ΕΔΩ ΣΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ ΤΑ ΜΙΣΑ
- Ημερομηνία: Δευτέρα, 20/07/2020 00:26
Εδώ, στου δρόμου τα μισά, τι μας έμαθε το 2020;
Τι εποχή είναι αυτή που ξημέρωσε; Μας παρέλυσε ή μπορεί και να μας εμπνεύσει να πάρουμε πρωτοβουλίες για να βγούμε όρθιοι και δυνατοί όχι μόνο από την πανδημία, αλλά κι από τη νέα κρίση;
Κανείς μας δε θα μπορούσε να διανοηθεί την εξέλιξη που θα είχε η ζωή και ο κόσμος, σε χρόνο μικρότερο μιας εγκυμοσύνης. Κανείς, ακόμη, δεν είναι σε θέση να πει τι ακριβώς γεννήθηκε από αυτόν τον τοκετό.
Όμως υπήρχαν πάντα οι καλλιτέχνες, που ήταν εκεί, να βοηθήσουν στους πόνους της γέννας, να ρυθμίσουν τις ανάσες μας, να μας παρηγορήσουν, να μας κάνουν να γελάσουμε ή να συγκινηθούμε, κρατώντας το χέρι μας με τον ορό, απαλά και σταθερά.
Η συγγραφέας Μάρω Βαμβουνάκη, ο ερμηνευτής Γιώργος Νταλάρας, η σκηνοθέτις και ηθοποιός Ρούλα Πατεράκη, οι ηθοποιοί Κάτια Δανδουλάκη, Ελένη Ράντου, Νίκος Ψαρράς, Γιάννης Στάνκογλου, και ο τραγουδοποιός Φοίβος Δεληβοριάς, αποκωδικοποιούν αυτό το περιπετειώδες εξάμηνο.
ΚΑΤΙΑ ΔΑΝΔΟΥΛΑΚΗ
«ΜΑΘΑΜΕ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΒΥΣΣΟ»
Βρίσκομαι ακόμη κάτω από ένα τρομερό συνειδητό άγχος έκθεσης σε αυτόν τον ιό. Νομίζω πως το σώμα του ηθοποιού είναι διχασμένο, στην κυριολεξία. Αισθάνομαι μετά από χρόνια ένα αντίπαλο σώμα. Θυμάμαι τον εαυτό μου στις εξετάσεις μπροστά στον Κουν. Ήταν ένα σώμα μετέωρο. Αυτό αισθάνομαι πάλι. Αυτή την εκκρεμότητα στο σώμα. Με έναν τρόπο πρέπει πάλι να νοηματοδοτηθεί το σκηνικό σώμα. Χειρονομίες, κινήσεις, οι απλές λειτουργίες της φωνής.. Αυτός ο ιός μοιάζει με ένα είδος εξορίας.
Είμαι ωστόσο πάντα αισιόδοξη στις μεγάλες δυσκολίες. Σύντομα πάλι, ως θεατρικές δομές, θα επανεκκινήσουμε με πιο καθαρές χαρές. Η τέχνη μας εξάλλου, είναι η τέχνη του να ζεις πάνω από την άβυσσο.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΤΑΛΑΡΑΣ
«ΟΤΑΝ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΕΠΑΘΕ ΣΥΓΚΟΠΗ»
Τα είχε όλα «...και ξαφνικά παθαίνει συγκοπή», έλεγε σε ένα ωραίο τραγουδάκι του ο Λουκιανός. Ο κόσμος έπαθε συγκοπή. Άλλοι αρρώστησαν, άλλοι δεν άντεξαν, άλλοι θρηνούν τους αγαπημένους τους. Άλλοι βυθίστηκαν σε απόγνωση και απελπισία. Παντοδύναμοι ηγέτες εκτέθηκαν ανεπανόρθωτα και γελοιοποιήθηκαν, ενώ οι συνάνθρωποί μας σε όλον τον κόσμο προσπαθούν να μαζέψουν τα κομμάτια τους. Με την πανδημία συνειδητοποιήσαμε ότι τίποτα δεν είναι αυτονόητο και δεδομένο και ότι «η ζωή είναι αυτό που συμβαίνει όταν εμείς κάνουμε σχέδια».
