16 ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΚΡΥΑ ΑΠΟ ΤΗ ΛΙΛΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
- Ημερομηνία: Πέμπτη, 01/10/2015 13:58
Η Λιλή Ζωγράφου ήταν μια σπάνια γυναίκα. Έζησε έντονα και έφυγε αθόρυβα στις 2 Οκτωβρίου του 1998, αφήνοντας το στίγμα της στην νεοελληνική λογοτεχνία. Κάπνιζε σαν φουγάρο, ταξίδεψε πολύ, αγαπούσε τις γάτες και τα σκυλιά, αγωνίστηκε για την ελευθερία, αγάπησε και αγαπήθηκε με πάθος, φυλακίστηκε για τα φρονήματά της, νοσηλεύτηκε σε ψυχιατρική κλινική, παντρεύτηκε τρεις φορές και αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει άλλες τρεις, όμως «Η ζωή νικά», όπως έλεγε και η ίδια.
Έγραψε για τον έρωτα, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τη θέση της γυναίκας. Δεν αποδέχτηκε τον χαρακτηρισμό της φεμινίστριας, αλλά θεωρούσε τον εαυτό της τυχερό που γεννήθηκε γυναίκα, λέγοντας: "Είμαι παθιασμένη αντιφεμινίστρια; για τον απλό λόγο ότι είμαι ευτυχής που γεννήθηκα γυναίκα. Και τι θα γινόμουν, πως θα ‘παιρνα τόσες και τέτοιες ηδονές, αν δεν υπήρχαν οι άντρες.”
Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης, στις 17 Ιουνίου του 1922, όπου πέρασε τα παιδικά της χρόνια. Ο πατέρας της ήταν εκδότης της εφημερίδας «Ανόρθωση», με ιδιαίτερα φιλελεύθερες ιδέες για την εποχή του και πάθος για τη δημοσιογραφία.
Η Λιλή Ζωγράφου φοίτησε στο «Λύκειο Κοραής» και στο «Καθολικό Γυμνάσιο Ουρσουλινών» της Νάξου. Σπούδασε φιλολογία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής και ενώ ήταν έγκυος, φυλακίστηκε για αντιστασιακή δράση και γέννησε στην φυλακή την κόρη της, μετέπειτα ποιήτρια Ρένα Χατζηδάκη (1943–2003).
Μετά την απελευθέρωση, εργάστηκε ως δημοσιογράφος σε γνωστά περιοδικά και εφημερίδες, ταξιδεύοντας παράλληλα πολύ, στην Ευρώπη και στις Ανατολικές χώρες. Την περίοδο 1953–1954 έζησε στο Παρίσι.
Δημοσίευσε μικρά έργα της σε λογοτεχνικά περιοδικά και πρωτοεμφανίστηκε στην βιβλιογραφία το 1949 με την συλλογή από νουβέλες με τίτλο «Αγάπη». 'Έγινε ευρύτερα γνωστή δέκα χρόνια αργότερα, με το βιβλίο της για τον Νίκο Καζαντζάκη, «Νίκος Καζαντζάκης, ένας τραγικός». Kατά τη διάρκεια της δικτατορίας δημοσίευε στο δεκαπενθήμερο περιοδικό ΓΥΝΑΙΚΑ – που απευθυνόταν σε καλλιεργημένες γυναίκες της μεσαίας τάξης – άρθρα με ανατρεπτικό και πολιτικά τολμηρό περιεχόμενο που εξόργισαν την στρατιωτική εξουσία, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να βρει δουλειά για πολύ καιρό, φτάνοντας μάλιστα στα όρια της πείνας. Τα άρθρα εκείνα, έγιναν σημεία αναφοράς και ελπίδας για ένα καλύτερο μέλλον.
Το 1971 έγραψε και το βιβλίο της για τον Ελύτη, «Ελύτης Ο Ηλιοπότης», το οποίο είχε δώσει στον ίδιο να το διαβάσει πριν δημοσιευτεί. Ο Ελύτης δεν το ενέκρινε, την απέτρεψε – σχεδόν της απαγόρευσε – να το δημοσιεύσει. Εκείνη όχι απλώς το δημοσίευσε, αλλά και σε δημόσιες διαλέξεις της φανέρωσε, με πολλή στενοχώρια, την αποδοκιμασία του ποιητή για το βιβλίο της.
Συζητήσεις προκάλεσε και το δοκίμιό της «Αντίγνωση - Τα δεκανίκια του καπιταλισμού» στο οποίο υποστήριξε τη θεωρία της περί του χριστιανισμού, ως θεμελιακού όρου για την επικράτηση του καπιταλισμού ανά τον κόσμο. Όπως η ίδια αναφέρει στον πρόλογο της δεύτερης έκδοσης του βιβλίου, η Ιερά Σύνοδος ζήτησε τον αφορισμό της, γράφοντας: "Κρίμα που οι "νοήμονες" δεν της το επιτρέψανε, στερώντας μου έτσι την τιμή να αποκτήσω το αυθεντικό πιστοποιητικό πως είμαι υπηρέτης της αλήθειας".
Το πιο γνωστό έργο της είναι το μυθιστόρημα «Η Συβαρίτισσα» με έντονα αυτοβιογραφικό χρώμα και εμφανείς επιρροές από τη νιτσεϊκή φιλοσοφία.
Η πνευματική ελευθερία, η εγρήγορση και η έντιμη μαχητικότητα είναι χαρακτηριστική της Ζωγράφου σε όλα όσα έκανε και έγραψε, ακόμη και στα «λάθη» της. Δημοσίευσε 24 βιβλία (μυθιστορήματα, νουβέλες και δοκίμια) που έχουν κάνει αλλεπάλληλες εκδόσεις. Έγραψε σημαντικά δοκίμια για Έλληνες και ξένους συγγραφείς. Επιπλέον, το μυθιστόρημά της «Η αγάπη άργησε μια μέρα» (1994) διασκευάστηκε για την ελληνική τηλεόραση.
Ο λόγος της υπήρξε προκλητικός, αμφισβήτησε κάθε μορφή αυθεντίας και προέτασσε το δικαίωμα του ανθρώπου να σκέφτεται ελεύθερα. Οι ήρωες των έργων της είναι άνθρωποι ασυμβίβαστοι , όπως κι η ίδια, που τολμούν να περάσουν σε σκοτεινές περιοχές, γι’ αυτό και χαρακτηρίστηκε ως η σκοτεινή θεά Εκάτη της λογοτεχνίας μας.