αυτό που υποστηρίζει ο Καλντερόν είναι ότι η δικτατορία του Πινοσέτ δεν ηττήθηκε ποτέ. Ακόμα και σε συμβολικό επίπεδό.
Τι οδηγεί τους ανθρώπους στη βία;
Η ίδια η βία. Ακόμα και ένα μωρό αν του φερθείς με βία, βίαια θα σου απαντήσει. Η δράση γεννά πάντα αντίδραση. Όπως λένε και οι καθοδηγητές στο έργο, τα μαθηματικά είναι βασικά και θεμελιώδη. Από την άλλη, όλα έχουν να κάνουν με την εκπαίδευσή μας, που είναι τόσο λάθος, σε παγκόσμιο επίπεδο. Όταν αυτό που μαθαίνει κάποιος από τα γεννοφάσκια σου, είναι ο ανταγωνισμός και το αιέν αριστεύειν, αυτό που ουσιαστικά μαθαίνει κάποιος είναι να βιώνει μια ήττα. Την ήττα ότι δεν είναι ο πρώτος. Μα πρώτος σε τι; Έτσι λοιπόν υποσυνείδητα δημιουργείται ένα απόστημα στην ψυχή των παιδιών κι αυτό τις περισσότερες φορές γεννάει βία. Μετά έρχεται και η θρησκεία. Οι περισσότεροι πόλεμοι στην ιστορία της ανθρωπότητας ήταν θρησκευτικοί. Ακόμα και σήμερα έχουμε θρησκευτικούς πολέμους…
Η βία είναι όντως μία λύση σήμερα;
Η βία δεν ήταν λύση ποτέ. Αυτό είναι πιστεύω μου και τρόπος ζωής μου. Τι να πω όμως, στο γιο μου που είναι δέκα χρονών και με ρωτάει τι πρέπει να κάνει για να αντιμετωπίσει μια βίαιη συμπεριφορά ενός συμμαθητή του εναντίον του; Τι συμβουλεύεις αυτό το παιδί να κάνει; Ποιο είναι το σωστό; Δεν θέλω να μιλήσω για την παγκόσμια βία, θέλω να μείνω σ’ αυτό το απλό, καθημερινό και πιθανά ασήμαντο παράδειγμα. Του λέω: «Αδιαφόρησε και μείνε δέκτης αυτής της βίας που ίσως και να κλιμακωθεί»; Ή «Απάντα με βία»; Δεν είναι εύκολη η απάντηση. Ούτε και η αντιμετώπιση του θέματος. Γιατί καλή είναι η ευχολογία και εύκολη, αλλά κάποια στιγμή έχεις να αντιμετωπίσεις το δια ταύτα. Και στο ESCUELA οι μαθητές έρχονται αντιμέτωποι με το δια ταύτα. Και διαπιστώνουν πως ό,τι και να αποφασίσεις, πάντα αντιμέτωπος με το πρόβλημα θα είσαι.
Ποια θα μπορούσε να είναι μια διέξοδος στον κύκλο της βίας;
Φοβάμαι ότι δεν θα είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος στην απάντησή μου. Στο Dna του ανθρώπου είναι καταγεγραμμένη από αιώνες η βία.
Πώς αντιμετωπίζεις και κρίνεις εσύ όσα γίνονται στη χώρα μας και δη στον τομέα του πολιτισμού;
Μάλλον ζούμε μια μεταβατική εποχή. Από την άλλη, σε καμιά δεκαετία οι ιστορικοί θα μπορούν να μας χαρακτηρίσουν την σημερινή κοινωνία. Αυτό που βλέπω όμως είναι ότι η συλλογική μνήμη έχει φθάσει στο ελάχιστο όριο ζωής. Κάτι σημαντικό μπορεί να συμβεί πολιτιστικά, για παράδειγμα, και απλώς αύριο έχει ξεχαστεί. Δεν έχει καταγραφεί σε καμία μνήμη. Παλιά γινόταν κάποια παράσταση επιτυχία και ήταν κάτι που επηρέαζε την διάθεσή αυτής της πόλης, γινόταν θρύλος. Σήμερα τίποτα δεν μένει. Το σίγουρο είναι ότι η υπερπληροφόρηση έχει παίξει το ρόλο της. Όταν ζούμε σε μια κοινωνία σε κρίση, δεν μπορεί ο πολιτισμός να μην είναι μέρος αυτού.
Ταξιδεύεις και δουλεύεις συχνά και εκτός Ελλάδος. Πώς είναι εκεί τα πράγματα στο θέατρο. Πού αισθάνεσαι εσύ καλύτερα τελικά;
Μου αρέσει να ταξιδεύω. Δεν μπορώ να νιώθω κάπου μόνιμα. Μου ζήτησαν κάποια στιγμή να διδάξω σε μια δραματική σχολή και δεν πήγα γιατί δεν άντεχα τη δέσμευση ότι για ένα τόσο μεγάλο διάστημα θα πρέπει να είμαι υποχρεωμένος να είμαι κάπου εγκλωβισμένος. Κάποια χρονιά που το έκανα κόντεψα να τρελαθώ. Μάλλον κάποια ανασφάλειά μου είναι αυτό. Βεβαίως και έξω γίνονται σπουδαία πράγματα, αλλά και στην Ελλάδα έχουμε σπουδαίους καλλιτέχνες. Σίγουρα δεν έχουμε προϋπολογισμούς, ή ακόμα και εξειδικευμένη εκπαίδευση. Αλλά έχουμε ταλέντα και σίγουρα ψυχή και αγάπη για το θέατρο. Καλά νιώθω παντού. Όπου γης και πατρίς. Υγεία, φίλους, έρωτα, χρήματα και δημιουργικότητα να έχουμε και είμαι τέλεια παντού.
Μετά το «Σχολείο», τι άλλο ετοιμάζεις;
Αυτό που ξέρω σίγουρα θα κάνω επανάληψη την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή στα Αγγλικά που είχα κάνει και πέρυσι. Θα παιχτεί καθ’ όλη την διάρκεια του καλοκαιριού στη Μύκονο. Τώρα περιμένω και μια απάντηση από το Φεστιβάλ Αθηνών σε μια πρόταση που έχω κάνει.