Τι μας διέσωσε; Το ένστικτο της προσαρμογής που έχουμε οι άνθρωποι και το υψηλό αίσθημα αλληλεγγύης, (που δεν έχουν όλοι), αλλά είναι βασικό και απαραίτητο για να πάμε παρακάτω.
Η Τέχνη, για άλλη μια φορά, αποδείχθηκε γιατρικό και παυσίλυπο. Γιατί είναι σύμφυτη με τον άνθρωπο. Είναι τρόπος έκφρασης και επικοινωνίας μεταξύ μας. Η ομορφιά της ξορκίζει την αγωνία, παρηγορεί. Έρχεται να σου δείξει τον δρόμο, όταν είσαι χαμένος και ανήμπορος. Γιατί ανήμποροι είμαστε απέναντι στο καινούργιο άγνωστο. Αυτήν την περίοδο μείναμε άλαλοι και η Τέχνη μπόρεσε να δώσει φωνή στα ανείπωτα. Αυτό έκανε πάντα, αυτό εξακολουθεί να κάνει. Μακάρι να το έχουν αυτό στο μυαλό τους οι ιθύνοντες. Να μην ξεχνούν, ότι στην ιστορία της Τέχνης δεν υπάρχουν μόνο πρωτομάστορες, αλλά και πολλοί μάστορες και βοηθοί, που είναι εξίσου σημαντικοί και απαραίτητοι και χωρίς αυτούς δεν τελειώνει το έργο. Εμείς θα συνεχίσουμε να πορευόμαστε, ο καθένας μας, όπως ξέρει και μπορεί.
ΕΛΕΝΗ ΡΑΝΤΟΥ
«Η ΛΕΞΗ ΤΟΥ 2020; ΕΛΕΓΧΟΣ»
Ό,τι δεν κατάφερε να κάνει μια χρεωκοπία, 2-3 μνημόνια, και κάποια χρόνια capital control, το κατάφερε μια γρίπη.
Κι αρχίζει το παράλογο, οι λέξεις χάνουν το νόημα με το οποίο καταχωρήθηκαν .
«Αυτός ο ιός δεν θέλει επαφές. Είναι αντικοινωνικός» λέγαμε. Τώρα ο ...αντικοινωνικός βγαίνει έξω κι αποζητά επαφή.
Μέχρι το 2020 νομίζαμε ότι ο καρκίνος είναι η πιο απειλητική ασθένεια. Αυτή χρειαζόταν κονδύλια έρευνας και θεραπείας. Τώρα μάθαμε πως η πραγματική απειλή έρχεται από αλλού.
Κι αρχίζει η ανάγκη για «ασφάλεια», που για ολόκληρες γενιές έφερνε μνήμες αυταρχισμού και κατάχρησης εξουσίας. Έγινε ζητούμενο και λέξη αγαπημένη.
Και η τέχνη, από συνώνυμο ανάγκης, βαλβίδα εξαέρωσης μιας κοινωνίας, τοπίο ελευθερίας λόγου, κι αυτή με χειροπέδες στο όνομα της ασφάλειας. Επικίνδυνη για διασπορά μόλυνσης! Σε αντίθεση με τις μετακινήσεις με αεροπλάνα...
Αλήθεια πως κάνεις τέχνη με ασφάλεια; Την παρακολουθείς από το λάπτοπ, όπως παλιά άκουγαν οι γονείς μας ειδήσεις από ξένα ραδιόφωνα; Την κάνεις παθητική τηλεόραση; «Κονσέρβα» ελεγχόμενη; Την κάνεις κρατική μέριμνα και υπόθεση που αφορά μόνο κρατικές σκηνές και τους πέριξ;
Έλεγχος. Αυτή είναι η λέξη που μου ξανασύστησε το πρώτο εξάμηνο του 2020. Μια γρίπη κατάφερε να ελέγξει τη λογική μας, κάθε μας παρόρμηση και ανάγκη, κάθε δικαίωμα κερδισμένο , κάθε κίνηση ελευθερίας, αυτά που ξέραμε, εννοούσαμε και νοιώθαμε. Τώρα δεν χρειάζεται κάποιος κακός να μας επιβάλλει τίποτε. Κανένας δε χρειάζεται να μας ...καταστείλει. Το κάνουμε μόνοι μας. Με παραδειγματικό τρόπο.
