5+1 ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΜΙΑΣ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
- Ημερομηνία: Τρίτη, 06/10/2015 18:52
Λέμε συχνά, ότι η αποτυχία απέχει από την επιτυχία μία τρίχα, μία κλωστή. Το θέατρο δεν αποτελεί εξαίρεση. Πόσες φορές αλήθεια έχουμε πιάσει τους εαυτούς μας μετά από μία θεατρική έξοδο, να αναρωτιόμαστε τι πήγε στραβά στην παράσταση που είδαμε και δεν ικανοποιηθήκαμε πλήρως από αυτή. Όπως άλλωστε όλοι έχουμε βιώσει το αίσθημα και το χαμόγελο πληρότητας στην καρδιά και το πρόσωπό μας, όταν είδαμε μία παράσταση που μας ικανοποίησε πλήρως. Ποια είναι όμως τα επιμέρους συστατικά που κάνουν μια θεατρική εμπειρία αξιομνημόνευτη; Ή αντίστοιχα αυτά που όταν δεν τα βλέπουμε παρόντα, παραδίδουμε το καλλιτέχνημα στο πυρ το εξώτερον της λήθης; Ας τα δούμε ένα, ένα λίγο πιο αναλυτικά:
1) Το κείμενο. Αν ισχυριζόταν κάποιος ότι εν αρχή ην το κείμενο, δε θα είχε άδικο. Η ιστορία που αναπαριστάται επί σκηνής αποτελεί τον πρώτο σημαντικό πυλώνα μιας επιτυχίας ή μιας αποτυχίας. Το κείμενο πρέπει να είναι ζωντανό, γραμμένο σε γλώσσα κατανοητή, που να μπορεί να βρίσκεται σε επικοινωνία με το κοινό και να το προσκαλεί να το βιώσει και να γίνει μέρος του. Πρέπει να υπάρχει ροή και μέτρο και να γεννά σκέψεις και συναισθήματα. Όταν το κείμενο είναι ξένο, ή δεν είναι αμιγώς θεατρικό, αλλά μυθιστορηματικής υφής, η μετάφραση και η θεατρική του προσαρμογή και διασκευή, παίζει τον ίδιο σημαντικό και ευαίσθητο ρόλο. Ένα μέτριο ή κακό κείμενο, προκαλεί αδιαφορία, χασμουρητό και χάνει εξ' αρχής το διαδραστικό παιχνίδι με το κοινό του.
2) Η σκηνοθεσία. Συχνά σε θεατρικές κριτικές ίσως διαβάσετε τη φράση "τη σκηνοθετική μπαγκέτα κρατούσε ο/η ... " και η πραγματικότητα δεν απέχει πολύ από τη λεκτική αυτή μεταφορά. Ο σκηνοθέτης είναι αυτός που διαβάζοντας το κείμενο, αποκτά ένα όραμα γι' αυτό και διαμορφώνει εικόνες-σκηνές για την παράσταση. Και αυτό το όραμα καλείται να μεταφέρει ατόφιο στη σκηνή, με εργαλεία τους ηθοποιούς του και τη βοήθεια από τους τεχνικούς συντελεστές. Είναι αυτός που δίνει το ρυθμό, τις σκηνές που πρέπει να "πατήσει" το έργο για να αναδείξει τις ιδιαίτερες πτυχές του, αυτός που κρατά τις ισορροπίες μεταξύ αστείου και σοβαρού και αυτός που φροντίζει τη χημεία και την αρμονική συνύπαρξη των ηθοποιών στη σκηνή. Με άλλα λόγια είναι ο απόλυτος συντονιστής όλων των επί μέρους παραμέτρων και συντελεστών, αυτός που επιμελείται την τελική, άρτια ή μη, εικόνα της παράστασης. Ένας θεατρικός διευθυντής ορχήστρας.
3) Οι ηθοποιοί. Το να είσαι ηθοποιός δεν είναι εύκολο. Χρειάζεται ταλέντο, ενέργεια και μια ιδιαίτερη ικανότητα να προσεγγίζεις χαρακτήρες και ρόλους με το δικό σου προσωπικό τρόπο, να εμβαθύνεις σε αυτούς, να τους κατανοείς, να τους κάνεις κτήμα σου και τελικά να γίνεσαι οι "ρόλοι" σου. Οι παγίδες πολλές και εύκολα σε τυλίγουν στη μέγγενή τους. Ο ηθοποιός χρειάζεται να απευθύνεται στο θεατή, να τον κάνει να νιώθει οικεία, να τον κοιτά στα μάτια, να μιλά στην ψυχή του, να του γεννά συναισθήματα και και τελικά να τον κάνει συμμέτοχο των τεκταινομένων στη σκηνή. Και δεν πρέπει να ξεχνά ότι είναι μέλος μιας ευρύτερης ομάδας και στα πλαίσια αυτής της ομάδας, πρέπει να συνυπάρχει στη σκηνή με άλλους ηθοποιούς και να δένει αρμονικά με αυτούς. Στη σκηνή καταθέτει ψυχή και σώμα, στην υπηρεσία του χαρακτήρα που υποδύεται.