ΦΟΙΒΟΣ ΔΕΛΗΒΟΡΙΑΣ
«ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΛΥΣΣΙΔΑ ΠΟΥ ΔΕ ΣΠΑΕΙ»
Στην αρχή της καραντίνας ήμουν ευτυχισμένος. Κανείς δεν με ενοχλούσε, το smartphone σιωπηλό. Έβγαζα βόλτα την κόρη μου στον γειτονικό Αρδηττό ή στο Α' Νεκροταφείο. Βλέπαμε τα τελευταία μαρμαρένια σπίτια του Κουν, του Κατράκη, της Βουγιουκλάκη, της Καρέζη και του Χορν και προσπαθούσα να της εξηγήσω τι ήταν ο καθένας τους.
Το βράδυ έδειχνα στην 7-χρονή της ύπαρξη, τους ίδιους ζωντανούς και λαμπερούς στην τηλεόραση. Εκείνη πάλι μου έδειχνε τους «Φοβερευνητές», αγαπημένη σειρά των συμμαθητών της, στο Netflix. Mε ανακούφιση έβλεπα, ότι οι ταινίες που μου άρεσαν παιδί, είχαν κρατήσει ζωντανό το μυστικό τους, ήταν ακόμα αστείες για αυτήν. Η γλώσσα τους τόσο κοντά σε κάτι που δεν θα αλλάξει ποτέ. Με την ίδια ανακούφιση έβλεπα ότι γέλαγα και εξιταριζόμουν κι εγώ, με τα παιδάκια του δικού της κόσμου, που θα προλάβω μόνο ένα μέρος του.
Και ξαφνικά, αισθάνθηκα ότι εγώ, εκείνη και η τέχνη που μας ένωνε, ήμασταν ξεχασμένοι -για να μας θυμηθούν έπρεπε να βάλουμε τις φωνές. Υπερέβαλλα; Ίσως. Μαύρες αναρτήσεις και μια φωνή που δεν ήξερα καν ότι υπάρχει μέσα μου. Φωνή υπεράσπισης των ανθρώπων της δουλειάς μου. Που είμαστε μάλλον ντροπαλοί, που την αξία μας δεν μπορούμε να την ξέρουμε -κι όμως συνεχίζουμε τη γλώσσα των μαρμαρένιων μας πατέρων.
Ίσως να βγήκε κάτι λίγο τελικά, από αυτές τις φωνές. Μια συνείδηση δική μας, που την άκουσαν οι ιθύνοντες, ίσως γιατί άκουσε για πρώτη φορά τον εαυτό της.
Αν ευγνωμονώ λοιπόν, για κάτι αυτόν τον σάπιο τον κωρονοϊό, είναι αυτό και μόνο. Είμαστε μια αλυσίδα ζωντανή γύρω από τα μάρμαρα. Τα αδέλφια μου τα βλέπω πεντακάθαρα. Άλλα δεν είναι πια εδώ κι άλλα δεν γεννήθηκαν ακόμα. Όσο ζω, όμως, θα υπερασπίζομαι την ύπαρξη της αλυσίδας μας. Υποψιάζομαι ότι δε σπάει. Αν κάποιος πάει να τη σπάσει όμως, θα έχει να κάνει μαζί μου.
ΡΟΥΛΑ ΠΑΤΕΡΑΚΗ
«ΣΑΝ ΘΡΙΛΕΡ ΣΤΟ NETFLIX»
Φέτος τα Χριστούγεννα ήταν σαν όλα τα Χριστούγεννα. Φέτος ο Ιανουάριος προϊοδοποιούσε από την Κίνα για έναν κορονοϊό τύπου SARS όπου έκλεινε πόλεις, απομόνωνε ανθρώπους στα σπίτια τους, δημιουργούσε μεταφυσικούς πανικούς και επιτελούσε το σκηνικό μιας ταινίας, σε σενάριο Στήβεν Κίνγκ.
Φέτος ο Φεβρουάριος λόγω της παγκοσμιοποίησης μετέφερε τον Κινέζο Στήβεν Κινγκ και στη γηραιά δημοκρατική φιλελεύθερη ατομικιστική και πάνω από όλα καπιταλιστική Ευρώπη. Άρα επόμενο θα ήταν μετά από τον ορυμαγδό της Ιταλίας, παράλληλα με τη Γερμανία, τον υγειονομικό εκτροχιασμό Γαλλίας, Ισπανίας και λοιπών μεγάλων ή μικρών Ευρωπαϊκών κρατών να έρθει ο κορονοϊός και στην Ελλάδα. Επόμενο ήταν να κλείσει όλη η ζωντανή δραστηριότητα της ζωής των Ελλήνων, να αποκλειστούμε στα σπίτια μας κι όλοι λίγο ή πολύ, ανάλογα με την οικονομική επάρκεια του ο καθένας, να ζήσουμε κάτι, που σε άλλες περιπτώσεις, θα το βλέπαμε ξαπλωμένοι στον καναπέ, ως ένα τρομερό θρίλερ στο NETFLIX. Είτε βγαίνουμε, είτε μένουμε σπίτια.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΑΝΚΟΓΛΟΥ
«ΜΙΑ ΚΑΝΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΜΑΣ»
Σκέφτομαι πως όλο αυτό το άγριο σκηνικό μέσα στο οποίο ζήσαμε, αυτή η επιτακτική ανάγκη δημόσιου εγκλεισμού, έθεσε σοβαρά ζητήματα ελευθερίας. Με προβλημάτισε πολύ ο τρόπος που η εξουσία επέβαλε και εργαλειοποίησε αυτήν την κατασκευασμένη συνθήκη ελέγχου της ζωής. Επιτρέψτε μου να διατηρώ μεγάλες επιφυλάξεις για την ορθότητα οποιουδήποτε μέτρου επιβολής εγκλεισμού. Εξοργίστηκα κάποιες φορές από την αστυνομική αυθαιρεσία και τον υπερβάλλοντα ζήλο, ακόμη και μπροστά σε μικρά παιδιά. Θύμωσα για το ξύλο στον Αη Γιώργη και το πανηγύρι στην Ομόνοια, χωρίς μάσκες.
Όσο για την επιστροφή στην κανονικότητα, αυτή μας βρίσκει λεηλατημένους και μετέωρους. Πρόκειται για μια κανονικότητα εναντίον μας.
Θέλω να είμαι αισιόδοξος, αλλά και μαχητικός.
Αυτό που μου υπενθύμισε το πρώτο εξάμηνο του 2020, είναι οι αξίες της υπευθυνότητας και της αλληλεγγύης και πως η μεγαλύτερη απόλαυση στη ζωή, έρχεται μόνο από την αγάπη που παίρνεις και χαρίζεις στους ανθρώπους δίπλα σου.
ΜΑΡΩ ΒΑΜΒΟΥΝΑΚΗ
«ΣΥΝΗΘΕΙΑ: ΤΟ ΑΣΦΑΛΕΣ ΛΙΚΝΟ ΤΟΥ ΕΝΗΛΙΚΑ»
Από τις πρώτες μαρτιάτικες μέρες της καραντίνας ακούγαμε πως «ποτέ δεν θα είμαστε ίδιοι μετά απ' αυτό»!
Ο άνθρωπος ευχαριστιέται να τραγικοποιεί τα βάσανά του. Του δίνει μια ηδονή το αίσθημα πως «ζω τώρα ένα δράμα, που όμως γράφει ιστορία και μάλιστα παγκόσμια»!
Είναι η αποζημίωσή του.