4) Οι τεχνικές κατηγορίες. Παλιότερα ελάχιστοι ασχολούνταν με τους συντελεστές-αφανείς ήρωες των σκηνικών, των κοστουμιών, της μουσικής, των φώτων, της κινησιολογίας, των video και όλα τα φώτα έπεφταν στο σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς. Πλέον ο συνειδητοποιημένος θεατρόφιλος έχει το διεισδυτικό βλέμμα, να παρατηρήσει και τη συμβολή όλων των παραπάνω στην αισθητική άποψη της παράστασης και φυσικά στο τελικό της αποτέλεσμα. Αποτελούν εργαλεία του σκηνοθέτη και στηρίγματα των ηθοποιών και επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά, τόσο τη λειτουργικότητα, όσο και το ρυθμό και τη ροή του έργου.
5) Ο χώρος. Στη σημερινή θεατρική Αθήνα υπάρχει μεγάλη ποικιλία θεατρικών χώρων, όπου στεγάζονται τα θεατρικά όνειρα σκηνοθετών και ηθοποιών. Οι μεγάλες σκηνές συνήθως ευνοούν πολυπρόσωπους θιάσους, προσφέροντας και μεγαλύτερες τεχνικές δυνατότητες, πλάτος και βάθος χώρου και το θεατή σε μια απόσταση ασφαλείας στην πλατεία. Οι μικρές σκηνές μπορεί να έχουν κάποια μειονεκτήματα χώρου και τεχνικών δυνατοτήτων, αλλά έχουν τους ηθοποιούς να είναι κοντά, με ζωντανή την αίσθηση της ομάδας μεταξύ τους και το θεατή απέναντί τους, να νιώθουν καυτή την ανάσα του και να βλέπουν το βλέμμα του καρφωμένο επάνω τους. Κάποια κείμενα είναι προορισμένα για μικρούς και πιο μαζεμένους χώρους και αποδίδουν τα μέγιστα σε αυτούς. Κάποια άλλα έχουν ανάγκη χώρο για να αναπνεύσουν και να μπορέσουν να αποδοθούν κατά το βέλτιστο δυνατό τρόπο.
6) Η προώθηση. Το λεγόμενο "προμόσιον" στην αργκό του θεάτρου, το οποίο μπορεί να το αναλάβει ένα σοβαρό γραφείο επικοινωνίας ή ο ίδιος ο θιασάρχης ή ο θεατρικός επιχειρηματίας ή ...κανένας. Δελτία τύπου, συνεντεύξεις σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιόφωνο και τηλεόραση, εξασφάλιση χορηγών επικοινωνίας, διαχειριση προσκλήσεων, παρουσιάσεις στο διαδίκτυο και στις σελίδες του θεάτρου, παρουσίαση φωτογραφιών από πρόβες σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης και διοργάνωση avant-premiere και μίας λαμπρής επίσημης πρεμιέρας, είναι μόνο κάποιες από τις προωθητικές ενέργειες, που χρησιμοποιούνται για να γίνει γνωστή μια παράσταση. Σημαντικό ρόλο εδώ παίζει και το θεατρικό κοινό, καθώς το λεγόμενο word of mouth) μπορεί να ενισχύσει αποτελεσματικά την προώθηση και να επέλθει η καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία.
Υπάρχουν πολλές μικρολεπτομέρειες που παίζουν ρόλο σημαντικό σε μία παράσταση. Η αρμονική συνύπαρξη όμως των παραπάνω 6 παραμέτρων είναι νομίζω μια πολύ στέρεη βάση για να επενδύσει κανείς στην επιτυχία ενός έργου. Ο συνδυασμός αυτός δεν είναι καθόλου εύκολος και όσοι τον καταφέρνουν, στο τέλος της θεατρικής σαιζόν κρατούν στα χέρια τους τα θεατρικά διαμαντάκια που μένουν αξέχαστα στους θεατές.