Με τη λήξη των ημερών του κορονοϊού γίναμε άλλοι;
Μεταμορφώνεται τόσο σύντομα ο άνθρωπος; Μεταμορφώνεται άραγε ποτέ;
Πιστεύω πως ναι, μπορεί να αλλάξει, αλλά μόνο εφ' όσον, σοβαρά, το επιθυμεί. Από μόνα τους τα γεγονότα είναι ουδέτερα, ακόμα και ρηχά. Εμείς τα νοηματοδοτούμε. Ή θα μάθουμε, ή θα τα πετάξουμε στο καλάθι αχρήστων μιας χλωμής λησμονιάς...
Κατά κανόνα εμείς δεν αλλάζουμε, οι συνθήκες αλλάζουν.
Το σοκ του κορονοϊού συνεχίζει να μας σοκάρει. Θεωρούμε ότι θα μας χαράξει παντοτινά. Ασφαλώς μια απειλή θανάτου, ξαφνική και αόρατη, είναι πρωτόγνωρη εμπειρία. Όμως πολλοί ζήσαμε την καραντίνα με διαδίκτυο, μαθήματα, ταινίες, βιβλία, ξεκούραση, χιούμορ, άδειες ήρεμες πόλεις, τηλεφωνήματα ατέλειωτα, όπως παλιά.
Δεν μιλάμε για όλους, ποτέ δεν γίνεται να μιλάμε για όλους.
Ήταν ασφυκτικά, όμως δεν βιώσαμε και τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, ούτε τις πληγές του Φαραώ.
Επιστρέψαμε στις δουλειές μας, στην καθημερινότητα και κυρίως στον χαρακτήρα μας. Λιγάκι φοβισμένοι στην αρχή, μουδιασμένοι, δύσπιστοι, κι ύστερα ξανά οι ίδιοι.
Δεν αλλάζει εύκολα ο άνθρωπος, οι αληθινές αλλαγές θέλουν χρόνο, κόπο, πόνο, θυσία και απώλειες. Οι συνήθειες είναι το αναπαυτικό και ασφαλές λίκνο του ενήλικα.
Όσο για την ευαγγελιζόμενη μεταμόρφωση, υπάρχουν πάντα ευκαιρίες και εκτός ιών. Πρόκειται για εσωτερική πνευματική περιπέτεια, προσωπική και ανεξάρτητη. Πλαίσια και περιστάσεις είναι μονάχα το πρόσχημα. Πάντα το «επιθυμώ», το «θέλω» είναι ο λόγος.
ΝΙΚΟΣ ΨΑΡΡΑΣ
«ΔΕΝ ΜΠΑΙΝΕΙ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΕ ΚΟΝΣΕΡΒΕΣ»
Αυτή η χρονιά ήταν σίγουρα απρόβλεπτη. Κυριάρχησαν ο εγκλεισμός, ο φόβος για το άγνωστο, η αβεβαιότητα, οι περιορισμοί και βεβαίως ο τρόμος για τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας. Και μέσα σε όλα, το θέατρο και ο πολιτισμός. Θεωρώ πως έγινε ένας λανθασμένος χειρισμός από αρκετούς συναδέλφους, παραγωγούς και ανθρώπους του χώρου. Στην εποχή αναγκαστικής παύσης, δεν λείψαμε από κανέναν, αφού κάποιοι επέλεξαν να βομβαρδίσουν το κοινό με παραστάσεις «κονσέρβες», που προορίζονταν για αρχείο και όχι προβολή. Το θέατρο πρέπει να είναι ζωντανό, η δύναμή του έγκειται στην αμεσότητα, όχι στην μαγνητοσκόπηση. Ο κόσμος έχει ανάγκη για πνευματική τροφή, δεν είμαστε μόνο καταναλωτικά όντα, η πολιτεία οφείλει να βρει λύσεις, να προβληματιστεί για τους αναρίθμητους ανέργους, αλλά κυρίως για τις συνθήκες εργασίας, τις απλήρωτες πρόβες, τη συλλογική σύμβαση, τη δική μας ασφάλεια. Αν αυτή η χρονιά μας αιφνιδίασε, ο επόμενος δυσοίωνος χειμώνας, ας μας βρει προετοιμασμένους.